با توجه به رویکرد تجارت جهانی مبنی بر استفاده از کانتینر در حمل و نقل کالا، افزایش حجم کانتینر ورودی و خروجی در بنادر ایران امری محتمل می نماید. به دلیل کثرت تردد و وجود ترافیک و ازدحام ناشی از ورود و خروج کانتینرهای وارداتی، ترانشیپی و صادراتی، همواره صف های طویلی در مبادی ورودی و خروجی بنادر تشکیل شده و لذا کامیون ها زمان قابل توجهی را در بنادر در انتظار بارگیری و تخلیه کالاهای کانتینری سپری می کنند که مشکلات زیادی را برای بنادر، محوط های شهری و نیز اقتصاد کشور در پی خواهد داشت. متاسفانه تاکنون تلاش های اندکی برای بررسی امر ترافیک و ازدحام کامیون ها در بنادر، صورت گرفته است که مهم ترین دلایل این امر عبارتند از: • هزینه های بسیار پائین دموراج کامیون ها در مقایسه با دموراج کشتی ها. • جدا بودن حیطه کاری پایانه های باربری از بنادر. • توجه به صف های طولانی کامیون ها در مبادی ورودی و خروجی بنادر و تلاش برای کاهش زمان انتظار آن ها. در بنادر پیشگام و موفق عموماً دو روش برای رفع این معضل (ترافیک کامیون ها) اتخاذ شده است: • استفاده از تجهیزات و جرثقیل های بیشتر و یا سریعتر در داخل محوطه ترمینال. • کاهش صف کامیون ها در مبادی ورودی و خروجی ترمینال و به کارگیری روش های نوین گمرکی مانند استفاده از بارنامه های الکترونیکی و اتصال به سیستم تبادل الکترونیکی اطلاعات. هدف دیدگاه اول، بررسی اثرات اقتصادی و بهبود فرآیند عملیات ناشی از افزایش تعداد جرثقیل های بیشتر در محوطه کانتینری بر کاهش ترافیک کامیون ها می باشد. درک جامع و علمی از مزایا و معایب استفاده از جرثقیل های بیشتر برای کاهش ازدحام کامیون ها با روش های آکادمیک، امری کلیدی در اتخاذ تصمیم های استراتژیک برای بسیاری از مدیران بنادر و ترمینال ها می باشد. اساس دیدگاه دوم که با واژه نوبت دهی به کامیون ها (tas) شناخته می شود، بهینه سازی عملیات (گمرکی، توزین، صدور بارنامه و عملیات مشابه) در مبادی ورودی و خروجی ترمینال با هدف کاهش صف کامیون ها می باشد که این امر مورد توجه و استقبال بسیاری از مدیران عملیاتی بنادر و به خصوص ترمینال های کانتینری مدرن دنیا قرار گرفته است. در این تحقیق، با استفاده از روش تصمیم گیری چند شاخصی (madm) و حل آن با روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp)، این دو دیدگاه برای ترمینال کانتینری شهید رجایی در دو مرحله مورد بررسی واقع شده اند. با توجه به انواع جرثقیل های متداول در محوطه های عملیاتی ترمینال های کانتینری مدرن دنیا، اساس مرحله اول پیشنهاد کاراترین جرثقیل محوطه ای برای بارگیری و تخلیه کامیون ها در ترمینال کانتینری بندر شهید رجایی می باشد و مرحله دوم انتخاب کاراترین روش عملیاتی بندری برای کاهش ترافیک کامیون ها در مبادی ورودی و خروجی ترمینال کانتینری بندر شهید رجایی را بررسی می کند. روش پیشنهاد شده و نتایج به دست آمده در این تحقیق، ابزار تصمیم گیری مناسبی برای استراتژیست ها و مدیران بنادر و ترمینال های کانتینری در تدوین سیاست های کلان خواهد بود.

