نام پژوهشگر: مظفر چشمه سهرابی

ترسیم ساختار تحقیقات علوم زیستی ایران در نمایه استنادی علوم طی سالهای 1990 تا 2010
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1389
  عباس فرازی اوندری   مظفر چشمه سهرابی

پژوهش حاضر با هدف ترسیم ساختار تحقیقات حوز? علوم زیستی ایران در وب گاه علم، طی سال های 1990 تا 2010، انجام شده است. پژوهش از نوع توصیفی کاربردی بوده و با استفاده از شاخص های علم سنجی انجام شده است. در این تحقیق، تولیدات علمی حوز? علوم زیستی ایران با بهره گیری از اطلاعات و شاخص های «موسسه اطّلاعات علمی» بررسی شده است. موسسه ها و نویسندگان کلیدی، موضوع ها، زبان ها و انواع مدارک، منابع منتشرکننده مربوط به تولیدات علمی و مجلات هسته و نرخ رشد تولیدات علمی مهم ترین مولفه های مورد توجه در این تحقیق می باشند. جامعه مورد پژوهش، 7760 مدرک ثبت شده حوزه علوم زیستی ایران در سال های 1990 تا 2010 در نمایه استنادی علومِ پایگاه آی اس آی است که در آدرس نویسندگان آنان حداقل نام ایران یک بار ذکر شده است. برای گردآوری اطلاعات، از جستجوی پیشرفته وب گاه علم در محدود? زمانی مذکور استفاده گردید. نتایج نشان داد، نرخ رشد انتشارات علمی محققان این حوزه طی سال های 1990 تا 2010 سیر صعودی داشته است. محاسبه مقدار متوسط نرخ رشد سالانه انتشارات برای این سال‎ها، عدد سی درصد را نشان داد. مقالات با 1/73 درصد و زبان انگلیسی با 9/99 درصد به ترتیب نوع و زبان عمده مدارک منتشر شده را تشکیل دادند. بیشترین میزان مشارکت نویسندگان ایرانی در زمینه انتشار مدارک با کشورهای آمریکا و انگلستان بوده است. پرتولید ترین و پراستنادترین نویسنده، موسوی موحدی از دانشگاه تهران در حوزه های بیوشیمی و بیوفیزیک با انتشار 189 مدرک بود. بیشترین حجم مدارک نمایه شده مربوط به زیرگروه بیوشیمی و بیولوژی مولکولی بوده است. مجله african journal of biotechnology با 316 مدرک، معادل 1/4% بیشترین تعداد تولیدات را منتشر کرده است. دانشگاه تهران با داشتن 1538 مقاله ثبت شده (8/19%) در پایگاه استنادی آی اس آی، فعال ترین سازمان در این حوزه می باشد. هم چنین نتایج نشان داد که این مدارک در نمایه استنادی علوم، 3483 استناد محلی و 28140 استناد جهانی دریافت نموده اند. میانگین استناد به ازای هر مدرک در تحقیقات علوم زیستی ایران بر اساس استناد جهانی 63/3 و بر اساس استناد محلی 45/0 است. به حدود 50 درصد از مدارک مورد بررسی در نمایه استنادی علوم استناد نشده است و حجم قابل توجهی از منابع مورد استناد نیز خوداستنادی بوده است. خوشه‎های شکل گرفته در نقشه تاریخ‎نگاری بر اساس شاخص استناد محلی«ال سی اس» شامل 5 خوشه و بر اساس شاخص استناد جهانی«جی سی اس» شامل 10 خوشه بود.

ارزیابی مهارت های ارتباطی کتابداران کتابخانه های عمومی شهر اصفهان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1389
  اکرم امینی   مظفر چشمه سهرابی

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مهارت های ارتباطی کتابداران کتابخانه های عمومی شهر اصفهان انجام شد. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی – پیمایشی بهره جویی شد. جامعه آماری شامل 102 نفر کتابدار شاغل در کتابخانه های عمومی شهر اصفهان تحت پوشش دو سازمان اداره کل کتابخانه های عمومی استان اصفهان و سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان می باشد. با توجه به اینکه کتابخانه های مورد پژوهش از پراکندگی مناسبی در مناطق جغرافیایی شهر اصفهان برخوردار بودند، از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد و به این ترتیب 60 نفر از جامعه پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش چک لیست محقق ساخته مهارت های ارتباطی با 28 گویه در دو بخش مهارت های ارتباط کلامی و مهارت های ارتباط غیرکلامی است که ضریب پایایی آن با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 85/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss-16 در سطح آمار توصیفی میانگین و انحراف معیار، و در سطح آمار استنباطی آزمون t، تحلیل واریانس یک طرفه(آنوا) و آزمون تعقیبی ال اس دی مورد استفاده قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که کتابداران کتابخانه های عمومی شهر اصفهان از نظر میزان به کارگیری مهارت های ارتباط کلامی و غیرکلامی در سطح خوبی قرار دارند. از آنجا که در این پژوهش مهارت های ارتباطی کتابداران بر اساس ویژگی های جمعیت شناختی(جنسیت، سن، رشته تحصیلی، مدرک تحصیلی، سنوات خدمت و سازمان مادر) مورد بررسی قرار گرفت، نتایج نشان داد که بین مهارت های کلامی و غیرکلامی کتابداران بر اساس سن، جنسیت، مدرک، سنوات خدمت، سازمان مادر تفاوت معناداری وجود ندارد. اما بین مهارت های کلامی کتابداران و بر حسب رشته تحصیلی تفاوت معناداری مشاهده شد. به این صورت که در خرده مهارت گوش دادن فارغ التحصیلان رشته های غیر کتابداری نمره بالاتری کسب کردند.

