بررسی تاریخی و محتوایی حدوث دهری میرداماد

حدوث و قدم در فلسفه و کلام اسلامی به این معناست که چیزی نبوده و بوجود آمده است. از دیرباز تاکنون در رابطه با حدوث و قدم عالم هر یک از فلاسفه و متکلّمین نظرات گوناگونی ارائه کرده اند. میرداماد نیز یکی از فیلسوفانی است که در حلّ این معضل کوشیده و سعی در اثبات حدوث دهری عالم داشته است. از نظر او دهر به معنای وعائی بین عالم سرمد و زمان می باشد. میرداماد برای تبیین و توضیح حدوث دهری عالم مراتب هستی را از باری تعالی تا ممکنات به سه مرتبه تقسیم می کند و معتقد است که عالم مسبوق به وعاء دهر بوده و حادث به حدوث دهری است. قبل از میرداماد، فارابی و ابن سینا، برای توضیح حدوث عالم از اصطلاح حدوث ذاتی استفاده کرده اند و میرداماد در طی اثبات حدوث دهری معتقد است که فلاسفه قبل از او به حدوث دهری اذعان داشته اند و این را می توان از میان کلمات این فلاسفه دریافت. میرداماد برای اثبات این مطلب به اکثر آثار فلاسفه ی قبل از خود ارجاع می دهد و از سخنان این فلاسفه در اثبات ادعای خود استفاده می کند. در این پژوهش در نظر داریم به بررسی ریشه-های تاریخی حدوث دهری در آثار این فیلسوفان بپردازیم و نظر میرداماد در رابطه با حدوث دهری را بیان کنیم. برای رسیدن به این مقصود ابتدا با مطالعه ی آثار فیلسوفان یونانی و اسلامی، ریشه های حدوث دهری میرداماد را در آن آثار بررسی کردیم، سپس به بررسی منابع میرداماد در حدوث دهری پرداخته ایم و میزان تأثیرپذیری میرداماد از این منابع را بیان کرده ایم. در پایان اشکالات مطرح شده از سوی منتقدان حدوث دهری را بررسی کردیم. کلید واژه: حدوث دهری، حدوث ذاتی، عدم مجامع، عدم مقابل، میرداماد