بررسی هیدروژئولوژیکی و هیدروژئوشیمیایی منابع آب زیرزمینی منطقه الباجی

دشت الباجی در استان خوزستان، در شرق شهرستان حمیدیه و در فاصله 30 کیلومتری شمال غرب شهر اهواز، بین طول جغرافیایی 48/26تا 48/41درجه شرقی و عرض جغرافیایی 22/22تا 31/37درجه شمالی قرارگرفته است. آبرفت این دشت در اثر فرسایش سازند آغاجاری در یک حوضه رسوبی بسته، تشکیل شده است. هدف از این مطالعات ارزیابی مشخصات کمی و کیفی منبع آب زیرزمینی دشت الباجی می باشد که شامل: تعیین شکل و ابعاد سفره آبدار و ارتباط آن با منابع آب مجاور، بررسی واحدهای آب چینه ای و وضعیت ارتباط آن ها، شناسایی منابع آب، مناطق تغذیه و تخلیه آب زیرزمینی، تعیین ضرایب هیدرودینامیکی سفره آبدار، مشخصات کیفی آب سفره آبدار در نقاط مختلف، عوامل موثر در کیفیت آب زیرزمینی منطقه و همچنین مشخص نمودن محدودیت های سفره آبدار از نظر کمی و کیفی می باشد. آمار و اطلاعات مربوط مورد نیاز از قبیل: آمار و اطلاعات هواشناسی، نقشه ها، عکس های ماهواره ای، و لاگ پیزومترها جمع آوری و سپس اطلاعات قابل استفاده انتخاب شد. مطالعات صحرایی شامل مطالعات زمین شناسی، شناسایی منابع آب، نمونه برداری هیدروشیمیایی و ... انجام پذیرفت. زمین شناسی دشت الباجی از دیدگاه چینه شناسی، سنگ شناسی، زمین شناسی ساختمانی، ژئومورفولوژی و تأثیر سازند ها بر کیفیت منابع آب مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که سازند آغاجاری و رسوبات فرسایشی حاصل از آن و همچنین رسوبات رودخانه ای مواد اصلی تشکیل دهنده پیکره آبخوان در منطقه می باشند. مطالعات هیدورژئولوژیکی نشان داد سفره آبدار دشت ، اغلب به صورت نیمه محبوس و در برخی نقاط به صورت آزاد می باشد. هیدروگراف واحد دشت، تحت تأثیر بارندگی های فصلی قرار می گیرد، بنابراین، بارندگی عامل اصلی تغییرات سطح ایستابی منطقه است. مهم ترین ورودی ها به سفره آبدار شامل نفوذ از بارندگی، تغذیه از رودخانه کرخه و جریان های ورودی زیرزمینی از سمت شمال شرق می باشد. مطالعات هیدروشیمیایی بر اساس نتایج آنالیز کامل تعداد 30 نمونه آب برداشت شده در فروردین و آبان 1390 صورت گرفته و تغییرات کیفی از لحاظ مکانی و زمانی مورد بررسی قرار گرفته است. مجموع املاح بسیار زیاد آب زیرزمینی منطقه، یکی از عوامل محدود کننده استفاده از آب زیرزمینی برای مقاصد مختلف است. نقشه های هم ارزش tds، روند افزایشی شمالی- جنوبی را در آب زیرزمینی منطقه نشان می دهند. مطالعات هیدروشیمیایی نشان می دهند که انحلال هالیت و ژیپس، تبخیر و رسوب گذاری در این حوضه رسوبی بسته علل اصلی شوری آب زیرزمینی منطقه می باشند. هالیت موجود در سفره آبدار سکانس کلروره را در منطقه کنترل می کند. رخساره دیگری مانند رخساره سولفاته در حاشیه شمالی دشت و در مجاورت رودخانه کرخه مشاهده می شود. بنابراین، رخساره هیدروشیمیایی غالب سفره آبدار الباجی کلروره- سدیک و به ندرت سولفاته- سدیک می باشد. آنالیز خوشه ای منشأ مشترک آب های زیرزمینی را نشان می دهد. مدل ژئوشیمیایی معکوس، تکامل ژئوشیمیایی دشت را به صورت انحلال هالیت، ژیپس و دولومیت و رسوب کلسیت نشان می دهد.