استفاده از روش های شبیه سازی برای تصمیم گیری و طراحی ترمینال های کانتینری متداول می- باشد، از این جهت که در این بخش با ساختاری دینامیک روبرو هستیم. در این تحقیق بر روی استفاده از روش شبیه سازی برای مقایسه کارائی دو پیکره مرسوم در پشته سازی کانتینر (ترمینال با محوطه پشته سازی افقی در مقایسه با ترمینال با محوطه پشته سازی عمودی) تمرکز شده است. استفاده از پیکره های معرفی شده بر میزان استفاده از تجهیزات عملیاتی و میزان زمان بیکاری و زمان کل انجام عملیات تاثیر میگذارد. محوطه ترمینال کانتینری در دست ساخت بندر انزلی، به عنوان ترمینال نمونه کاوی انتخاب شده است. جهت انجام استفاده شده است. showflow عملیات شبیه سازی پیکره های ترمینال کانتینری از نرم افزار شبیه سازی تجهیزاتی که برای انجام جابهجایی ها در ترمینال مورد استفاده قرار گرفته است جرثقیل کشتی به ساحل، و کامیون میباشد. برای رهائی از پیچیدگیهای برنامه نویسی تنها عملیات بارگیری rtg جرثقیل محوطه ای و آنالیز showflow کانتینر مبنای شبیه سازی قرار گرفته است. پس از انجام عملیات شبیه سازی با نرم افزار خروجی های نرم افزار و مقایسه نتایج بدست آمده از پیکره های عمودی و افقی، پیکره افقی از لحاظ زمان کل انجام عملیات، کارائی و بهرهوری تجهیزات عملیاتی نتایج بهتری را به همراه داشته است.

ارزیابی و شناخت عملکرد بنادر همچون دیگر سازمان ها همواره مورد توجه مدیران بنادر بوده است. این ارزیابی منجر به شناخت نقاط ضعف و قوت کارکرد بنادر می گردد که می تواند خط مشی ها و راهبرد های آنها را دستخوش تغییر و تحول قرار دهد. روش های تحلیل فراگیر داده ها (dea) و تحلیل تابع مرزی تصادفی (sfa) از جمله روش های رایج برای اندازه گیری کارآیی بنادر می باشند که با استفاده از مفاهیم تابع تولید به بررسی عملکرد می پردازند. متدلوژی شش سیگما که در این تحقیق از آن استفاده شده، روشی است که با استفاده از مفاهیم آماری به اندازه گیری انحرافات عملکردی سازمان پرداخته و با تحلیل علل آن، سعی در بهبود عملکرد فرایند ها دارد. شش سیگما با اندازه گیری خطا ها و انحرافات عملکردی هر سازمانی، مسیر روشنی را در جهت حذف خطاها و انحرافات، صرفه جویی ناشی از آنها و افزایش رضایت مشتریان برای مدیران را تبیین می نماید. در این تحقیق با استفاده از چرخه dmaic شش سیگما به بررسی وضعیت عملیات تخلیه و بارگیری کالاهای فله خشک بندر امام خمینی پرداخته شده است. مرحله نخست چرخه dmaic، مرحله تعریف مسئله می باشد که نرخ تخلیه و یا بارگیری به عنوان یک مشخصه بحرانی شناسایی شده است. مرحله دوم، اندازه گیری سطح سیگمای هر دو فرایند تخلیه و بارگیری صورت گرفته است که بیانگر میزان انحرافات و خطاهای فرایندهای مذکور می باشد. مرحله سوم، با استفاده از روش تجزیه و تحلیل حالات خطا و آثار آن (fmea) به بررسی عوامل ریشه ای تأخیر در عملیات تخلیه و بارگیری پرداخته شده که نشان می دهد چهار عامل عدم آمادگی صاحب کالا، تشریفات پاس و قرنطینه، مسائل مالی و اداری و کمبود کامیون نقش عمده ای را در ایجاد تأخیرات بازی می کنند. در مرحله چهارم چرخه dmaic ، ترکیب بهینه ورودی های عملیات تخلیه با استفاده از روش طراحی آزمایشات تاگوچی مورد مطالعه قرار گرفته است که نتایج آن حالت بهینه عوامل متغیر نوع کالا، تناژ کالای تخلیه شده و زمان ورود کشتی به اسکله را برای دستیابی به بهترین عملکرد فرایند تخلیه نشان می دهد.

