ارتقاء سطح مطلوبیت کالبدی و کیفیت زیست¬محیطی سکونتگاه¬های انسانی از موضوعاتی است که می¬بایست همواره در بحث رفاه مردم و سیاست عمومی دولت ها مورد توجه قرار گرفته و برنامه¬ریزی¬ها جهت دستیابی به این اهداف باشد. از این رو یکی از محورهای اساسی در تحلیل وضعیت سکونتگاه¬های روستایی، توجه به وضعیت کالبدی و ¬محیطی آنهاست. بر این اساس، تحقیق حاضر، ضمن بررسی سطح مطلوبیت کالبدی و کیفیت زیست¬محیطی روستاهای واقع در بخش مرکزی شهرستان فسا، عوامل موثر در ارتقاء وضعیت موجود را مورد کنکاش قرار می¬دهد. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی می¬باشد که در آن 38 روستای بالای 20 خانوار واقع در این بخش مورد بررسی قرار گرفته است. در جمع¬آوری داده ها، طیف گسترده¬ای از شاخص های مطرح در ابعاد کالبدی و زیست¬محیطی مورد توجه بوده. در این راستا، عمدتاً خبرگان محلی، اعضای شورای اسلامی روستا و دهیاران مورد توجه بوده¬اند. برای تجزیه و تحلیل داده¬های حاصل از پرسشنامه¬ها و فرم¬های مشاهدات میدانی نیز از روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp ) و expert choice و arcgis استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که 29 درصد از روستاهای مورد مطالعه از نظر کیفیت زیست¬محیطی در سطح مناسب و یا بسیار مناسب و 4/26 درصد آنها در سطح نامناسب یا بسیار نامناسب قرار دارند. این مقادیر برای سطح مطلوبیت کالبدی روستاها به ترتیب 7/23 و 5/39 درصد برآورده گردیده است. همچنین، تحلیل آماری تحقیق نیز موید آن است که بین سطح مطلوبیت کالبدی و کیفیت زیست¬محیطی روستاهای مورد مطالعه رابطه¬ی معناداری برقرار می¬باشد.