بررسی کاربرد پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکترای رشته ی علوم کتابداری و اطلاع رسانی در کتابخانه های شهر اصفهان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1389
  فهیمه انتشاری نجف آبادی   مظفر چشمه سهرابی

چکیده هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی کاربرد پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکترای رشته ی علوم کتابداری و اطلاع رسانی در کتابخانه های شهر اصفهان بود. جامعه آماری تحقیق شامل 26 نفر از مدیران، معاونان در کتابخانه های شهر اصفهان و 54 عدد پایان نامه کارشناسی ارشد و دکترای کتابداری و اطلاع رسانی انجام شده برای کتابخانه های شهر اصفهان بود. روش: به دلیل کوچک بودن حجم جامعه ، از روش سرشماری بهره جویی شد و کل جامعه مورد مطالعه قرار گرفت. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از مقایسه مداوم در رویکرد نظریه زمینه ای استراس و کوربین در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. یافته ها: یافته ها در 12 مقوله معرفی شده. مقوله¬ی کاربرد به عنوان مقوله¬ی اصلی در نظر گرفته شد. مقولات دیگر این پژوهش شامل: شناخت، سیستم اطلاع رسانی و ارتباطی، مدیریتی، ساختار و محتوای پایان نامه، حقوقی، سازمانی، فرهنگی و پشتیبانی بود که هر کدام به نحوی بر کاربرد پایان نامه ها در کتابخانه تأثیر گذار بودند. اولویت های پژوهشی شناسایی شده در این پژوهش نیز به عنوان یکی از گزینه های موثر در کاربرد یافته های پایان نامه ها مطرح شد. این مقولات، موانع و راهکارهای موثر بر کاربرد پایان نامه ها را معرفی می کرد. ارتباط این مقولات به صورت با واسطه، بدون واسطه و ترکیبی بود. نتایج: نتایج حاکی از عدم استفاده از پیشنهادات و نتایج پایان نامه های رشته کتابداری و اطلاع رسانی در کتابخانه های شهر اصفهان بود. مدیران این کتابخانه ها عواملی چون ضعف سیستم اطلاع رسانی و ارتباطی، ضعف مدیریتی، مسائل و مشکلات حقوقی، فرهنگی، مالی و پشتیبانی، سازمانی، ضعف تخصصی اساتید کتابداری و مشکلات مربوط به ساختار و محتوای پایان نامه را به عنوان موانع اصلی کاربرد نتایج پایان نامه ها معرفی کردند.

بررسی مقایسه ای سواد رسانه ای در بین دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان 1390
  اکرم شاهین   مظفر چشمه سهرابی

هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه ای سواد رسانه ای در بین دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران بود. سواد رسانه ای دارای مهارت های تحلیل، ارزشیابی، گروه بندی، استقرا، قیاس، ترکیب، خلاصه سازی می باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی بود. جامعه پژوهش تمام دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1390 بود. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری عمومی کوکران استفاده گردید، که تعداد 264 نفر به عنوان نمونه انتخاب شد. روش نمونه گیری، تصادفی طبقه ای متناسب با حجم بود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که از مقیاس پنج درجه ای لیکرت استفاده شد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه توسط اساتید مجرب تایید و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ 85/0 استخراج گردید. داده های پژوهش با کمک نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که در سطح آمار توصیفی از فراوانی، درصد، میانگین، و انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی از آزمون های t تک متغیره، t مستقل، تحلیل واریانس چند متغیره (مانوا)، آزمون لوین، و آزمون تعقیبی شفه استفاده شد.یافته های تحقیق حاکی از آن است که بطور کلی استفاده هدفمند و گزیده تر از رسانه هادر بین دانشجویان دانشگاه تهران با میانگین 70/3 و در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران با میانگین 83/3 می باشد. اما نتایج آزمون t مستقل بیانگر این مطلب است که تفاوت معناداری بین استفاده هدفمند و گزیده تر از رسانه ها در بین دو جامعه مذکور وجود ندارد. همچنین بین هیچ کدام از متغیرهای مورد بررسی یعنی درک و نحوه کار رسانه ها، ارزشیابی، ترکیب، خلاصه سازی، آشنایی با زبان انگلیسی و فناوریهای نوین بر اساس آزمون t مستقل تفاوت معناداری بین دو جامعه مذکور مشاهده نشد. در بین دانشجویان دانشگاه تهران میانگین درک و نحوه کار رسانه ها با 63/3 ، ارزشیابی با 83/3 ، ترکیب با 97/2 ، خلاصه سازی با 64/3 ، آشنایی با زبان انگلیسی با 27/3 ، آشنایی با کامپیوتر با 25/3 ، آشنایی با اینترنت با 35/3 می باشد و در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران میانگین درک و نحوه کار رسانه ها با 73/3 ، ارزشیابی با 87/3 ، ترکیب با 99/2 ، و خلاصه سازی با 56/3 ، آشنایی با زبان انگلیسی با 25/3 ، آشنایی با کامپیوتر با 26/3 ، آشنایی با اینترنت با 34/3 می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که سطح سواد رسانه ای در بین دانشجویان دو دانشگاه در سطح بالاتر از متوسط و مطلوب می باشد.

بررسی وضعیت دسترس پذیری به منابع اطلاعاتی چاپی در کتابخانه های دانشگاه اصفهان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1390
  مهسا پورحقانی   ابراهیم افشار زنجانی

پژوهش حاضر به بررسی وضعیت دسترس پذیری فیزیکی به کتاب های فارسی و لاتین در دانشگاه اصفهان، برای بهبود کارکرد دسترس پذیر سازی منابع اطلاعاتی در شبکه کتابخانه ای این دانشگاه، انجام شده است. در این تحقیق از رویکرد منبع محور استفاده شده است. بدین منظور، لیستی از 2972 عنوان کتاب استناد شده در 190 پایان نامه تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان تهیه شد. در گام نخست موجود بودن رکوردهای کتابشناختی این تعداد در فهرست آنلاین کتابخانه های دانشگاه اصفهان بررسی شد. در گام دوم موجود بودن فیزیکی عناوینی که رکوردهای کتابشناختی آنها یافته شد، در سر قفسه مورد بررسی قرار گرفت و بدین ترتیب نرخ دسترس پذیری تعیین شد. در گام سوم تلاش شد دلایل موجود نبودن اقلام یافت نشده بر روی قفسه شناسائی و موانع دسترس پذیری شناخته شود. برای این منظور با کتابداران بخش امانت مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام گرفت. اطلاعات به دست آمده از چک لیست با استفاده از نرم افزار آماری و آمار توصیفی تحلیل شد و بر روی مصاحبه ها کدگذاری باز انجام گرفت. یافته های تحقیق نشان داد نرخ دسترس پذیری در میان رشته های مشاوره، کتابداری، علوم تربیتی و روانشناسی تفاوت ندارد. با این حال بیشترین نرخ دسترس پذیری فیزیکی در رشته علوم تربیتی و کمترین در رشته مشاوره به چشم می خورد. میزان دسترس پذیری فیزیکی به منابع فارسی نیز بیشتر از منابع انگلیسی است. موانع در راه دسترسی فیزیکی به کتابها عبارتند از: موجود نبودن در مجموعه، در امانت بودن، در محل اشتباه بودن در قفسه و پراکندگی جغرافیایی منابع به خصوص منابعی که در کتابخانه های خوابگاه دختران و پسران وجود دارد. مشکلات فنی نرم افزاز نیز از دیگر موانع به شمار می رود. اما برای بیشترین منابع ناموجود بر سر قفسه دلیل مشخصی یافت نشد. علت آن در مصاحبه با کتابداران مورد بررسی قرار گرفت. مصاحبه شوندگان مشخص نبودن وضعیت منابع وجین شده، انجام ندادن شلف خوانی، بی دقتی در صحافی و مشکلات نرم افزار فهرست کتابخانه را به عنوان دلیل ذکر کردند. میانگین مدت زمان جستجو در نرم افزار حدود 15 ثانیه و میانگین مدت زمان جستجو در قفسه 45 ثانیه برآورد شد. در این تحقیق نرخ دسترسی فیزیکی به منابع اطلاعاتی چاپی در دانشگاه اصفهان ضعیف (کمتر از یک چهارم) به دست آمد.