بازار کالای فله خشک چه از نظر حجم و چه از نظر وزن، بزرگترین بخش بازار کشتیرانی جهان است؛ و بررسی رفتار بازار و کرایه حمل فله، تصمیمات و سیاستگزاریها در این مقوله، سیاستهای حمل و نقل و توسعه ناوگان و نیز بررسی عملکرد صنعت کشتیرانی فله خشک امری اجتناب ناپذیر است. هدف اصلی این پایان نامه، بررسی و پیش بینی آینده کرایه حمل دریایی کالای فله خشک سالهای 2011 و 2012 است؛ چرا که کشتیرانی به عنوان یک صنعت بسیار تغییرپذیر شناخته شده و درک و پیش بینی این نوسانات برای هر یک از اعضای این صنعت جهت تصمیم گیریهای عملیاتی و مالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برای رسیدن به هدف فوق، از روشهای رگرسیون خطی و چندگانه و نیز تجزیه و تحلیل سریهای زمانی روش میانگین متحرک و نمو هموار هُلِت وینترز استفاده شده است. موضوع تجزیه و تحلیل رگرسیونی، توصیف و برآورد رابطه و میزان همبستگی بین یک متغیر با یک یا چند متغیر دیگر میباشد. با تجزیه و تحلیل سریهای زمانی می توان آینده یک یا چند متغیر را بر اساس مدلسازی رفتار گذشته داده ها؛ پیش بینی نمود. نتایج این تحقیق نشان میدهد که هر چند کرایه حمل فله خشک در برخی از مسیرهای دریایی رشد اندکی خواهد داشت؛ اما ممکن است شاخص بالتیک در سال 2011 و 2012 نسبت به سال 2010 به شدت کاهش یابد. شیب نزولی این شاخص در سال 2011 بسیار بیشتر از سال 2012 خواهد بود. به عبارتی افت ارزش شاخص بالتیک طی سال 2011 بسیار شدیدتر از افت این شاخص در سال 2012 خواهد بود. بر اساس نتایج تحقیق، شاخص بالتیک در سال 2011 به ارزش خود در سال 2009 نزدیک خواهد شد.

بنادر از گذشته تا کنون همواره نقش کلیدی در حمل و نقل بین المللی کالا داشته اند. از این رو توجه به برنامه-ریزی های مناسب بنادر می تواند نقش مهمی در راستای خدمات رسانی بهتر به خطوط کشتیرانی و حمل و نقل به موقع کالا داشته باشد. هرچه برنامه ریزی بندر به سمت جذب کشتی های بیشتر باشد بازخورد این برنامه ریزی های کاربردی و مناسب موجب رونق اقتصادی بندر و منطقه خواهد شد. یافتن شاخص های مهم انتخاب بندر این امکان را به مدیران بنادر می دهد تا سیاستگذاری مناسبی در راستای اهداف بلند مدت بندر داشته باشند. با گذشت زمان و پیدایش فن آوری های نوین در زمینه ی کشتیرانی و بنادر، خواسته های خطوط کشتیرانی نیز تغییر خواهد کرد و به دنبال آن، عوامل موثر در انتخاب بندر هم با گذشت زمان تغییر خواهند کرد. در نتیجه، یافتن مهمترین عوامل موثر بر انتخاب بندر و انتخاب بهینه ترین بندر با استفاده از این عوامل از نیازهای بنادر و خطوط کشتیرانی خواهد بود. این تحقیق در دو مرحله انجام شده است. در مرحله اول به یافتن مهمترین عوامل موثر بر انتخاب بندر پرداخته شده است. به این منظور از پرسش نامه جهت یافتن مهمترین عوامل استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که "خدمات 24 ساعته، 7 روز هفته ی بندر"، "نرخ تخلیه و بارگیری در هر ساعت"، "ایمنی بندر (خدمه ی کشتی و کالا)"، "ظرفیت تسهیلات بندر"، "خدمات جنبی داخل بندر" و "هزینه های عملیاتی ویژه" از اهمیت بیشتری نسبت به عوامل دیگر در انتخاب بندر می باشند. مرحله دوم این تحقیق به رتبه بندی بنادر با استفاده از روش اولویت بندی مرتب با شبیه سازی راه حل ایده آل (تاپسیس) اختصاص داده شده است. نتایج به دست آمده در این مرحله نشان می دهد که بندر جبل علی (امارات متحده عربی) رتبه ی اول را به خود اختصاص داده و در مکان دوم این رتبه بندی بندر شهید رجایی بندر عباس (ایران) قرار گرفته است. در ادامه نیز بندر شاه عبدالعزیز دمام (عربستان سعودی)، بندر امام خمینی (ره) (ایران)، بندر بوشهر (ایران) و بندر جبیل (عربستان سعودی) به ترتیب رتبه های سوم تا ششم را به خود اختصاص داده اند.

