فرهنگ های عمومی یکزبانه ی معاصر فارسی: یک پژوهش موردی

امروزه عقیده بر آن است که فرهنگ خوب باید نیاز کاربر خود را برآورده سازد. برای تحقق چنین هدفی ابتدا این نیازها باید شناخته شوند. هدف این رساله بررسی پنج فرهنگ عمومی یکزبانه ی فارسی، یعنی لغتنامه ی دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ فارسی عمید، فرهنگ فارسی امروز و فرهنگ سخن، از منظر برآورده ساختن نیاز کاربران و میزان رضایت آنان از این فرهنگ هاست. برای دستیابی به این مقصود، شش گروه کاربر اصلی که از میان گروه های پیشنهادی عاصی (1373) تعیین شده بودند به سوالات پرسشنامه ای پاسخ دادند و با برخی از آنان مصاحبه ای نیز انجام شد. اصول کلی این تحقیق شامل شناسایی نیازهای ارجاعی کاربران و رابطه ی این نیازها با متغیرهای اجتماعی، همچون حوزه ی فعالیت، سن، رشته ی تحصیلی و میزان تحصیلات آنان، بوده است. در این بررسی مشخص شد که در اغلب موارد، بین نیازهای ارجاعی کاربران فرهنگ های عمومی یکزبانه ی فارسی، میزان رضایت آنان از فرهنگ ها و نیز مهارت های آنان با برخی از متغیرهای اجتماعی، از جمله رشته ی تحصیلی کاربران، رابطه ای وجود دارد. همچنین برای بررسی ویژگی های ساختاری و محتوایی فرهنگ ها و سنجش میزان کارایی آنها در برآوردن نیازهای کاربران، انواع اطلاعات معنایی، دستوری و کاربردشناختی از این فرهنگ ها استخراج شد و براساس الگوی پیشنهادی بوگاردز (1996) مورد بررسی قرار گرفت. سپس این شواهد با اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه و مصاحبه به صورت کمی و کیفی بررسی و با یکدیگر مقایسه گردید و مشخص شد که فرهنگ های موردنظر دارای ویژگی هایی در ساختار و محتوا هستند که، به ویژه در فعالیت های تولیدی، کمک چندانی به کاربر نمی کنند. در پایان نیز پیشنهادهایی برای بهبود فرهنگ ها ارائه شده است.