مقایسه تعادل رقابتی در حراج پرداخت بر اساس پیشنهاد و حراج یکنواخت در بازار برق عمده فروشی

صنعت برق از جمله صنایع تأثیرگذار در وضعیّت اقتصادی- اجتماعی جامعه است. این صنعت سالها به عنوان یک خدمت عمومی تلقّی می¬شد و در نتیجه انحصاری بود؛ امّا همگام با گرایش جهانی به سوی تجدید ساختار و نیز جوابگو نبودن سیستم انحصار سنّتی برای تأمین تقاضای برق، بازار برق با هدف شفّافیت هزینه¬ها و افزایش بهره¬وری اقتصادی راه¬اندازی شد. یکی از مهمترین چالشها در محیط تجدیدساختار شده، طرّاحی یک مکانیسم برای ایجاد بازار در بخش برق و صنایع مشابه می¬باشد. این مکانیسم بایستی بتواند در عین حال که محدودیّتهای فنّی و ذاتی این کالا¬ها را در نظر می¬گیرد، بر ویژگی انحصار طبیعی در این صنایع نیز غلبه کرده و یک بازار رقابتی ایجاد نماید. یکی از مهمترین ابزاری که به طور وسیع در این شکل از بازارها مورد استفاده طرّاحان قرار می¬گیرد، مکانیسم حراج است. بر این اساس دو نوع حراج یکنواخت و حراج پرداخت بر اساس پیشنهاد در این بازارها متداول بوده و همه بازارهای ایجاد شده از این دو مدل استفاده می کنند. هدف از این مطالعه، مقایسه حراج یکنواخت به عنوان حراج رایج در اکثر بازارها و حراج تبعیض آمیز به عنوان جایگزین آن در شرایط رقابت کامل است. با توجّه به تفاوت ساختاری دو نوع حراج، هدف مطالعه حاضر مقایسه تعادل رقابتی در این دو ساختار و برآورد تجربی آن در هر دو حراج با استفاده از داده های بازار برق ایران می باشد. بدین منظور بر مبنای نظریه های اقتصاد خرد از یک مدل ریاضی برای استخراج تعادل رقابتی تحت دو مکانیسم استفاده می شود و آنگاه با استفاده از داده های بازار برق ایران، تعادل رقابتی برای تمامی بازه های اجرای بازار (بازار ساعتی شامل 24 ساعت در 365 روز سال) در سال 1391 برآورد می شود. با اجرای این مدل، قیمت رقابتی تحت مکانیسم های مختلف استخراج می شود و با قیمت واقعی بازار مقایسه و تحلیل شده است. بعلاوه با توجّه به نتایج تحقیق، شاخص لرنر نیز برای بازار ایران در شرایط مختلف برآورد می شود. مقایسه کارایی تولید در دو حراج نشان می دهد هر دو حراج به این کارایی می¬رسند. لیکن اصولاً حراج پرداخت بر اساس پیشنهاد پتانسل انحراف بازیگران از هزینه نهایی را بواسطه ساختار تسویه و قوانین موجود افزایش می دهد. واژگان کلیدی: حراج پرداخت بر اساس پیشنهاد، حراج یکنواخت، بازار برق عمده فروشی، تعادل رقابتی، کارایی تولید.