پهنه بندی خطر سیلاب شهری با استفاده از آنالیز تصمیم گیری چند معیاره (mcda) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)

طی سالهای 1370 تا 1390 خورشیدی (1992 تا 2011 میلادی)، شهر کرمانشاه تحت تأثیر چندین رخداد سیلاب قرار گرفته است که در نتیجه آن خسارتهای زیادی به شهر و حومه آن با کاربریهای متفاوت وارد شده است. بارشهای سنگین و شدید و مخصوصاً شهرسازیهای جدید در سطح زمینهایی که سابقاً نفوذپذیر بودند، و قدیمی بودن سیستمهای زهکشی دلایل اصلی این حالت به وجود آمده هستند. این پژوهش روشی ساده از ارزیابی خطر سیلاب شهری در یک شهر که اطلاعات پایه ی آن در دسترس نیست را ارائه می نماید. هدف این تحقیق، گسترش بکارگیری سامانه اطلاعات جغرافیایی gis در پهنه بندی خطر سیلاب شهریِ کرمانشاه است که در آن برای انتخاب موثرترین عامل به وجود آورنده ی سیل، از آنالیز تصمیم گیری چند معیاره mcda استفاده شده است که این روش توسط آنالیز حساسیت مورد ارزیابی قرار گرفته است. متدولوژی این پژوهش بر آنالیز متغییرهایی که روندیابی آب را کنترل می کنند، استوار می باشد. این متغییرها مربوط به زمانی هستند که نقطه ی اوج آنها از ظرفیت سیستم زهکشی فراتر رفته است. این مدل شش عامل را ترکیب می کند؛ فاصله از کانالهای زهکش، توپوگرافی (شیب و ارتفاع)، عمق سطح آب زیرزمینی، نوع پوشش سطحی و تراکم جمعیت. نقشه پهنه بندی نهایی خطر برای هر دسته از کاربریهای بدست آمده، یک الگوریتم را بکار می برد که مجموعه ای از فاکتورهای خطی وزن دهی شده را با هم ترکیب می کند. نقشه مخاطرات سیلاب شهری بیانگر آنست که قسمتهای مرکزی شهر کرمانشاه که در حوالی کانال آبشوران قرار گرفته اند و دارای تراکم جمعیت بالا و بافتهای فرسوده ی شهری می باشند، بالاترین خطر را دارا هستند. پیوستگی میان نواحی پست با شیب کمتر از 2% و مناطقی که در آنها طرح بهسازی و اصلاح کانال آبشوران و رودخانه قره سو اجرا نگردیده است، موجبات ایجاد سیلابهای شهری را در این بخش فراهم آورده اند. لازم به ذکر است که این ناحیه دارای بالاترین تراکم جمعیت و نیز بافت فرسوده شهری میباشد. مدل توسط آنالیز حساسیت به لحاظ ارزیابی عدم قطعیت عاملهای ورودی و اهمیت نسبی آنها ارزیابی شد. در نتیجه ی آنالیز حساسیت به ازای افزایش مقادیر عدم قطعیت، بیشترین درجه تأثیر متعلق به عامل فاصله از کانالهای اصلی زهکش شهری بود و در طرف مقابل، در نتیجه ی آنالیز حساسیت به ازای کاهش مقادیر عدم قطعیت، بیشترین درجه تأثیر متعلق به عامل شیب بود. این نتایج انطباق کامل با نتایج آنالیزهای نتایج روش ahp دارد که نشانگر آنست که مدل، عملکردی قوی را ارائه داده است.