بررسی رابطه بین کتابهای تالیفی رشته کتابداری و اطلاع رسانی با تخصص موضوعی مولفان آنها
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1390
  حسینعلی سهرابی   مظفر چشمه سهرابی

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین کتاب های تألیفی رشته کتابداری و اطلاع رسانی با تخصص موضوعی مولفان آنها است. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل نویسندگانی است که بیش از یک کتاب از آغاز تا پایان سال 1388 تالیف کردندکه 35 نفر می باشد. به علت محدود بودن جامعه آماری نمونه گیری انجام نشد. ابزار گردآوری داده ها چک لیست محقق ساخته می باشد. روایی صوری پرسشنامه توسط اساتید تایید شد. در سطح آمار توصیفی از فراوانی، میانگین و درصد فراوانی و در سطح آمار استنباطی از آزمون دوجمله ای یک طرفه استفاده شد. در تمام موارد 05/p? نیست به عبارت دیگر ارتباطی بین کتابهای تألیفی رشته کتابداری و اطلاع رسانی با تخصص موضوعی مولفان آنها بر اساس ناشر، موضوع، تحصیلات وجود ندارد از 160 عنوان، 35 عنوان کتاب تألیفی با تخصص موضوعی مولف رابطه دارند و 15 نویسنده دارای کتابهای تألیفی مرتبط با موضوع تخصصی خود هستند. از 20 موضوع کتاب تألیفی 14 موضوع با تخصص موضوعی مولف رابطه دارند. از 32 ناشر، 11 ناشر دارای کتابهای تألیفی با تخصص خود هستند.

مقایسه میزان جامعیت و مانعیت اطلاعات بازیابی شده براساس نظام های ذخیره سازی پیش همارا و پس همارا در نرم افزارهای کتابخانه ای فارسی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1390
  اکرم ابوسبا کاظمینی   مظفر چشمه سهرابی

هدف از پژوهش حاضر، تعیین و مقایسه میزان جامعیت و مانعیت بازیابی اطلاعات ذخیره شده به شیوه پیش همارا و پس همارا و شناسایی مشکلات مربوط به بازیابی اطلاعات براساس این دو نوع ذخیره سازی در نرم افزارهای کتابخانه ای فارسی است. پژوهش حاضر از نوع علی- مقایسه ای است و ابزار گردآوری اطلاعات، چک لیست محقق ساخته بود. جامعه آماری این پژوهش، سه نرم افزار کتابخانه ای پارس آذرخش، پیام مشرق، و نوسا هستند که براساس نمونه گیری دردسترس، نرم افزارهای افق (در کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان)، پیام (در کتابخانه مرکزی دانشگاه اصفهان)، و سیمرغ (در کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد) انتخاب شدند. داده ها پس از گردآوری با استفاده از روش های آمار توصیفی به ویژه میانگین حسابی، تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد که میزان مانعیت بازیابی در پایگاه کتاب های فارسی هر سه نرم افزار کتابخانه ای افق، پیام و سیمرغ و در کتابخانه های مذکور، بیشتر از میزان جامعیت است و در پایگاه پایان نامه های فارسی همین سه نرم افزار، مشاهده می شود که میزان مانعیت نسبت به میزان جامعیت، کمتر است. علاوه بر این، یافته ها نشان داد علی رغم اینکه بازیابی پس همارا باعث افزایش جامعیت می شود، مشکلاتی را نیز در زمان بازیابی ایجاد می کند که عمدتاً مربوط به نمایه ساز و نرم افزار است. مشکلات مربوط به نمایه ساز در پایگاه کتابها و پایان نامه های هر سه نرم افزار مورد بررسی عبارتند از: ذخیره کردن سرعنوان ها به شکل های مختلف، رعایت نکردن یکدستی در سرهم نویسی و جدانویسی واژه ها، رعایت نکردن فاصله یکدست بین یک کلمه با کلمه دیگر یا با علائم بعد از آن، استفاده از توصیفگرهای متفاوت برای موضوع مشابه، استفاده از توصیفگرهای یکسان ولی با ترتیب خطی متفاوت، ذخیره موضوعات مشابه به دو صورت عبارتی و کلیدواژه ای. مشکلات مربوط به نرم افزار نیز که در هر سه نرم افزار مورد نظر، مشترک است عبارتند از: تاثیر علائم (خط تیره، کاما، پرانتز و ...) به کار رفته در یک سرعنوان بر نتایج بازیابی که اگر این علائم به کلمه چسبیده باشند آن کلمه بدون علائم کوتاه سازی مانند $ یافت نمی شود، بازیابی کلیدواژه ها از همه سرعنوان ها که باعث بازیابی مدارک نامرتبط می شود، عدم امکان جستجوی عبارتی یک موضوع مگر اینکه آن عبارت عیناً در سرعنوان ها باشد. نتایج نشان می دهد که نسبت میزان مانعیت به میزان جامعیت بازیابی در موضوعاتی که به شیوه پیش همارا ذخیره شده اند برعکس نسبت میزان مانعیت به میزان جامعیت بازیابی در موضوعاتی است که به شیوه پس همارا ذخیره شده اند. پس می توان گفت، پیش همارایی و پس همارایی موضوعات در زمان ذخیره سازی، بر میزان جامعیت و مانعیت بازیابی تاثیر می گذارد.

