هدف از مطالعه ی حاضر شناسائی فون نماتد های انگل گیاهی مزارع سیب زمینی (در حدود 12500 هکتار) در سه ناحیه ی استان کردستان بود. در این ارتباط 73 نمونه ی مرکب خاک از اطراف ریشه در عمق بین 15تا 25 سانتیمتری به طور تصادفی از چهل و چهار روستا و حومه ی سه شهرستان قروه، دهگلان و بیجار با تناوب محصولات مختلف کشاورزی جمع آوری گردید. هر نمونه ی مرکب، شامل حداقل 15 تا 20 زیر نمونه بود که از سطح نیم تا یک هکتار در زمان برداشت محصول سیب زمینی در ماه های شهریور و مهر 1389 از مزارع برداشت گردید. پس از آن، ریز نمونه های هر نمونه ی مرکب خاک کاملاً با هم مخلوط شده و در حدود 5/1 تا 2 کیلوگرم به عنوان نمونه ی خاک برای بررسی های بعدی انتخاب و در چهار درجه ی سانتیگراد تا زمان لازم نگهداری گردیدند. برای استخراج نماتد های کرمی شکل و سیستی به ترتیب از دو روش شناورسازی سانتریفیوژی (jenkins, 1969) و دستگاه فنویک (fenwick, 1940) استفاده گردید. بعد از آن، انبوه نماتدهای استخراج شده ی هر نمونه ثابت شده و به گلیسرین خالص و بدون آب (de grisse, 1969) منتقل گردید که خود یک محیط دائمی مناسب برای ثابت کردن نماتدها به شمار می آید. برای تشخیص نماتد ها از میکروسکوپ نوری متصل به لوله ی ترسیم (مدل صاایران) کالیبره شده با بزرگنمایی زیاد (1000 x) استفاده شد. با استفاده از شکل شناسی، نسبت های تشخیصی تعیین شده و کلید های مختلف قابل دسترس اخیر و شرح نماتد ها، جنس و گونه های نماتد انگل گیاهی تشخیص داده شدند. در این تحقیق 15 گونه نماتد انگل گیاهی مربوط به 6 جنس از نماتد های فرو راسته ی تایلنکومورفا tylenchomorpha شناسایی گردیدند. انتشار گونه های نماتد انگل گیاهی مربوط به مزارع سیب زمینی در سه شهرستان مورد مطالعه که به شرح زیر هستند: aphelenchoides bicaudatus, criconomoides antipolitanus, heterodera filipjevi, helicotylenchus digonicus, helicotylenchus dihystera, helicotylenchus tunisiensis, helicotylenchus vulgaris, merlinius brevidens, pratylenchus fallax, pratylenchus neglectus, pratylenchus thornei, pratylenchoides sp., scutylenchus rugosus, tylenchorhynchus parvus, tylenchorhynchus teeni در بین نماتد های مورد بحث دو گونه ی pratylenchus neglectus و pratylenchus thornei در سرتاسر نواحی کشت سیب زمینی در سه شهرستان استان فراوانی بیشتری (به ترتیب 9/58 و 8/6 %) داشته اند. همچنین، گونه های pratylenchus fallax ، tylenchorhynchus parvus، t. teeni و helicotylenchus tunisiensis به ترتیب گزارشات جدیدی برای ایران و برای فون مزارع سیب زمینی می باشند.

بیماری شانکر سیب در چند سال اخیر در مناطق عمده کشت سیب و به خصوص در استان آذربایجان غربی و شهرستان سمیرم استان اصفهان گسترش زیادی پیدا کرده است و در حال حاضر یکی از بیماری‏های مهم سیب در کشور می‏باشد. بنابراین به منظور شناسایی عوامل قارچی ایجاد کننده‏ی شانکر سیب در سه منطقه عمده کشت این محصول (آذربایجان غربی، سمیرم و دماوند)، در تابستان 1391 از باغات متعددی نمونه‏برداری به‏ عمل آمد. پس از انجام مراحل جداسازی و خالص‏سازی، در مجموع 90 جدایه خالص‎سازی گردید. از جدایه‏های خالص شده 68 جدایه جهت انجام آزمون بیماری‏زایی روی شاخه بریده انتخاب شدند، سپس جدایه‏های بیماری‏زا روی شاخه بریده، براساس ویژگی‏های مورفولوژیکی و داده‏های مولکولی حاصل از تکثیر ناحیه‏ی its1-5.8s-its2، در سطح گونه شناسایی شدند. در مجموع 4 گونه‏ شامل cytospora cincta (گونه غالب در سه منطقه مورد نمونه‏برداری با فراوانی 40 درصد) ، neoscytalidium hyalinum (جدا شده از باغات سمیرم و خمینی‏شهر استان اصفهان با فراوانی 30 درصد) ، diplodia bulgarica (جدا شده از باغات استان آذربایجان غربی با فراوانی 20 درصد) و eutypa lata (جدا شده از باغات شهرستان خوی در استان آذربایجان غربی با فراوانی 10 درصد) شناسایی شدند. گونه‏ی e. lata برای اولین بار از روی سیب در این تحقیق از ایران گزارش می‏شود. توانایی بیماریزایی هر یک از گونه های شناسایی شده روی نهال‏های دو ساله رقم زرد لبنانی ((golden delicious در شرایط مزرعه بررسی شد. نتایج این آزمون پس از شش ماه (از 5 خردادماه تا 8 آذرماه 1392) نشان داد که سه گونه قادر به ایجاد علائم شانکر هستند. از نظر شدت علائم سه گونه: n. hyalinum، d. bulgarica و c. cincta به ترتیب در درجه اول تا سوم اهمیت قرار گرفتند. همچنین اثر دماهای مختلف 10، 15، 20، 25، 30، 35 و40 درجه سلسیوس روی رشد شعاعی گونه‏های شناسایی شده روی محیط کشت pda بررسی شد و نتایج نشان داد که دماهای بیشینه، بهینه و کمینه به ترتیب برای گونه n. hyalinum، 40، 30 و 10 درجه سلسیوس، برای گونه‏ی d. bulgarica 30، 25 و 10 درجه سلسیوس و برای گونه e. lata 30، 25-20 و کمتر از 10 درجه سلسیوس و برای گونه‏ی c. cincta 28-27، 20-15 و کمتر از 10 درجه سلسیوس می‏باشند.

در سالهای اخیر شدت بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه آفتابگردن در منطقه ارومیه و خوی افزایش یافته و خسارت زیادی را به مزارع افتابگردان وارد می کند. بعد از نمونه برداری از بوته های آلوده ارومیه و خوی به ترتیب قارچ ‏‎s.sclerotiorum‎‏ و ‏‎s.minor‎‏ جدا شد. به منظور کنترل بیولوژیک عوامل بیماریزای مذکور دو ایزوله ‏‎t.harzianum(1)‎‏ و ‏‎t.harzianum(2)‎‏ و سه ایزوله ‏‎t.harzianum(4),t.harzianum(3)‎‏ و ‏‎t.harzianum(5)‎‏ به ترتیب از خاک مزارع آلوده ارومیه و خوی جدا و چهار ایزوله ‏‎t.virens, t.viride(2), t.viride(1)‎‏ و ‏‎t.harzianum(6)‎‏ جدا شده از بستر قارچ خوراکی نیز تهیه شد. بعد از ارزیابی قدرت آنتاگونیستی ایزوله های مذکور در شرایط آزمایشگاهی سه ایزوله ‏‎t.virens, t.harzianum(1)‎‏ و ‏‎t.harzianum(6)‎‏ جهت آزمایشهای گلخانه ای انتخاب شدند. به منظور بررسی تاثیر ایزوله های انتخاب شده در جلوگیری از مرگ گیاهچه های آفتابگردان رقم رکورد هر یک از ایزوله های ‏‎t.virens,t.harzianum(1)‎‏ و ‏‎t.harzianum(6)‎‏ و همچنین مخلوطی از دو ایزوله ‏‎t.harzianum(1)‎‏ و ‏‎t.virens‎‏ به سه روش ترکیب سوسپانسیون اسپور با خاک (10 اسپور در گرم خاک)، ترکیب سوسپانسیون اسپور، همراه ماده بستری، با خاک ‏‎‎‏(10 اسپور در گرم کمپوست پاستوریزه) و آغشته نمودن بذور آفتابگردان با سوسپانسیون اسپور (10 اسپور در میلی لیتر) در خاک گلدانهای آلوده به ‏‎s.sclerotiorum‎‏ و ‏‎s.minor‎‏ مورد استفاده قرار گرفتند. آزمایشهای مذکور در مورد هر یک از قارچهای ‏‎s.sclerotiorum‎‏ و ‏‎s.minor‎‏ در قالب طرح بلوک کامل تصادفی ‏‎(rcbd) با 18 تیمار در 3 تکرار انجام و مقایسه میانگین تیمارها با استفاده از آزمون دانکن صورت گرفت. نتایج آزمایشهای گلخانه ای نشان داد که ایزوله ‏‎t.harzianum(1)‎‏ در روش اول با 67/41% جلوگیری از مرگ گیاهچه ناشی از ‏‎s.sclerotiorum‎‏ و مخلوط دو ایزوله ‏‎t.harzianum(1)‎‏ و ‏‎t.virens‎‏ در روش دوم با 50% جلوگیری از مرگ گیاهچه ناشی از ‏‎s.minor‎‏ نسبت به سایر ایزوله ها در مجموع بهتر عمل کردند.