مطالعه تطبیقی آرا ملامحسن فیض کاشانی و ملااحمد نراقی در خصوص حکومت اسلامی

دوران صفویه و قاجار از مهم ترین دوره های سیاسی ایران است چرا که در این دوران به دلیل رسمی شدن تشیّع در ایران و فعالیت گسترده علما مذهب تشیّع جان تازه ای به خود گرفت. حضرات ملامحسن فیض کاشانی و ملا احمد نراقی که هر دو از علمای بزرگ آن دوران به شمار می آیند، حاکمیّت را تنها از آن خدا و جانشینان راستینش یعنی پیامبر و ائمه معصومین می دانند. لکن از آنجا که در دوران غیبت کبری حضرت ولی عصر (عج) امکان تحقق این امر وجود ندارد، این بزرگواران در بحث حکومت نقش مهمّی را برای فقها قائل اند و حکومت آنها در صورت تحقق شرائط و لوازم آن مشروع می دانند و اختیارات و وظایف گسترده ای را برای آنها قائل می شوند. آنها همچنین معتقدند در صورتی که شرائط برپایی چنین حکومتی مهیا نباشد، می توان با همکاری و تعامل در جهت اصلاح عملکرد حکومت موجود تلاش کرد. در رفتارشناسی این حضرات مشاهده می کنیم که آن دو بزرگوار با هدف ارتقاء جایگاه سیاسی تشیّع به سلاطین وقت نزدیک می شوند و بی آنکه تحت تأثیر زندگی شاهانه آنان قرار بگیرند، در قالب پیشنهاداتی کار گشا و انتقاداتی صریح در جهت اصلاح امور و اجرای صحیح احکام گام بر می دارند و فرصت بدست آمده را مغتنم می شمارند. پژوهش حاضر تلاش می کند با استفاده از منابع دست اول و مقالات مرتبط، آراء و نظرات دو تن از علمای بزرگ شیعه، مرحوم فیض کاشانی و مرحوم ملا احمد نراقی را بیان کرده و با روش تطبیقی-تحلیلی به مقایسه نظرات آنان بپردازد.