شناخت و تحلیل ارتباطات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1390
  شهناز خزایی   مظفر چشمه سهرابی

هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل ارتباطات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه بوده است. پژوهش به روش توصیفی پیمایشی انجام گرفته و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده است. برای پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده و مقدار آن933/0 بدست آمد. جامعه آماری این پژوهش اعضای هیأت علمی دانشگاه رازی در سال تحصیلی 1389-1390 بود و 109 نفر از آنان به پرسشنامه ها پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از نرم افزار اس. پی. اس. اس. (ویرایش 18) انجام شده و برای تحلیل یافته ها از آمار توصیفی و آزمون های غیر پارامتریک کروسکال والیس و مان ویتنی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد ارتباطات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه رازی کمتر از میانگین فرضی مورد انتظار است. میانگین ارتباطات رسمی آن ها (87/2) بیشتر از ارتباطات غیر رسمی (51/2) است. میانگین استفاده از ابزارهای ارتباطی (33/2) کمتر از میانگین فرضی است. مهارت های فردی مورد نیاز آنان در برقراری ارتباط علمی (71/3) بیش از حد متوسط و میزان رضایت از امکانات و شرایط موجود در دانشگاه (47/2) کمتر از حد متوسط است. مهمترین انگیزه آنان در ارتباط علمی افزایش کیفیت تولیدات علمی است و بیشترین ارتباطات علمی آن ها با افراد هم رشته شان می باشد. ارتباطات علمی اعضای هیأت علمی حوزه های مختلف مورد بررسی متفاوت بوده و تفاوت هایی نیز بر مبنای عوامل جمعیت شناختی آنان وجود دارد. اعضای هیأت علمی حوزه های علوم پایه و فنی و مهندسی بیشتر از حوزه های ادبیات و علوم انسانی و علوم اجتماعی از منابع اطلاعاتی خارجی و ابزارهای نوین ارتباطی استفاده کرده و ارتباط بیشتری با متخصصان خارج از کشور دارند. تأثیر عوامل جمعیت شناختی بر مولفه های ارتباطات علمی رسمی، غیر رسمی، دلایل برقراری ارتباط و همکاران اصلی در ارتباطات علمی بیش از سایر مولفه ها بوده است. در میان عوامل جمعیت شناختی، مدرک تحصیلی و محل و سال اخذ آن تأثیر بیشتری بر ارتباطات علمی آزمودنی ها داشته است.

سنجش سطح آمادگی تجارت الکترونیکی کتابخانههای دانشگاهها و موسسات آموزش عالی شهر اصفهان به منظور طراحی یک مدل
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1390
  نرگس اورعی گلمکانی   مظفر چشمه سهرابی

هدف از این پژوهش، سنجش سطح آمادگی تجارت الکترونیکی کتابخانه های دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی شهر اصفهان و همچنین ارائه یک مدل میباشد. روش انجام پژوهش توصیفی پیمایشی، و جامعه آماری آن کتابخانه های 1390 بود. به منظور تعیین حجم نمونه از - دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی شهر اصفهان در سال تحصیلی 1389 فرمول کوکران استفاده و تعداد 7 کتابخانه به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. روش نمونه گیری تصادفی - طبقه ای و ابزار گردآوری دادهها 4 پرسشنامه(کارکنان فناوری اطلاعات کتابخانه، مدیر فناوری دانشگاه، کارکنان کتابخانه، مدیر کتابخانه) محقق ساخته می باشد. روایی صوری پرسشنامهها توسط استادان تایید و به منظور پایایی آن از ضریب آلفای 0) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آمار توصیفی و استنباطی به / کرونباخ برای هر پرسشنامه (بیشتر از 8 استفاده گردید. یافته های تحقیق نشان داد که میزان دسترسی و آمادگی زیر ساخت، spss کمک نرم افراز آماری 16 آمادگی اطلاعات، خدمات و فعالیتهای نیازمند به فناوری اطلاعات و ارتباطات، امنیت اطلاعات الکترونیکی، آمادگی مدیریت، میزان فرهنگ تجارت الکترونیک، آمادگی ویژگی های سازمانی، آمادگی ارتباط با محیط بیرونی، میزان سیاستها و استراتژیهای مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات و تجارت الکترونیک، میزان مقررات حقوقی و قانونی مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات و تجارت الکترونیک، آمادگی مالی، میزان امنیت اطلاعات، آمادگی نیروی انسانی، میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، آمادگی محصولات کتابخانه برای الکترونیکی شدن، آمادگی عوامل مرب وط به مشتریان، آمادگی عوامل مربوط به تامین کنندگان، آمادگی عوامل مربوط به رقبا بالاتر از حد متوسط نیست . بیشترین میزان آمادگی مربوط به بعد خدمات و فعالیت های نیازمند به فناوری اطلاعات و ارتباطات و کمترین میزان مربوط به بعد آمادگی عوامل مربوط به رقبا می باشد. نتیجه نهایی پژوهش حاکی از این است که میانگین وزنی آمادگی الکترونیکی 2 و در سطح متوسط می باشد. اضافه بر این، نتایج تحقیق بیانگر / کتابخانه های دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی 68 یک مدل 17 بعدی سنجش آمادگی تجارت الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی ایران است.

