تأثیر ویتامین d و کلسیم- ویتامین d در درمان گرفتگی عضلات پا در زنان باردار: یک کارآزمایی تصادفی کنترل شده

زمینه و هدف: گرفتگی عضلانی، انقباض دردناک، موضعی، قابل لمس و غیرارادی عضلات اسکلتی است که معمولاً عضلات ساق پا را درگیر می¬کند و ممکن است عدم تعادل بین جذب و دفع الکترولیت¬ها و ویتامین¬ها زمینه¬ساز آن باشد. لذا این مطالعه با هدف تعیین تأثیر ویتامین d و کلسیم-ویتامین d در درمان گرفتگی عضلات پا به عنوان پیامد اولیه و تاًثیر ویتامین d و کلسیم-ویتامین d بر نمره کیفیت خواب، شاخص¬های آنتروپومتریک نوزاد، فراوانی زایمان پره¬ترم و سزارین به عنوان پیامدهای ثانویه در زنان باردار انجام گرفت. روش بررسی: این کارآزمایی بالینی تصادفی کنترل شده سه ¬سوکور بر روی 126 نفر زن باردار مبتلا به گرفتگی عضلات پا در شهر تبریز در سال 1392 انجام گرفت. نمونه¬ها با روش بلوک¬بندی تصادفی در سه گروه 42 نفری قرار گرفتند. گروه¬ اول ، روزانه 1000 واحد قرص ویتامین d و گروه دوم 300 میلی¬گرم کلسیم کربنات به اضافه 1000 واحد ویتامین d و گروه کنترل قرص دارونما را به مدت 60 روز دریافت نمودند. تعداد، طول و شدت درد گرفتگی در هفته قبل از مداخله و طی 8 هفته بعد از مداخله و همچنین کیفیت خواب قبل از مداخله و بعد از اتمام مداخله و نتایج زایمان شامل طول مدت بارداری، تاریخ زایمان، نوع زایمان و همچنین شاخص¬های آنتروپومتریک نوزاد بعد از زایمان در طی تماس تلفنی مورد ارزیابی قرار گرفت. از آزمون ancova برای آنالیز داده¬ها استفاده ¬شد. نتایج: یافته¬های مطالعه حاضر نشان داد که با کنترل bmi قبل و حین بارداری، تعداد، طول و شدت درد ناشی از گرفتگی عضلات پا قبل از مداخله، تفاوت معنی¬داری از نظر طول گرفتگی عضلات بین گروه دریافت¬کننده کلسیم-ویتامین d، گروه دریافت¬کننده ویتامین d و گروه کنترل طی 8 هفته وجود نداشت (0/730p=) اما طی 4 هفته اول بعد از مداخله از نظر تعداد ](5/0تا 0/8) 2/9[ و شدت درد گرفتگی ](2/2 تا 0/3) 1/3[ بین گروه دریافت¬کننده ویتامین d با گروه کنترل اختلاف معنی¬دار وجود داشت (0/05>p) اما در 4 هفته دوم از نظر تعداد و شدت درد گرفتگی عضلات پا بین گروه دریافت¬کننده کلسیم-ویتامین d، گروه دریافت¬کننده ویتامین d و گروه کنترل اختلاف معنی¬دار وجود نداشت (0/05<p). همچنین با کنترل نمره کیفیت خواب قبل از مداخله، بین گروه دریافت¬کننده کلسیم-ویتامین d، گروه دریافت¬کننده ویتامین d و گروه کنترل پس از مداخله تفاوت معنی¬داری وجود نداشت (0/05<p). همچنین هیچ تفاوت معنی¬داری بین گروه¬ها از نظر میانگین وزن (0/579p=)، قد (0/841p=) و دور سر نوزادان (0/911p=)، طول مدت بارداری (0/722p=)، روش زایمان (0/436p=) و سن بارداری در زمان زایمان (0/908p=) وجود نداشت. نتیجه¬گیری: به نظر می¬رسد کلسیم-ویتامین d و یا ویتامین d به تنهایی در کاهش تعداد، طول و شدت درد گرفتگی عضلات پا در طول بارداری، کیفیت خواب، شاخص¬های آنتروپومتریک نوزاد، طول بارداری و روش زایمان موًثر نمی¬باشد. بهتر است در تحقیقات آینده تاًثیر مکمل¬های ویتامین d و کلسیم-ویتامین d به صورت کارآزمایی بالینی با دوزهای متفاوت و تعداد نمونه بیشتر انجام گیرد؛ همچنین پیشنهاد می¬شود سطح سرمی کلسیم و ویتامین d و میزان دفع 24 ساعته آن بررسی شود تا نتایج دقیق¬تری حاصل شود.