نام پژوهشگر: یاسر هدایتی

مقایسه آرای زیبایی شناختی ابن عربی و آرای زیبایی شناختی امام خمینی (س)
پایان نامه سایر - پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی 1390
  یاسر هدایتی   بیوک علیزاده

مفهوم زیبایی و نگاه زیبایی شناسانه در اندیشه عرفان اسلامی ، مبنایی وجودشناسانه دارد که با کند وکاو در آن می توان نظام زیبایی شناسانه عرفان اسلامی را که در نوع خود نظامی منحصر به فرد است باز شناخت. بر اساس این نظام،زیبایی و هنر امری وجودی تلقی می شود که درک آن نسبت متناظری با حقیقت دارد. پرسش های بنیادین این پژوهش از مفاهیمی چون چیستی زیبایی ، نسبت زیبایی با حقیقت وجود و چگونگی تأثیر و جلوه آن از عالم معنا و ملکوت در زبان و بیان ناسوت در اندیشه دو شخصیت بزرگ عرفان اسلامی یعنی ابن عربی و امام خمینی(س) است .توضیح این که دراین پژوهش قصد شده است تا با بررسی و سنجش مبانی نظری زیبایی شناختی ابن عربی به عنوان موسس عرفان نظری ،یک قالب و الگو، برای باز سازی نظریه زیبا شناختی امام خمینی(س) به عنوان نماد عرفان و حکمت متاخر شیعی به دست آید و بر همین اساس این پژوهش مطالعه ای تطبیقی با رویکرد تحلیلی است. در اندیشه ابن عربی و امام(س) وجودمطلق، مساوی است با جمال مطلق(= زیبایی).بر حسب این مبناست که وجود مطلق از مرتبه غیب الغیوبی خویش به واسطه دو تجلی جمالی به واسطه اسم «النور» بر اعیان ثابته متجلی می شود و انسان (عالم صغیر)و عالم(انسان کبیر) پدیدار می شوند. در اندیشه ابن عربی انسانی که عالم صغیر است و مجلای تجلی جمال الهی به واسطه حب الهی و دستیاری اسماءالحسنی در قوس صعود خود مظهری از جمال الهی است و البته از این رو که هر جزئی میل به کل دارد کشش ما به زیبایی نیز کشش جزء به کل است. به این ترتیب مبانی زیبایی شناسی عرفانی، انسان را هماره در تلاش برای نیل به زیبایی مطلق نشان می دهد و بر حسب همین مبانی نظری است که هنر دینی یا هنر اسلامی شکل گرفته است.براین اساس وقتی گفته می شود حق زیباست و زیبایی ها را دوست دارد یعنی عشق به جمال نمودن و جمال دیدن باعث می شود ذات به واسطه اسماءالحسنی خویش از مقام غیب الغیوبی تنزل پیدا کرده و در حضرت خیال منفصل متجلی شود. عارف اما از آنجا که خود حضور و وجود یافته این تجلی است با سرگذاشتن در پی جمال مطلق به نیروی همت سعی در متصف شدن به خلاقیتِ خیالِ تجلی گون الهی می کند.از نظر ابن عربی عشق در این مرحله دیگر از مولود بودن به در آمده ،خود مولد زیبایی می شود و صور خیالین زیبایی باز تولید می شود .