ترسیم نقشه دانش کتابداران کتابخانه های دانشگاه اصفهان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1391
  سمیه شمسی شاه ولد علیایی   مظفر چشمه سهرابی

هدف از انجام این پژوهش ترسیم نقشه دانش و مهارت کتابداران کتابخانه های دانشگاه اصفهان بود. جامعه آماری این پژوهش شامل 67 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه اصفهان بود. به دلیل کوچک بودن حجم جامعه، از روش سرشماری بهره جویی شد و کل جامعه مورد مطالعه قرار گرفت. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه و چک لیست محقق ساخته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل ایده آل تیپ ماکس وبر، گروه بندی رتبه های شغلی، و ترسیم نقشه دانش استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که میزان دانش و مهارت های عمومی کتابداران شامل کامپیوتر، اینترنت، حسابداری، زبان، و توانایی های اداری کمتر از حد مطلوب است. کتابداران با دانش و مهارت های کامپیوتر، اینترنت و توانایی های اداری بیشتر از زبان و حسابداری آشنا هستند. از نظر دانش و مهارت های تخصصی، کتابداران در زمینه های مجموعه سازی، فهرست نویسی و رده بندی، ثبت و آماده سازی منابع، امانت، مرجع، مهارت های ارتباطی، مدیریت، فناوری اطلاعات، ساختمان و تجهیزات کتابخانه، و اخلاق کتابداری در سطح مطلوبی قرار دارند و در زمینه های نمایه سازی، چکیده نویسی، آموزش و اطلاع رسانی، و علم سنجی پایین تر از سطح مطلوب هستند. کتابداران دانشگاه اصفهان در حوزه های مجموعه سازی، فهرست نویسی، ثبت و آماده سازی، امانت، مرجع، آموزش و اطلاع رسانی، مهارت های ارتباطی، فناوری اطلاعات، و اخلاق حرفه ای دارای تیم های خبره و در حوزه های نمایه سازی، چکیده نویسی، مدیریت، ساختمان و تجهیزات، و علم سنجی فاقد تیم خبره است. براساس نتایج پژوهش نیازهای آموزشی عمومی کتابداران شامل کامپیوتر، حسابداری، زبان، و توانایی های اداری و نیازهای تخصصی آنان شامل فناوری اطلاعات با تأکید بر آموزش پایگاه های اطلاعاتی و اینترنت، نمایه سازی، چکیده نویسی، علم سنجی، مباحث روز کتابداری، مدیریت، آموزش و اطلاع رسانی، و ساختمان و تجهیزات است. دانش و مهارت های تخصصی کتابداران به استثنای نمایه سازی، چکیده نویسی، آموزش و اطلاع رسانی، علم سنجی در سطح مطلوب قرار دارد. هر یک از شرکت کنندگان در یک یا چند دانش و مهارت تخصصی کتابداری دارای تخصص هستند و سازمان باید ضمن استفاده درست از تخصص های هر فرد، به نیازهای آموزشی آنان نیز توجه کند.

بررسی وضعیت صنعت نشر کتاب در برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران( 79-1383)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان - دانشکده علوم انسانی 1388
  مریم باباعلی   ایرج مرادی

چکیده: این پژوهش با هدف بررسی وضعیت صنعت نشر کتاب طی برنامه ی سوم توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش پژوهشی در این تحقیق پیمایشی از نوع توصیفی بوده و ابزار گردآوری بانک اطلاعاتی خانه ی کتاب با استفاده از روش فیش برداری بوده است. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه ی کتب منتشر شده در فاصله ی زمانی 1379-1383 است که اطلاعات کتابشناسی پیش از انتشار را دریافت نموده اند و در بانک اطلاعاتی خانه ی کتاب ایران ثبت شده اند. یافته های پژوهش حاکی از این است که طی برنامه ی سوم توسعه تعداد 31،944 عنوان کتب تألیفی و 9،553 عنوان کتب ترجمه ای بوده اند. رده های دین 24% درصد ادبیات 19% درصد، علوم عملی13% درصد بیشترین و کلیات 4/4 درصد فلسفه3/4 درصد و هنر 7/3 به ترتیب کمترین سهم انتشاراتی را داشته اند. واژه های کلیدی: صنعت نشر، نشر کتاب، برنامه ی سوم، توسعه ی اقتصادی، توسعه ی اجتماعی، توسعه ی فرهنگی، جمهوری اسلامی ایران(79-1383).

بررسی ابعاد جامعه شناختی نمایه های پایانی کتاب در میان اعضای هیأت علمی دانشگاه های شهر اصفهان بر اساس نظریه های جامعه شناسی استفاده ها
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان 1392
  علی نوروزی   مظفر چشمه سهرابی

پژوهش حاضر با هدف بررسی ابعاد جامعه شناختی نمایه های پایانی کتاب در میان اعضای هیأت علمی شهر اصفهان بر اساس نظریه های جامعه شناسی استفاده ها انجام شد. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی-پیمایشی بهره جویی شد. جامعه-ی آماری شامل 1727 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان (شامل دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دانشگاه اصفهان،و دانشگاه هنر) است. روش نمونه گیری، تصادفی- طبقه ای متناسب با حجم جامعه است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 176 نفر تعیین شد. با توجه به احتمال ریزش پرسشنامه به دلیل عدم بازگشت، پرسشنامه برای 300 نفر ارسال شد که در مجموع 191 مورد برگشت داده شد. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه ی محقق ساخته با 109 گویه در دو بخش سوالات جمعیت شناختی و سوالات مربوط به اهداف پژوهش است. روایی پرسشنامه توسط 10 نفر از متخصصان و صاحب نظران علم اطلاعات و دانش شناسی، علوم اطلاعات و ارتباطات، و علوم اجتماعی مورد تایید قرار گرفت و ضریب پایایی آن با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 6/97 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss-20 در سطح آمار توصیفی میانگین و انحراف معیار، و در سطح آمار استنباطی آزمون tمستقل، تحلیل واریانس یک-طرفه، آزمون تعقیبی ال. اس. دی. و ضریب همبستگی اسپیرمن مورد استفاده قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که میزان آشنایی و استفاده ی اعضای هیأت علمی اصفهان از نمایه های پایانی کتاب، پایین تر از حد متوسط ولی میزان پذیرش و تصاحب بالاتر از حد متوسط قرار دارد. نتایج نشان داد بین میانگین نمره ی میزان استفاده ی اعضای هیأت علمی مورد بررسی از انواع نمایه در بازیابی اطلاعات درون کتاب با متغیرهای جمعیت شناختی (مرتبه ی علمی، سن، سنوات تدریس، سطح تحصیلات) رابطه ای وجود ندارد؛ بین استفاده ی اعضای هیأت علمی مورد بررسی از انواع نمایه به طور کلی با سنوات تدریس، رابطه ی معکوس وجود دارد؛ بین برداشت ذهنی از سهولت استفاده از نمایه با مرتبه ی علمی و سطح تحصیلات اعضای هیأت علمی مورد بررسی، رابطه ی مستقیم وجود دارد؛ بین تصمیم به استفاده از نمایه با مرتبه ی علمی، سن، سنوات تدریس و سطح تحصیلات، رابطه ی مستقیم وجود دارد؛ بین پذیرش نمایه با سنوات تدریس، رابطه ی مستقیم وجود دارد؛ بین تصاحب اعضای هیأت علمی مورد بررسی از نمایه ها با مرتبه ی علمی، سن، سنوات تدریس، رابطه ی مستقیم وجود دارد.