پایانه های کانتینری به عنوان حلقه ای ضروری در زنجیره تامین همواره مورد توجه بسیاری از محققین بوده است. این پایانه ها از زمان پیدایش تا به امروز روندهای اثربخش بسیاری را تجربه کرده اند. یکی از مهمترین روندهای اثربخش، مکانیزه ساختن پایانه-های کانتینری و چالش های پیش روی آن می باشد. اتوماسیون سازی عملیات تخلیه و بارگیری و جابجایی کانتینرها داخل پایانه ها جزو اقدامات پایه ای در جهت دستیابی به پایانه های اتوماتیک می باشند. بنادر ایران با توجه به جایگاه ویژه ی خود در منطقه دارای پتانسیل بالقوه ای برای کسب شکوفایی بیشتر و رسیدن به مرتبه ای شایسته می باشند. تحقیق حاضر در جهت انجام گوشه ای از فرآیند مکانیزه سازی بنادر ایران در پی محاسبه تعداد وسایل نقلیه هدایت شونده اتوماتیک در بندر انزلی بوده است. برای رسیدن به هدف فوق مدل به کارگرفته شده در این تحقیق، یک مدل ریاضی مناسب محیط مطالعه تحت عنوان جریان شبکه است. این مدل با در نظر گرفتن کانتینرها به عنوان گره های شبکه و با در اختیار داشتن زمان های بارگیری و تخلیه هر یک از کانتینرها، کمان های (شاخه های) مربوط بین گره های شبکه را تعیین خواهد کرد. سپس با توجه به مدل ریاضی بدست آمده از عملیات تخلیه و بارگیری درون پایانه کانتینری بندر انزلی و با توجه به تعداد کانتینرهایی که باید به موقع تخلیه و بارگیری شوند تعداد وسایل نقلیه هدایت شونده اتوماتیک محاسبه شده است. نتایج این تحقیق نشان داد که تعداد ناوگان محاسبه شده در دو سیستم چیدمان افقی و عمودی در بندر انزلی تفاوتی با یکدیگر نخواهند داشت. زمان تخلیه و بارگیری در سیستم چیدمان افقی کوتاه تر از زمان تخلیه و بارگیری در سیستم چیدمان عمودی می باشد. همچنین زمان بیکاری agvها در سیستم چیدمان افقی بیشتر از زمان بیکاری agvها در سیستم چیدمان عمودی می باشد. لازم به ذکر است که تعداد ناوگان محاسبه شده بر مبنای کمترین زمان توقف برای جرثقیل های کشتی به ساحل به دست آمده است.

در دنیای امروزی، بالغ بر 90 درصد از حمل و نقل کالا در جهان از طریق دریا صورت می گیرد و بنابراین، این نوع از حمل و نقل در نظام اقتصادی کشورها تاثیر بسزایی دارد و از عوامل مهم تاثیرگذار در اقتصاد کشورهای ساحلی محسوب می شود. با توجه به نقش و اهمیت آن، واضح است که ایمنی حمل و نقل دریایی، عامل بسیار مهم و حیاتی به حساب می آید. یکی از مهمترین دغدغه های مراجع دریانوردی، همواره مسئله ی ایمنی بوده است. سازمان بین المللی دریانوردی (imo) تاکنون قوانین و کنوانسیون های بسیاری در این رابطه وضع کرده است. همچنین دستگاه های الکترونیکی کمک ناوبری زیادی به پل فرماندهی کشتی ها افزوده شده است که تاثیر بسزایی در افزایش ایمنی داشته اند. یکی از دستگاه هایی که در چند سال اخیر با این منظور به تجهیزات کشتی افزوده شده است، دستگاه ثبت اطلاعات سفر (voyage data recorder (vdr)) می باشد که همانطور که از نامش پیداست وظیفه ی ثبت اطلاعات سفر در دریا را به عهده داشته و همانند جعبه سیاه هواپیما عمل می کند. از آن جا که تحقیق اکادمیک جامعی در رابطه با تاثیر این دستگاه بر ایمنی دریایی انجام نشده است، این تحقیق به بررسی تاثیر آن بر ایمنی دریانوردی و کیفیت کار دریانوردان و همچنین جویا شدن نظر دریانوردان در زمینه ی نصب این دستگاه بر روی کشتی می پردازد. روش انجام این تحقیق پایشی و پرسشنامه ای است و جامعه آماری، افسران عرشه و فرماندهان کشتی های تجاری ایران که مجهز به دستگاه vdr می باشند، در نظر گرفته شده است. تحلیل این اطلاعات با استفاده از نرم افزار spss صورت گرفته و نتایج آن نشان می دهد که دستگاه مذکور بر ایمنی دریانوردی و کیفیت کار دریانوردان تاثیر مثبت داشته و نظر دریانوردان در رابطه با نصب این دستگاه بر روی کشتی ها، مثبت می باشد.

