چکیده : این مطالعه به منظور بررسی تاثیر افزودن اسانس روغنی دانه هل، پودر کامل دانه هل و پری بیوتیک به جیره جوجه های گوشتی بر عملکرد، فراسنجه های بیوشیمیایی خون و برخی فاکتورهای موثر در سیستم ایمنی انجام گرفت. این آزمایش در 7 تیمار با چهار تکرار و هر تکرار شامل 8 قطعه جوجه در قالب طرح کاملا تصادفی و به صورت پرورش در قفس انجام شد. در این آزمایش 224 جوجه خروس گوشتی سویه راس 308 با 7 جیره آزمایشی شامل جیره حاوی 25 میلی گرم در کیلوگرم اسانس هل، جیره حاوی 50 میلی گرم در کیلوگرم اسانس هل، جیره حاوی 100 میلی گرم در کیلوگرم اسانس هل، جیره حاوی 3 گرم در کیلوگرم پودر دانه هل، جیره حاوی 6 گرم در کیلوگرم پودر دانه هل، جیره حاوی پری بیوتیک ( سطح تجاری ) و جیره شاهد در سه دوره زمانی آغازین ( 10 – 1 روزگی )، دوره رشد ( 28 – 11 روزگی ) و دوره پایانی ( 42 – 29 روزگی ) استفاده شد. استفاده ازاسانس دانه هِل سبب کاهش خوراک مصرفی تیمارهای دریافت کننده مواد افزودنی در کل دوره پرورش شد (05/0>p). اسانس دانه هل به استثناء تیمار دوم ( 25 میلی گرم اسانس ) در تمام دوره پرورش تأثیری بر افزایش وزن جوجه ها نداشت. به عکس اسانس دانه هل در تیمار دوم باعث کاهش معنی داری در وزن جوجه ها شد (05/0>p). در دوره پایانی اسانس ( 100 میلی گرم اسانس ) باعث افزایش وزن به طور معنی داری شد (05/0>p). مواد افزودنی به جیره ( اسانس هل، پودر کامل هل و پری بیوتیک ) به طور معنی داری ضریب تبدیل خوراک را بهبود بخشیدند (05/0>p) بهترین ضریب تبدیل مربوط به تیمار مصرف کننده جیره حاوی 6 گرم پودر دانه هل بود. سطح کلسترول و تری گلیسرید در تیمارهای دریافت کننده مواد افزودنی به استثناء تیمار سوم ( 50 میلی گرم اسانس ) بطور معنی داری کاهش یافت (05/0>p). hdl در 21 روزگی در تیمارهای دریافت کننده پودر کامل هل افزایش معنی داری نسبت به تیمار شاهد داشت (05/0>p). سطح ldl در 42 روزگی در تمام تیمارها بجز تیمار دوم ( 25 میلی گرم اسانس ) کاهش معنی داری نسبت به تیمار شاهد داشت (05/0>p). مواد افزودنی ( اسانس، پودر کامل هل و پری بیوتیک ) تأثیری بر میزان گلوکز نداشتند (05/0<p). از نظر گلبول های سفید، تیمارهای دریافت کننده مواد افزودنی در مقایسه با گروه شاهد تفاوت معنی نشان نداد (05/0<p). مواد افزودنی به جیره باعث بهبود تیتر آنتی بادی علیه بیماری گامبورو و برونشیت نسبت به تیمار شاهد شدند (05/0<p). هر چند مواد افزودنی به جیره باعث افزایش وزن بورس فابریسیوس نسبت به تیمار شاهد شد ولی فقط بین تیمار دوم و سوم ( 25 و 50 میلی گرم اسانس هل ) با تیمار شاهد معنی دار بود (05/0>p ).