بررسی ویژگی های شخصیتی اعضای هیات علمی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1392
  مریم بلوچی   مظفر چشمه سهرابی

پژوهش حاضر با هدف تعیین ویژگی های شخصیتی متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی ایران انجام شد. در این پژوهش از روش تحقیقی پیمایشی _توصیفی و برای نیل به اهداف تحقیق از فرم کوتاه پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت بهره جویی شد. جامعه آماری تحقیق شامل287 نفر از متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی با مرتبه استادی، دانشیاری، استادیاری و مربی در سازمان های دولتی ایران بود. نمونه گیری به روش تصادفی طبقه ای اجرا و حجم نمونه 113 نفر بر اساس فرمول کوهن مشخص شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss و با کمک شاخص های آمار توصیفی (نظیر فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار در قالب جدول و نمودار) و شاخص های آمار استنباطی (نظیر آزمونی t تک نمونه ای و دو نمونه ای، آزمون آنوا، آزمون همبستگی پیرسون، و آزمون فریدمن) صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که میانگین مولفه روان رنجورخویی در جامعه آماری کمتر از حد متوسط (36) آن، میانگین 3 مولفه برون گرایی، تجربه پذیری و توافق جویی بالاتر از حد متوسط آن و میانگین مولفه وظیفه شناسی در حد بالایی می باشد. بالاترین میانگین مربوط به مولفه وظیفه شناسی و کمترین میانگین مربوط به مولفه روان رنجورخویی است. در مجموع نتایج تحقیق نشان داد که متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی ایران از نظر ویژگی های روان شناختی در وضعیت مطلوبی قرار دارند.

رابطه بین ابعاد پنجگانه شخصیتی و شادی کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی و دانشگاهی شهر اصفهان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1392
  مرجان کاظمی   مظفر چشمه سهرابی

در این پژوهش، رابطه بین ابعاد پنجگانه شخصیت با شادی در میان کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی و دانشگاهی شهر اصفهان در سال 92-1391 مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق از نوع پیمایشی- توصیفی می باشد. ابعاد شخصیتی کتابداران به کمک فرم کوتاه پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت نئو ( کاستا و مک کرا، 1985) بررسی شد ، و شادی به کمک مقیاس شادی آکسفورد ( آرگایل و لو، 1989) که روایی آنها بارها مورد تایید قرار گرفته است، مطالعه شد. جامعه آماری تحقیق شامل 247 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی و کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان است که از میان آنان تعداد 150 کتابدار با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی به کمک فرمول نمونه گیری کوکران به عنوان نمونه آماری گزینش شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای اس. پی. اس. اس 16 و نرم افزار اکسل 2007 و با کمک شاخص های آمار توصیفی (نظیر فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار، در قالب جدول و نمودار) و شاخص های آمار استنباطی (نظیر آزمون t دو نمونه ای، آزمون آنوا، و ضریب همبستگی پیرسون) صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که شادی کتابداران با مولفه تجربه پذیری رابطه ندارد و با مولفه های مسئولیت پذیری، برون گرایی، و انعطاف پذیری رابطه مستقیم و با مولفه روان رنجورخویی رابطه معکوس دارد. همچنین بین شادی کتابداران با مولفه های جمعیت شناختی از جمله جنسیت، سن، تاهل، مدرک تحصیلی، رشته تحصیلی، نوع کتابخانه، نوع مسئولیت، محل خدمت، سابقه خدمت، و میزان درآمد رابطه معنی داری مشاهده نشد.

امکان سنجی نقش کتابخانه های عمومی در توسعه و ترویج کارآفرینی از دیدگاه کتابخانه های عمومی استان اصفهان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1390
  زینب سادات سیدی   مظفر چشمه سهرابی

هدف اصلی این پژوهش بررسی امکان نقش آفرینی کتابخانههای عمومی در توسعه و ترویج کارآفرینی از دیدگاه کتابداران شاغل در کتابخانههای عمومی استان اصفهان در شرایط موجود و مطلوب کتابخانههای عمومی است. دراین پژوهش فعالیتهایی را که کتابخانهی عمومی می تواند در توسعه و ترویج کارآفرینی انجام دهد، را در قالب خدمات آموزشی، اطلاع رسانی، پژوهشی، مشاورهای، و جنبی استخراج کرده و امکان اجرایی شدناین فعالیتها را در وضعیت موجود و مطلوب کتابخانه عمومی توسط پرسشنامهی محقق ساخته مورد بررسی قرار داده است. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه توسط متخصصان تایید و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ در شرایط موجود 982/0 و در شرایط مطلوب 978/0محاسبه گردید.این مطالعه به روش توصیفی- پیمایشی است. جامعه پژوهش 209 نفر از کتابداران کتابخانههای عمومی استان اصفهان است. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران استفاده گردید، که تعداد 132نفر به عنوان نمونه انتخاب شد. تجزیه و تحلیل دادهها با کمک نرم افزار spss در دو قسمت توصیفی و استنباطی انجام گرفت. در قسمت توصیفی دادههای بدست آمده از پرسشنامههای پژوهش در قالب جداول فراوانی، نمودارهای ستونی و دایرهای، و میانگین مورد بررسی قرار گرفتند. در قسمت استنباطی، از آزمون t تک نمونهای و دو نمونهای برای پاسخ به سوالات اصلی پژوهش استفاده شده است. دراین پژوهش مفهوم مناسب بودن در ارائه خدمات بر اساس نوع سوالات و طیف امتیاز پاسخ ها، با میانگین 5/2 به بالا سنجیده می شود، بنابراین به دلیلاینکه، در وضعیت موجود امکان ارائه خدمات آموزشی 96/1، خدمات اطلاع رسانی 77/1، خدمات پژوهشی 72/1، خدمات مشاورهای 43/1، خدمات جنبی 91/1 است. بنابراین امکان ارائه خدمات در وضعیت موجود پایین است، نتایج حاصل از آزمون t تک نمونهای نیزاین نتیجه را تایید می کند. در وضعیت مطلوب نیز امکان ارائه خدمات آموزشی، 89/2 درصد، خدمات اطلاع رسانی 83/2 درصد، خدمات پژوهشی 73/2، خدمات مشاورهای 78/2 درصد، خدمات جنبی 17/3 درصد است، بنابراین، امکان ارائه کلیه خدمات در شرایط مطلوب در سطح میانگین و بالاتر از حد میانگین است.

تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره متوسطه ایران با رویکرد سواد اطلاعاتی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان 1392
  الهه ابراهیمی درچه   مظفر چشمه سهرابی

این پژوهش با هدف تعیین میزان به کارگیری مولفه های سواد اطلاعاتی در کتاب های درسی پایه چهارم رشته¬های علوم ریاضی، علوم تجربی و علوم انسانی دوره متوسطه انجام شده و یک مطالعه با روش تحلیل محتوا از نوع کمی است. جامعه پژوهش کلیه کتاب های درسی پایه اول تا چهارم رشته های علوم ریاضی، علوم تجربی، علوم انسانی و علوم معارف اسلامی دوره متوسطه (96 عنوان) سال تحصیلی 1392-1391 می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند کتاب های درسی پایه چهارم رشته های علوم ریاضی، علوم تجربی و علوم انسانی (19 عنوان) به عنوان نمونه انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی محقق ساخته و تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس شاخص های آمار توصیفی با استفاده از نرم افزار spss 16 است. یافته ها نشان می دهد در هر سه رشته علوم ریاضی، تجربی و انسانی کتاب زبان و ادبیات فارسی بیشترین کاربرد استانداردهای سواد اطلاعاتی را به خود اختصاص داده است. استاندارد دسترسی به اطلاعات به صورت موثر و کارآمد در کتاب تاریخ (علوم انسانی) بیشترین فراوانی و در کتاب ریاضی عمومی (علوم تجربی) کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده است. استاندارد ارزیابی اطلاعات به صورت منتقدانه و ماهرانه در کتاب زیست شناسی (علوم تجربی) بیشترین فراوانی و در کتاب زبان انگلیسی (هر سه رشته) و فلسفه (علوم انسانی) کمترین فراوانی را دارد. استاندارد کاربرد اطلاعات به صورت موثر و خلاقانه در کتاب زبان و ادبیات فارسی (هر سه رشته) بیشترین فراوانی و در کتاب فلسفه (علوم انسانی) کمترین فراوانی را دارد. بر اساس یافته های به دست آمده می¬توان این طور نتیجه گرفت که مولفه های سواد اطلاعاتی در کتاب های درسی هر سه رشته مشاهده شده است. استاندردهای سواد اطلاعاتی 1012 مرتبه در کتاب های رشته علوم ریاضی، 1127 مرتبه در کتاب های رشته علوم تجربی و 1244 مرتبه در کتاب های رشته علوم انسانی به کار رفته است که در این صورت در رشته علوم انسانی بیشترین فراوانی را شاهد هستیم. اما از آنجایی که تعداد کتاب هایی که مورد تحلیل محتوا قرار گرفته در سه رشته متفاوت می باشد (علوم ریاضی و علوم تجربی شامل 8 عنوان و علوم انسانی شامل 10 عنوان) بهتر است فراوانی استانداردهای سواد اطلاعاتی در هر رشته به تعداد کتاب همان رشته تقسیم گردد تا نتایج واقعی تر گردد که در این صورت نتایج بدین شرح خواهد بود: فراوانی استانداردهای سواد اطلاعاتی در رشته علوم ریاضی 127، در رشته علوم تجربی 141 و در رشته علوم انسانی 124 مرتبه می باشد که در این صورت بیشترین فراوانی به رشته علوم تجربی اختصاص دارد. از مجموع یافته های سه رشته این طور بر می آید که استاندارد کاربرد اطلاعات به طور موثر و خلاقانه بیشترین فراوانی (47.11 درصد) را دارد.

بررسی اخلاق داوری علمی از دیدگاه سردبیران مجلات علمی در سال 1391-1392
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1392
  فرزانه فرهادی   مظفر چشمه سهرابی

هدف از این پژوهش شناسایی میزان آشنایی، تعهد و عمل سردبیران مجلات علمی به اصول اخلاقی در داوری علمی است. روش تحقیق، پیمایشی- توصیفی و جامعه آماری تحقیق شامل سردبیران مجلات علمی ایران (1131-نفر) در سال91-92 است. براساس فرمول کوکران 250 نفر از آنان با روش نمونه گیری تصادفی- طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه 30 سوالی با گزینه های موافقم، مخالفم است که با توجه به معیارهای موجود در متون مربوطه و مطالب موجود در منابع تهیه شده است. تجزیه و تحلیل آماری بر روی 250 پرسشنامه پاسخ داده شده انجام گرفت. اطلاعات بدست آمده با استفاده از روش آماری توصیفی و تحلیلی و با به کارگیری نرمافزارهای اکسل و اس.پی.اس.اس انجام شد.

ارزیابی ساختار و محتوای پایگاه های اطلاعاتی الکترونیکی نشریات ایرانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بیرجند 1388
  زهرا اسدالهی   محسن نوکاریزی