کشور جمهوری اسلامی ایران از سابقه تاریخی طولانی در صنعت کشتیرانی و دریانوردی برخوردار است و از قدیمی ترین کشورهای فعال جهان در این حیطه محسوب می شود. ایران از ناوگان قابل توجهی در منطقه و تا حدی در دنیا برخوردار است. شناورهای با سن بیش از 25 سال و شناورهای فاقد کارآیی لازم تحت مالکیت شرکتهای ایرانی، در سالهای اخیر افزایش یافته است و وجود تقاضا برای بازیافت کشتی ها در منطقه خلیج فارس و دریای عمان، مزایای اقتصادی و همچنین حفظ پاکیزگی محیط زیست و دریا، لزوم توجه به این صنعت را بیش از پیش با اهمیت جلوه گر نموده است. در این تحقیق که به بررسی عوامل موثر بر پیاده سازی صنعت اوراق کشتی در ایران می پردازد، جنبه های متفاوت استقرار صنعت اوراق کشتی و آثار و تبعات آن بررسی شده است. همچنین نقاط قوت و ضعف ایران در استقرار این صنعت مشخص و بر این اساس استراتژی مناسب اتخاذ گردیده است. در مرحله اول تحقیق عوامل اثرگذار بر استقرار صنعت اوراق کشتی در قالب یک پرسشنامه به پرسش گذاشته شد، و به کمک آزمون های آماری دوجمله ای و فریدمن، عوامل اصلی و فرعی از نظر متخصصین شناسایی و اولویت بندی گردید. در مرحله دوم مجدداً با احتساب نظرات کارشناسان، نمرات نهایی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی به ترتیب 9/2 و 2/3 بدست آمد و این صنعت در ناحیه 2 ماتریس داخلی و خارجی قرار گرفت. نهایتاً نتایج این پژوهش در فصل پنجم در قالب چهار استراتژی کلی so، st، woو wt بیان شده است. کسب حمایت ملی از طریق تأکید بر حفظ پاکیزگی محیط زیست، جذب تقاضای بازار داخلی، انعقاد تفاهم نامه با کشورهای موفق در این زمینه، جذب تقاضای بازار داخلی و ورود به بازارهای برون مرزی، استفاده از آهن آلات اوراقی با هدف کاهش ذخایر ملّی، ورود ارز به کشور با صادرات آهن آلات اوراقی، ایجاد شرایط و بسترهای محیطی لازم برای جذب نیروی کارآمد موجود در کشور از جمله نتایج این تحقیق است.

پایانه های کانتینری به علت فعالیت های شبانه روزی، شرایط محیطی، توسعه ی فنآوری و افزایش شرایط، زمینه ها و عوامل عدم اطمینان با خطرات زیادی روبرو می باشند که در صورت عدم رعایت اصول ایمنی و بهداشتی، می توانند هزینه های مستقیم و غیر مستقیم زیادی را ایجاد کنند. امروزه روش های متعددی جهت شناسایی خطرات و ارزیابی عوامل ریسک مورد استفاده قرار می گیرند. بررسی تحقیقات انجام شده نشان از قدرت کاربرد فراوان روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن با استفاده از تئوری فازی دارد. در این تحقیق، عوامل ریسک موجود در فرآیند جابجایی کانتینرها در پایانه کانتینری بندر شهید رجایی بندرعباس، با کمک روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن با استفاده از تئوری فازی (fuzzy fmea ) مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. برآورد عوامل ریسک به وسیله جمع آوری اطلاعات از تیم کاری متشکل از هشت نفر از افراد متخصص و باتجربه پایانه شهید رجایی صورت پذیرفت. نتایج حاصل از روش fuzzy fmea نشان می دهد که خطرات بالقوه فشار به گنتری کرین و آسیب بوم آن و بر خورد بوم گنتری کرین با پل فرماندهی کشتی یا تجهیزات مخابراتی بر روی آن بیشترین رتبه شدت وقوع، خطرات بالقوه تصادف کشنده با کشنده و دیگر تجهیزات در محوطه ها و خستگی مفرط خن کاران و بارشماران بیشترین رتبه احتمال وقوع و خطر بالقوه سقوط از بالای کانتینر هنگام مهار کانتینرها در کشتی بیشترین رتبه احتمال کشف را به خود اختصاص می دهند، همچنین خطر بالقوه تصادف کِشَنده کانتینر با کِشَنده (های) و تجهیزات دیگر، دارای سطح ریسک بحرانی می باشد.

