نحو عربی در طول قرن ها به نهایت پیچیدگی و سختی رسید که در نوشته ها و دائره المعارف های نحوی پدیدار گشت و به همین سبب دانشمندان نحو و به ویژه دانشمندان آندلس به سهولت و آسانی آن همت گماشتند. در قرن هفتم هجری ابن مالک اندلسی کتابی را در نحو نوشت و آن را ألفیه نام نهاد و در آن قواعدعلم نحو را در هزار بیت بیان کرد. این کتاب با استقبال نحویون مواجه شد و به آن اهتمام ویژه ای کردند پس آن را شرح داده اند به سبب أهمیتی که درنحو داشت. این پژوهش به بررسی مقایسه این دو شرح در زمینه نظرات نحوی و اختلاف بین آنها در شرح کتاب ألفیه به روش وصف وتحلیل می پردازد. این پژوهش نشان داد که شرح ابن عقیل شرحی آموزشی است که ویژگی آن وضوح عبارت، سهولت، و کمی بحث های مورد اختلاف است. أما شرح ابن عقیل شرحی دائره المعارفی است که شیوه آن شبیه شرح ابن عقیل است جز اینکه شرح أشمونی پر است از دلیل ها و شواهد و نظرات نحویان مختلف و همچنین خاتمه ها و تذکراتی است که در نتیجه منجر به خستگی خواننده و سرگردانیش می شود.