مفهوم شناسی واژه فتنه در آیات قرآن (براساس مشهورترین تفاسیر جهان اسلام)

واژگان و مفردات قرآن از جنبه های گوناگونی مورد مطالعه قرار می گیرند. مطالعه این واژگان امکان فهم بهتر مراد آیه را به مفسّر و خواننده قرآن می دهد، چرا که یک واژه همیشه بر یک معنا در تمام گفتار و نوشتار باقی نمی ماند، بلکه با توجه به کاربرد یک واژه در جملات مختلف ، دارای معانی متفاوتی می باشد. عدم اطلاع بر این امر، گاهی ممکن است منجر به فهم اشتباه یک متن شود. از جمله این واژگان قرآنی، واژه فتنه است که از فراوانی، تنوع شکلی، اعرابی و نیز مفهوم خاصی برخوردار است. فتنه، در میان مفاهیم قرآنی از اهمّیتی ویژه برخوردار است. در آیات قرآنی از جمله فلسفه نهایی جهاد، رفع فتنه دانسته شده است. برخی از مفسّران، فتنه را شرک دانسته‏اند و کسانی، حکم کافر بودن فتنه‏گر را داده‏اند. مفسّرانی، جوّ خفقان و برخی فضایی آلوده و شبهه‏ناک را بر فتنه بار کرده‏اند. این گونه‏گونی دیدگاه‏ها بین مفسّران، ناشی از فضای فرهنگی و سیاسی و اجتماعی‏ای است که آنان را به این اندیشه سوق داده است، و شاید هم فهم ویژه آنان از واژه‏های در بستر فرهنگی خاصّ، به این امر، منتهی شده است.