بازار حمل کانتینر از طریق دریا یکی از بازارهای نسبتاَ جوان و رو به رشد، کشتیرانی جهان می باشد؛ و بررسی فاکتورهای موثر در بازار کرایه حمل و رفتار آنها در جهت درک الگوی رفتاری این بازار و تصمیمات و سیاست-گذاری ها در این مقوله، و همچنین سیاست های حمل و نقل و توسعه ناوگان امری اجتناب ناپذیر است. هدف اصلی این پایان نامه، بررسی و پیش بینی آینده کرایه حمل دریایی کانتینر در سال های 2012 و 2013 می باشد؛ چرا که کشتیرانی به عنوان یک صنعت بسیار تغییرپذیر شناخته شده و درک و پیش بینی این نوسانات برای هر یک از اعضای این صنعت جهت تصمیم گیری های عملیاتی و مالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برای رسیدن به هدف فوق، از روش های معادلات همزمان - و نیز تجزیه و تحلیل سریهای زمانی -روش خود رگرسیون میانگین متحرک - استفاده شده است. موضوع تجزیه و تحلیل روابط بین فاکتورهای تأثیرگذار در بازار در جهت حذف جزییات در جهت رسیدن به مدل برآورد کننده رفتار بازار کرایه حمل می باشد. پس از برآورد مدل و تخمین پارامترهای مدل ، به بررسی رفتار آینده بازار پرداخته شده است و در انتها با بررسی سری زمانی اطلاعات گردآوری شده در مورد کرایه حمل با استفاده از روش خود رگرسیون میانگین متحرک پیش بینی نرخ کرایه برای سال های بعد انجام گرفته است. مدل های بدست آمده از روش معادلات همزمان نسبت به سری زمانی برآوردهای مناسب تری از بازار ارائه می دهد. بر اساس برآورد انجام شده سال 2012 نرخ کرایه حمل به میزان 93 دلار در میانگین سالانه کاهش خواهد یافت و این کاهش در سال 2013 نیز ادامه خواهد داشت. بر اساس سناریوهای متفاوت که برای سال 2013 با مدل انجام شد، کاهش میزان رشد عرضه در این سال به میزان 5% و ادامه رشد تقاضا به میزان 7% باعث بازگشت ثبات به بازار کرایه حمل می شود. با توجه به درخواست ساخت های انجام شده به میزان 2 میلیون teu که تا پایان سال 2011 ثبت شده و زمان تحویل آن (در صورت لغو نشدن) در حدود 3 سال بطول می انجامد نمی-توان هیچ تعادلی در عرضه و تقاضای بازار برای چهار سال آینده پیش بینی کرد.

