توکل:چیستی، مبانی و کارکردهای آن در زندگی معاصر

در این تحقیق یکی از واژه ها و اصطلاحات دینی و اخلاقی یعنی «توکل» مورد بررسی قرار گرفته است. بر همین اساس برای درک مفهوم توکل ابتدا مفهوم لغوی و اصطلاحی توکل را مطرح کرده و سپس به بررسی آیات و روایات پیرامون توکل پرداخته ایم. در آیات قران کریم، خداوند انبیاء و پیراون آن ها را متوکلین واقعی می داند و در مواردی هم آن ها را امر به توکل می کند که نشانگر این است که تکیه و اعتماد فقط باید به خداوند باشد. توکل از مراتب توحید افعالی است که دیدگاه توحیدی لاحول و لاقوه الا بالله بیانگر آن می باشد. همچنین حقیقت توکل و حدود و درجات توکل نیز مورد بررسی قرار گرفته است که حقیقت توکل چیزی غیر از آن نیست که انسان از چیزی غیر از خداوند نترسد و حدّ توکل یقین می باشد، هر چه یقین انسان در شناخت توحید و معاد بیشتر باشد، یقین او بیشتر می شود؛ و با توجه به این که نسبت توکل انسان ها به خداوند متفاوت می باشد، درجات توکل آن ها نیز فرق می کند و احادیث و به تبع آن بزرگان علم اخلاق سه درجه کلی برای توکل ذکر کرده اند. بعد از بررسی جوانب گوناگون توکل به بررسی آثار توکل بر روش و منش انسان پرداخته ایم. انسان متوکل انسانی با عزت و بی نیاز از دیگران است، انسان متوکل در برابر مشکلات صبور بوده و شانه از مسئولیت خالی نمی کند، در سایه توکل از آرامش فکری و روحی برخوردار است. با توکل، به منبع قدرت لایزال الهی ارتباط پیدا می کند و از حامی و پشتیبانی قوی برخوردار می شود، لذا هیچگاه احساس ضعف و سستی نمی کند و با انگیزه قوی به انجام کارها می پردازد، آثار دیگر توکل شجاعت، دوری از هرگونه کبر و نخوت و خودبینی می باشد.