ژئوشیمی و جایگاه تکتونیکی افیولیت سنگ کلیدر(شرق سبزوار)

منطقه ی مورد مطالعه در 55 کیلومتری جاده ی سبزوار- نیشابور و در نزدیکی روستای سنگ کلیدر(دهنه-ارباب) و در زون ساختاری سبزوار قرار دارد. واحدهای سنگی عمده در سکانس گوشته ای افیولیت سنگ کلیدر، سنگ های پریدوتیتی شامل هارزبورژیت ها و دونیت ها وسنگ های گابرویی شامل الیوین گابرو و پگماتیت گابروها و هم چنین پلاژیوگرانیت با ترکیب دیوریتی و گابرو دیوریتی می باشند. هارزبورژیت مهمترین واحد سنگی تشکیل دهنده ی این سکانس گوشته ای می باشد. بافت هارزبورژیت و دونیت عمدتا هیپیدیومورف گرانولار و پویکیلیتیک و پورفیروکلاستیک است و درجات مختلفی از سرپانتینی شدن را نشان می دهند که بافت شبکه ای را در آن ها ایجاد کرده است. الیوین های موجود در این سنگ ها براساس داده های حاصل از آنالیز epma و بررسی شیمی الیوین ها از نوع فورستریت می باشند. میزان فورستریت (fo) الیوین پریدوتیت های افیولیت سنگ کلیدر از 7/90 تا 3/95 می-باشد. کلینوپیروکسن ها در هارزبورژیت ها ترکیب دیوپسید و طیف ترکیبی en48 fs2 wo44 تا en50 fs4 wo48 و در دونیت ها نیز از نوع دیوپسید و طیف ترکیبی en49 fs3 wo44 تاen51 fs3 wo47 را دارند. ارتوپیروکسن های هارزبورژیت ها در محدوده ی انستاتیت (mg# = 0.914-0.921) و دونیت ها نیز در محدوده ی انستاتیت (mg# = 0.917-0.919) قرار می گیرند. ترکیب شیمیایی انواع اسپینل های کروم دار منطقه در نمودار مثلثی cr3+- fe3+ -+al3 نشان می دهد که هارزبورژیت ها و دونیت های منطقه غنی ازcr و al هستند. عدد کروم اسپینل در هارزبورژیت های منطقه بـین 41/0 تا 69/0 و در دونیت ها بین 41/0 تا 47/0 می باشد. آمفیبول های موجود در واحدهای مختلف افیولیت سنگ کلیدر از نوع کلسیک می باشند و در محدوده ی مگنزیوهورنبلند پلات می شوند و آمفیبول های دیوریت ها و گابرودیوریت ها در گستره آمفیبول های وابسته به فرورانش (s-amph) قرار می گیرند. پلاژیوکلاز های موجود در گابرودیوریت های منطقه در محدوده ی بایتونیت (آنورتیت 7/77 تا 3/86)، پلاژیوکلاز های موجود در دیوریت ها طیفی از آندزین تا بایتونیت (آنورتیت 44تا79) و پلاژیوکلازهای الیوین گابروها طیفی از لابرادوریت تا بایتونیت (آنورتیت 7/57 تا 77) را در بر می-گیرند. در الگوی عناصر نادر خاکی، کلینوپیروکسن های موجود در هارزبورژیت ها در عناصر نادر خاکی سنگین (hree) دارای یک حالت تقریبا مسطح می باشند و کلینوپیروکسن ها در عناصرنادر خاکی متوسط (mree) روند نزولی و سرانجام در عناصر نادر خاکی سبک lree)) تهی شدگی شدیدی نشان می دهند. براساس شیمی کانی های موجود در پریدوتیت های افیولیت سنگ کلیدر و با استفاده از نمودارهای تکتونوماگمایی، سنگ های مورد مطالعه در محدوده ی پریدوتیت های آبیسال – سوپراسابداکشن پلات شده اند و این حاکی از آن است که ژنز این مجموعه ی سنگی احتمالا در یک محیط کمان یعنی سوپراسابداکشن درگیر و تکامل یافته است.