منابع انسانی عامل اصلی بقا، دوام یا شکست سازمان‏ها هستند. توجه ویژه به سرمایه‏های انسانی یک سازمان از خصوصیات مدیریت سازمانی نوین است. مدیران برای افزایش بهره‏وری در سازمان خود ناگزیر به شناخت جامع و پیش‏بینی صحیح انگیزش شغلی کارکنان سازمان می‏باشند. در این تحقیق به ارزیابی عوامل موثر بر انگیزش شغلی کارکنان اداره کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان پرداخته شد. بدین منظور بعد از مطالعه تئوری‏های موجود راجع به انگیزش، منابع کتابخانه‏ای و تحقیقات پیشین چهار عامل ویژگی‏های فردی، ماهیت شغلی، جو سازمانی و محیط بیرونی به عنوان متغیرهای انگیزش در نظر گرفته شدند. در راستای جمع‏آوری داده‏ها پس از مصاحبه با اقشار مختلف کارکنان سازمان مذکور، پرسشنامه‏ای که با کمک طیف لیکرت (خیلی ضعیف، ضعیف، متوسط، زیاد وخیلی زیاد) طراحی شده، به روش تصادفی ساده بین 85 نفر از کارکنان سازمان مذکور توزیع گردیده است. برای تجزیه و تحلیل داده‏های پرسشنامه از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در روش توصیفی از فاکتورهای فراوانی، درصد فراوانی و میانگین و در روش استنباطی از آزمون t برای بررسی وضعیت کنونی و میزان تأثیرگذاری هر کدام از متغیرها در انگیزش شغلی استفاده شده است. همچنین با به کارگیری آزمون تحلیل واریانس به بررسی رابطه بین انگیزش شغلی و ویژگی ‏های دموگرافیک پرداخته شده است. نتایج این پژوهش نشان داد وضعیت کنونی عوامل ویژگی‏های فردی و ماهیت شغلی در حد قابل قبول است، در حالی که عوامل جو سازمانی و محیط بیرونی در وضعیت مناسبی نمی‏باشند. هر چهار عامل ویژگی‏های فردی، ماهیت شغلی، جو سازمانی و محیط بیرونی در انگیزش شغلی تاثیرگذارند. سن، سطح تحصیلات و نوع استخدام (رسمی، پیمانی و قراردادی) رابطه‏ی معنی‏داری با انگیزش شغلی ندارند. در صورتی که نوع سکونت (بومی و غیر بومی بودن) و رتبه شغلی دارای رابطه‏ای معنی‏دار با انگیزش هستند.

چکیده خزر بزرگترین پهنه آب شور محصور در خشکی جهان است که ?40 آبهای درون قاره ای دنیا را دربر می گیرد. قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، رژیم حقوقی خزر تنها به دو کشور ساحلی ایران و شوروی براساس قراردادهای 1921و1940 مربوط می گردید. پس از فروپاشی شوروی، چهار کشور جدید بنامهای روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان در سواحل خزر پدیدار شدند. بطور طبیعی پنج طرف ذینفع علاقمند به حل مسالمت آمیز رژیم حقوقی خزر بودند، از طرفی ذخایر انبوه نفتی و گازی اهمیت بیشتری به مسأله حقوقی و سیاسی بخشید. اکنون این سوال می تواند مطرح گردد که آیا هنوز رژیم حقوقی خزر مبتنی بر قراردادهای 1921و1940 می تواند مورد پذیرش کشورهای ساحلی باشد؟ در غیر اینصورت، راهکار(های) دیگر چیست؟ دریای خزر بدون داشتن ارتباط طبیعی با دریای دیگری بنا بر تعریف قانون بین المللی دریاها 1982نمی تواند به عنوان یک دریا شناخته شود بنابراین به نظر می رسد خزر یک دریاچه ی چند ملیتی است. ترکمنستان و آذربایجان تمایل به تقسیم کامل دریا شامل زیر بستر، بستر، سطح و آبهای فیمابین را دارند ولی در مورد نحوه ی تقسیم توافقی ندارند. ایران درحالی که رژیم مشاع را ترجیح می دهد، از تقسیم دریا به پنج قسمت مساوی نیز حمایت می کند. روسیه و قزاقستان معتقدند که تنها بستر دریا باید تقسیم شود و سطح دریا مشاع بماند. این پژوهش تلاش دارد به تحلیل رژیم حقوقی کنونی خزر پرداخته و مواضع کشورهای ساحلی را بررسی نماید و همچنین به قلمروسنجی راهبردی خزر که در بر گیرنده ی بیشینه منافع ملی باشد بپردازد. swot سرواژه ی یکی از ابزارهای برنامه ریزی راهبردی برای ارزشیابی نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدهاست که در موقعیت های تصمیم گیری سازمانی در