تحلیل گفتمان مقاومت زنان از دوره مشروطیت تا اوایل حکومت پهلوی

دوران قاجار آغاز فصل جدیدی در باب حیات زن ایرانی بود؛ چراکه در نتیجه ی رشد فکری جامعه در دوران قاجار، بیش از پیش زن ایرانی به عرصه اجتماع وارد شد و نقش او در امور اجتماعی و سیاسی نمایان گشت. گفتمان مشروطه و تحول جامعه و آزادی های ناشی از آن، فرصت و امکانات لازم را در اختیار زنان قرار داد تا دیدگاه های خود را علنا مطرح کنند و به اشکال مختلف در جهت تحقق آن بکوشند. از مهمترین ابزارهای آنها برای این نیل به این هدف ها، انتشار روزنامه های زنانه، تأسیس مدارس و ایجاد انجمن های اجتماعی- سیاسی بود. به این ترتیب آنها حرکت های اجتماعی را سامان دادند که بیشتر جنبه مقاومت داشت نه جنبش . چراکه منازعات زنان در این دوران در قالب خرده گفتمان بود و به گزاره های گفتمان مسلط بدل نشد. پژوهش حاضر به دنبال این است که از منظر جامعه شناختی، با استفاده از روش تحلیل گفتمان، گفتمان های مقاومت زنان و چالش ها و تعامل های آنها را از طریق بررسی آثار ایشان، بررسی نماید. مهم-ترین سوالات این پژوهش آن است که گفتمان مقاومت زنان از دوران مشروطه تا اوایل دوره پهلوی چگونه نمود پیدا کرده و در گفتمان رسمی قاجار چه جایگاهی را کسب کرده است ؟ این تحقیق، مقاومت زنان را در برابر نگاه مردسالارانه دوران قاجار در قالب دو خرده گفتمان نشان می دهد: خرده گفتمان میانه رو و خرده گفتمان رادیکال در خرده گفتمان میانه رو ، زنان با ارزیابی شرایط اجتماعی و فرهنگی کشور خواسته های محدودتری داشتند. اما در خرده گفتمان رادیکال، سعی بر آن است که معانی جدیدی ساخته شده و همسانی زنان با مردان تقویت شود. اما هردو خرده گفتمان به دنبال ارائه صورت بندی گفتمانی جدید برای تجدید نظر در فرهنگ مردسالار حاکم بر جامعه بودند.