نام پژوهشگر: مرسا غلامزاده

بررسی جریان های اصلاح اندیشه دینی در هندوییسم معاصر: برهماسمج و آریاسمج
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده الهیات 1392
  مرسا غلامزاده   حجت اله جوانی

هندوئیسم از منظر تاریخ ادیان و نیز پیروان آن همواره به مثابه‏ی یک دین قابل انعطاف و اصلاح‏پذیر جلوه نموده است. در دوران معاصر نیز به سبب تسلط اروپاییان بر هند، رواج عقلگرایی، ورود اندیشه‏های غربی و مواجه شدن با جریان‏های اندیشه‏ی دینی اسلام و مسیحیت، زمینه‏های پیدایش اصلاح دینی در هندوئیسم تقویت شد. همچنین وجود مولفه‏هایی نظیر اختلاف طبقاتی، پدیده‏ی پرستش بت‏ها در عقاید معاصر هندویی و رواج خرافه در میان توده‏های هندویی، مایه‏ی عطف توجه متفکران هندو به مذهب و احساس ضرورت اصلاح اندیشه دینی در بین آنان شد. کوشش‏های متفکران هندو منجر به بروز نهضت‏های اصلاحی دینی و اجتماعی مختلفی با دو رویکرد اصلاح طلبانه و احیاگرانه در هند معاصر شد که از مهمترین و تأثیرگذارترین این جنبش‏ها می‏توان از دو نهضت برهموسمج به رهبری راجا رام‏موهان‏روی و آریاسمج به رهبری سوامی ‏دیننده‏ سرسوتی نام برد. این دو جنبش با جنبه‏های خرافی مختلف آداب و رسومی مانند سیستم طبقاتی، بت‏پرستی، پرستش تصاویر و سنت‏های متداول در جامعه‏ی آن روز هند مبارزه می‏کردند. درحالیکه رام‏موهان‏روی بیشتر بر توحید، پرستش یک موجود متعالی و رواج آموزش به سبک غربی تأکید می‏ورزید و همواره در اندیشه‏ی تأسیس یک کلیسای جهانی توحیدی بود، دیننده بر بازگشت به و‏داها که آن را تنها کتاب حاوی دانش حقیقی می دانست و بازگشت به گذشته‏ی پر افتخار هند تأکید می‏کرد. به‏دلیل اقدامات اصلاحی این دو مصلح بزرگ در جنبه های مختلف مذهبی و اجتماعی رسم ساتی کنار گذاشته شد و موسسات آموزشی به منظور گسترش آموزش و پرورش و با هدف آموزش به تمام اقشار جامعه اعم از زنان و مردان سراسر هند در سراسر هند دایر شد.