پژوهش کاربردی حاضر به روش ارزیابانه انجام شد. هدف از انجام پژوهش ارزیابی ساختار و محتوای پایگاه¬های اطلاعاتی الکترونیکی مجلات فارسی بود. جامعه¬ی پژوهش شامل سه پایگاه اطلاعاتی سید، مگ¬ایران، و نمامتن بود. اطلاعات در بخش محتوا از طریق سیاهه¬ی وارسی و در بخش ساختار از طریق مشاهده و مصاحبه¬ی سازمان¬یافته با مدیران سه پایگاه گردآوری شد. میزان مطابقت سه پایگاه سید، مگ¬ایران و نمامتن با معیارهای ساختار به ترتیب 50/43%، 54/70%، و 41/88% برآورد شد. بر¬اساس یافته¬های پژوهش، پایگاه مگ¬ایران بیش¬ترین مطابقت را با معیارهای ساختار داشت. به دلیل متغیر بودن ویژگی¬های محتوایی نمی¬توان پایگاهی را که به طور قطع از این حیث در وضعیت بهتری قرار دارد، انتخاب کرد. نتایج حاصل از ارزیابی جامعیت گویای آن بود که پایگاه مگ‏ایران بیش¬ترین جامعیت (36/35%) را در مقایسه با مجلات کل کشور، و پایگاه سید بیش¬ترین جامعیت (94%) را در مقایسه با مجلات علمی و پژوهشی دارد. بر¬اساس بررسی¬¬های صورت گرفته در پوشش موضوعی، پایگاه سید در حوزه¬ی موضوعی پزشکی و پیراپزشکی غنی¬تر بود، ولی پایگاه مگ‏ایران و نمامتن در حوزه¬ی موضوعی علوم انسانی، مجلات بیش¬تری در¬برداشتند. پایگاه نمامتن بر خلاف دو پایگاه سید و مگ¬ایران، به دلیل استفاده از زبان نمایه¬سازی کنترل¬شده، از روند مشخص و منسجمی برای نمایه¬سازی مجلات برخوردار بود. پایگاه¬های سید و مگ¬ایران به دلیل این¬¬که به صورت روزانه روزآمد می¬شوند، و پایگاه نمامتن به دلیل پوشش گذشته¬نگر وسیع¬تر در شرایط بهتری قرار داشتند. نتایج حاصل از بررسی ویژگی¬های منحصر به فرد ساختاری و محتوایی پایگاه¬ها مبین آن بود که پایگاه سید از این نظر در رتبه¬ی نخست قرار دارد. یافته¬های حاصل از محاسبه¬ی همپوشانی سنتی نشان داد، بیش¬ترین همپوشانی بین پایگاه¬های مگ‏ایران و نمامتن (23/82%) و کم¬ترین همپوشانی بین دو پایگاه سید و نمامتن (0/67%) است. همپوشانی کلی بین سه پایگاه نیز 5/12% برآورد شد. محاسبه¬ی همپوشانی با استفاده از فرمول همپوشانی نسبی نیز نشان داد، بیش¬ترین همپوشانی نسبی در پایگاه سید (45/15%)، و کم¬ترین همپوشانی نسبی در پایگاه مگ¬ایران (10/47%) است. به طور کلی هر سه پایگاه می¬توانند با توجه بیش¬تر به معیارهای مطرح شده در سیاهه¬ی وارسی بر قابلیت¬های ساختاری خود بیفزایند. در بخش محتوا نیز افزایش جامعیت و توسعه¬ی پوشش موضوعی، استفاده از رویکرد ترکیبی از زبان آزاد و کنترل¬¬شده، عدم گزینش در نمایه¬سازی، افزایش پوشش گذشته¬نگر و کاهش دوره¬ی روزآمد¬سازی در هر سه پایگاه توصیه می¬شود.

تاثیر استفاده از اصطلاحنامه در بانکهای اطلاعاتی کتابشناختی بر میزان جامعیت ، مانعیت و مدت زمان جستجوی اطلاعات بازیابی شده
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1378
  مظفر چشمه سهرابی   عباس حری

هدف اصلی از پژوهش حاضر تعیین تاثیر استفاده از اصطلاحنامه در بانکهای اطلاعاتی کتابشناختی بر میزان جامعیت ، مانعیت و مدت زمان جستجوی اطلاعات بازیابی شده است . روش پژوهش تجربی و ابزار گردآوری اطلاعات مشاهده و مستقیم و فرم محقق ساخته بوده است . جامعه پژوهش متشکل از 7 بانک اطلاعاتی در 6 گروه علوم انسانی، علوم پزشکی، علوم پایه، کشاورزی، فنی و مهندسی و هنر می باشد. برای انجام پژوهش ، در هر بانک اطلاعاتی 10 کلیدواژه به طور تصادفی و با کمک متخصصان انتخاب شده است هر کلیدواژه یکبار از طریق اصطلاحنامه و باردیگر با استفاده از زبان طبیعی مورد کاوش قرار گرفته و نتایج حاصله بر روی فرم مخصوص ثبت ودر نهایت برروی دیسکت ذخیره شده است . از نتایج حاصله روی دیسکت کپی تهیه شده و جهت تعیین مدارک مرتبط از نامرتبط و محاسبه زمان جستجو به انضمام یک برگه توضیحی در اختیار متخصصان قرار گرفته است . بدین شکل میزان جامعیت ، مانعیت و مدت زمان جستجوی اطلاعات بازیابی شده از طریق اصطلاحنامه و زبان طبیعی اندازه گیری شد این پژوهش 14 ماه به طول انجامید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی به ویژه میانگین حسابی، و برای امتحان فرضیه ها از آزمون t در سطح معنی دار 5 درصد استفاده شد. پژوهش دارای سه فرضیه به این شرح است : الف . استفاده از اصطلاحنامه (تزاروس) در بانکهای اطلاعاتی کتابشناختی رابطه مثبتی با کاهش میزان میزان جامعیت اطلاعات بازیابی شده دارد. ب . استفاده از اصطلاحنامه (تزاروس) در بانکهای اطلاعاتی کتابشناختی رابطه مثبتی با افزایش میزان مانعیت اطلاعات بازیابی شده دارد. ج. استفاده از اصطلاحنامه (تزاروس) در بانکهای اطلاعاتی کتابشناختی رابطه مثبتی با کاهش مدت زمان جستجوی اطلاعات بازیابی شده دارد. یافته های پژوهش نشان می دهد: اولا، میزان جامعیت نتایج بازیابی در بانکهای اطلاعاتی به هنگام استفاده از اصطلاحنامه 39/24 درصد و به هنگام استفاده از زبان طبیعی 56/89 درصد می باشد. بنابراین استفاده از اصطلاحنامه باعث کاهش جامعیت می شود. ثانیا، میزان مانعیت نتایج بازیابی در بانکهای اطلاعاتی به هنگام استفاده از اصطلاحنامه 75/06 درصد و به هنگام استفاده از زبان طبیعی 58/46 درصد است . با این وجود استفاده از اصطلاحنامه موجب افزایش میزان مانعیت جستجوها می شود. ثالثا، میانگین مدت زمان جستجوی نتایج بازیابی شده در بانکهای اطلاعاتی به هنگام استفاده از اصطلاحنامه 4/44 دقیقه و به هنگام استفاده از زبان طبیعی 6/38 دقیقه است . لذا استفاده از اصطلاحنامه باعث کاهش مدت زمان جستجو می گردد. بدین ترتیب هر سه فرضیه پژوهش تایید می شود.