جایگاه اصلاح و بازپروری مجرمان و دارندگان حالت خطرناک در سیاست جنایی ایران

اصلاح و درمان شاخه ای از جرم شناسی بالینی است که هدف آن جلوگیری از تکرار جرم است که با نگاهی غایت گرانه به قوانین کیفری موجود می توان تمایل و هدف قانون گذار کشور را به اصلاح و اجتماع پذیر نمودن مجرمین استنباط نمود. مفهوم حالت خطرناک نیز از دست آوردهای جرم شناسی بالینی محسوب می گردد که در گستره ی سیاست جنایی ایران در قالب قانون اقدامات تأمینی و تربیتی مصوب 1339 تعریف شده بود که این قانون بیشتر ناظر به بعد از ارتکاب جرم بود و همین امر باعث گردیده که این تصور پدید آید که اعمال مقررات (ضمانت اجراهای این قانون) در مورد مجرمین خطرناک تنها پس از اتکاب جرم است ولی با توجه به محتوای این قانون و برخی مواد آن از جمله ماده 4 این قانون می توان بیان نمود که ضمانت اجراها قبل از ارتکاب جرم در مقابل مجرمین خطرناک نیز قابل اعمال می باشد. اما علت انتخاب این تحقیق این بوده که اصلاح و درمان مجرمین و کنترل افراد خطرناک یکی از مهم ترین روش های مقابله با مجرمین و کنترل افراد پر خطر در جرم شناسی می باشد زیرا مقدمه ی اصلاح و درمان این افراد مستلزم شناخت شخصیت و سوابق زندگی و پرونده بالینی می باشد که همین امر باعث می گردد بهترین و مؤثرترین روش اصلاحی در مورد این افراد به کار گرفته شود و از این طریق بتوان اصل 156 قانون اساسی که پیشگیری از وقوع جرم و تکرار جرم را مورد تصریح قرار داده است به طور واقعی اجرایی نمود. از جمله مهمترین دستاوردهای این تحقیق این بوده است که در پهنه ی سیاست جنایی ایران مقابله با مجرمین خطرناک هم در قالب قانون اقدامات تأمینی و تربیتی و هم از طریق جرم انگاری بعضی از افعال پر خطر که خود مقدمه تشکیل دیگر جرائم را تشکیل می دهد مورد توجه قرار گرفته است و اما در خصوص اصلاح و درمان و اعمال روش های اصلاحی غالباً در مورد افرادی که محکوم به حبس گردیده اند به کار گرفته شده است که به دلایل زیادی از جمله تورم کیفری، عدم طبقه بندی زندانیان، عدم تشکیل پرونده شخصیت با شکست مواجه گردیده است و همین امر لزوم بازنگری در سیاست جنایی ایران را در زمینه ی اصلاح و درمان این افراد توجه می نماید. نتیجتاً سیاست جنایی می بایست به این سمت برود که در مورد مجرمین خطرناک حتی المقدور از روش های غیر کیفری و صرفاً نظارتی و آن هم خارج از محیط کیفری و به دست متخصصان از جمله روان شناسان و مددکاران، در صدد کنترل افراد پر خطر برآید و در واقع از طریق پیشگیری وضعی از وقوع جرم و جرائم بعدی این افراد جلوگیری نماید. همچنین روش های اصلاحی و درمای را در مقابل مجرمین در خارج از محیط زندان به کار ببرد زیرا در سال های اخیر به دلیل تورم جمعیت زندانیان، عدم تشکیل پرونده شخصیت و ... امکان اجرای روش های اصلاحی با شکست مواجه گردیده است .