تأثیر زئولیت بر جذب عناصر سنگین (pb و cd) در خاک های تیمار شده با لجن فاضلاب و رشد گیاه ذرت

امروزه با توجه به افزایش روزافزون جمعیت جهان نیاز به تولید مواد غذایی بیشتر از یک سو و افزایش تولید لجن فاضلاب شهری و صنعتی از سوی دیگر، مدیریت دفع لجن فاضلاب ضروری می باشد. یکی از راه های مدیریت لجن فاضلاب و افزایش قدرت بهره وری خاک، استفاده از آن به عنوان کود در زمین های کشاورزی است. از محدودیت های اصلی لجن فاضلاب وجود غلظت های بالای فلزات سنگین از جمله سرب و کادمیم می باشد. یکی از موثرترین و باصرفه ترین روش های پالایش فلزات سنگین تثبیت آن ها توسط کانی زئولیت است. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه ی طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل دو سطح صفر و 50 تن در هکتار لجن فاضلاب و چهار سطح صفر، 2/5، 5 و 10 درصد وزنی زئولیت بودند. تیمارهای لجن فاضلاب به خا ک ها اضافه گردید و به منظور یکنواختی محیط عمل، به مدت 6 هفته در شرایط مناسب رطوبتی برای تجزیه اولیه فاضلاب و افزایش تأثیر آن در خاک قرار داده شدند، سپس تیمارهای زئولیت به گلدان ها اضافه گردید و بذر ذرت رقم سینگل کراس 704 کشت شد و رطوبت آن ها در حد 70 درصد ظرفیت مزرعه ای حفظ گردید. پس از گذشت 78 روز و در مرحله 8 برگی، گیاهان برداشت شدند و آزمایشات انجام شد. نتایج نشان داد استفاده از لجن فاضلاب سبب افزایش معنی دار (در سطح یک درصد) میزان سرب و کادمیم محلول در خاک و سرب و کادمیم کل موجود در ریشه و اندام هوایی گیاه ذرت گردید. کاربرد زئولیت سبب کاهش معنی دار (در سطح یک درصد) غلظت سرب و کادمیم کل موجود در ریشه و اندام هوایی گیاه و سرب و کادمیم محلول در خاک گردید. در تیمار 50 تن در هکتار لجن فاضلاب کاربرد 10 درصد وزنی زئولیت میزان کادمیم محلول خاک و کادمیم کل ریشه و اندام هوایی گیاه را به صفر رساند. لجن فاضلاب سبب بهبود خصوصیات بیولوژیکی خاک از جمله تنفس میکروبی، جمعیت میکروبی و کربن زیتوده میکروبی و سطوح صفر، 2/5 و 5 درصد وزنی زئولیت نیز سبب بهبود این پارامترها گردید، اما کاربرد 10 درصد وزنی زئولیت سبب کاهش مقادیر آن ها شد. در این پژوهش کاربرد توأم لجن فاضلاب و زئولیت، علاوه بر کاهش ورود سرب و کادمیم به گیاه و افزایش ماده آلی خاک، سبب بهبود خصوصیات رشدی گیاه ذرت گردید.