پاسخ درختان جوان رقم دزفول زیتون به کائولین و تنش خشکی و درختان بالغ زیتون رقم زرد به کائولین تحت شرایط خاص محیطی شهرستان فسا

با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک کشور، استفاده از روش‏هایی که منجر به کاهش اثرات سوء کمبود آب بر محصولات باغی گردد، دارای اهمیت است. کائولین یکی از مواد ضد تعرق است که طی سال های اخیر استفاده از آن گسترش یافته است. بدین منظور اثر سه سطح مختلف کائولین (0 ، 3 و 6%) و سه سطح آبیاری( 100، 65 و 40 درصد تبخیر و تعرق گیاه (etcrop)) بر خصوصیات مرفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی زیتون رقم دزفول به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه‎ کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران و همچنین آزمایش دیگری به منظور بررسی اثرات غلظت های مختلف کائولین (0 ، 3 و 6%) و دفعات مختلف پاشش (یک بار، دو بار و سه بار پاشش) بر خصوصیات فیزیکی میوه و شاخص های کیفی روغن درختان بالغ رقم زرد در باغ تجاری پیشگامان فسا در طی سال های 1392-1390 به اجراء در آمد. نتایج نشان داد با کاهش مقدار آب از میزان قطر تنه، وزن تر ساقه، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن خشک ریشه و سطح برگ کاسته شد. کمترین قطر تنه (33/11 میلی متر)، وزن تر ساقه (6/60 گرم)، وزن خشک برگ (25 گرم)، وزن خشک ساقه (45/34 گرم)، وزن خشک ریشه (11/44 گرم) و سطح برگ (6/1390 سانتی متر مربع) مربوط به تیمار 40% تبخیر و تعرق گیاه بود. تعداد برگ، ارتفاع، وزن تر برگ و ریشه در گیاهان تیمار شده با کائولین در مقایسه با گیاهان تیمار نشده با کائولین در سطوح آبیاری 65 و 40 درصد تبخیر و تعرق گیاه از مقادیر بالاتری برخوردار بود. همچنین با کاهش مقدار آب میزان محتوی نسبی آب برگ و پتانسیل آب ساقه کاسته شد. علاوه بر این نتایج نشان داد که در گیاهان اسپری شده با کائولین (3 و 6%) و تحت رژیم آبی 65 و 40% تبخیر و تعرق گیاه محتوی نسبی آب برگ، پتانسیل آب ساقه، میزان فتوسنتز، میزان هدایت روزنه ای، غلظت دی اکسید کربن بین سلولی در مقایسه با گیاهان تیمار نشده از مقدار بالاتری برخوردار بود در حالی که از نظر کربوهیدارت محلول کل، مقدار آبسیزیک اسید، مقدار آنزیم پراکسیداز و پرولین کمتر بود. نیتروژن و پتاسیم برگ در گیاهان تحت رژیم آبیاری 65 و 40% تبخیر و تعرق گیاه در مقایسه با گیاهان با آبیاری کامل کمتر بود. نتایج آزمایش دوم نشان داد که کائولین و دفعات پاشش تاثیری بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی میوه در طی دو سال آزمایش نداشت. تیمار کائولین موجب افزایش کلروفیل و کاروتنوئید و میزان فنول روغن و سبب کاهش عدد یدی، ارزش پراکسید و k232 و k272 روغن شد. با محلول پاشی کائولین تغییراتی در پروفیل اسیدهای چرب روغن زیتون در طی دو سال آزمایش دیده شد. بطوری که بیشترین مقدار نسبت اولئیک اسید به لینولئیک اسید، اسیدهای چرب تک غیر اشباع به چند اشباع و کمترین مقدار لینولئنیک اسید، ، لینولئیک اسید مربوط به روغن های استخراج شده از درختان تیمار شده با کائولین 3% توام با سه بار پاشش بود. بنابراین با توجه به نتایج می توان انتظار داشت استفاده از کائولین در باغات زیتون کشور ممکن است سبب تعدیل تنش خشکی و کاهش اثرات سوء کمبود آب شده و همچنین می تواند باعث افزایش کارایی فتوسنتز برگ گردد. همچنین استفاده از کائولین در این آزمایش سبب بهبود وضعیت ترکیب اسید چرب روغن و بهبود شاخص های کیفی روغن شود که این مساله می تواند سبب افزایش پایداری اکسیداتیو و عمر انبارداری روغن گردد.