راستای تحقق اهداف مورد استفاده قرار می گیرد. تا جایی که به ایران مربوط می شود هرگونه قلمروسنجی باید بر اساس اجماع باشد. خط میانه ی تعدیل یافته روشی است که برخی از کشورهای ساحلی بر آن اصرار ورزیده و منافع خود را در آن جستجو می کنند. برای ایران، این مدل به دلیل ناعادلانه و غیر موجه بودن قابل پذیرش نمی باشد. قلمروسنجی بر اساس چندضلعی محدب، دو نقطه کانونی، خطوط مبنای ساحلی و رگرسیون کمترین مربعات بهترین مدل های شناخته شده برای قلمروسنجی دریای خزر می باشد که ایران به ترتیب ?4/20، ?20، ?1/19 و ?8/18 از دریای خزر را به خود اختصاص می دهد. کلمات کلیدی: خزر، رژیم حقوقی، دریاچه ی چند ملیتی، قلمروسنجی، swot

یکی از گردانندگان اقتصاد بسیاری از کشورها، مناطق آزاد و مناطق ویژه ی اقتصادی آنها می باشد. از دلایل اصلی موفقیت بسیاری از بنادر بزرگ و سطح اول دنیا، تبدیل شدن آن ها به بنادر آزاد تجاری-صنعتی بوده است. بنادر آزاد تجاری-صنعتی باعث پیشرفت اقتصاد هر کشور می شوند. تبدیل شدن یک منطقه به بندر آزاد تجاری-صنعتی مستلزم داشتن یکسری فاکتورهایی است که پیشرفت آن ناحیه و کشور را تضمین کند. بندر شهید رجایی از بنادر فعال کشور و منطقه محسوب می شود، در صورت تبدیل این بندر به بندر آزاد تجاری-صنعتی می تواند کمک شایانی به اقتصاد کشور نماید. در این تحقیق به بررسی فاکتورهای اصلی در امکان سنجی تبدیل بندر شهید رجایی به بندر آزاد تجاری-صنعتی پرداخته شده است. در مرحله ی اول تحقیق، فاکتورهای اصلی در مکان یابی صحیح بنادر آزاد تجاری-صنعتی با کمک منابع اطلاعاتی اولیه و ثانویه شناسایی و در پنج گروه تدوین گردید. درمرحله ی دوم تحقیق، فاکتورهای اصلی در قالب پرسشنامه های توزیع شده در میان 338 نفر از کارشناسان شهر بندرعباس، بندر شهید رجایی و بندر شهید باهنر مورد ارزیابی قرارگرفته است. 254 عدد از پرسشنامه های توزیع شده (75% از کل حجم نمونه تحقیق)، جواب داده شدند. جهت تحلیل آماری و مشخص شدن نتیجه ی تحقیق از نرم افزارهای آماری spss، lisrel و excel استفاده شد. در ادامه تحقیق پس از مقایسه مناطق آزاد ایران و جهان و بررسی اهداف مناطق آزاد مختلف جهان، دلایل احتمالی عدم موفقیت مناطق آزاد ایران ارائه گردیده است؛ همچنین شرایط، ویژگی ها و امکانات بندر شهید رجایی در مقایسه با بنادر آزاد موفق جهان بررسی شده و شرایط و امکانات لازم جهت بندر آزاد شدن مورد بحث قرار گرفته است. در پایان نیز این نتیجه کلی حاصل شد که بندر شهید رجایی مکانی با پتانسیل بسیار مناسب جهت تبدیل شدن به بندر آزاد تجاری-صنعتی می باشد، و ضرورت تبدیل بندر شهید رجایی به بندر آزاد تجاری-صنعتی چه به صورت کمی و چه به صورت تحلیلی مشهود است.

در این پژوهش از روش ارزیابی رسمی ایمنیformal safety) assessment)، که مورد تایید سازمان جهانی دریانوردی (imo) بوده و در فرآیند قانون گذاری آن سازمان مورد استفاده می باشد، به منظور ارزیابی استراتژی های مدیریت ترافیک در بندر بوشهر استفاده شده است؛ نخست فاکتورهای شناسایی شده در دستورالعمل های موجود با روش دلفی (delphi)غربال شد و فاکتورهای متناسب تر انتخاب گردید. سپس با استفاده از مدل (severity,probability,exposure)spe ، شاخص های ریسک در چهار منطقه دریایی مورد مطالعه اندازه گیری شد. در گام بعد استراتژی های کنترلی شناسایی گردید. ایمنی کنترل ترافیک دریایی در بندر بوشهر، با در نظر گرفتن چهار معیار اصلی شامل وضعیت شناورها، وضعیت ترافیک، وضعیت ناوبری و وضعیت آبراه و لنگرگاه و استراتژی های منتخب با روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در محیط فازی (fuzzy analytical hierarchy process) مورد مقایسه زوجی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که پنج راهکار کنترلی شامل اجرای صحیح قوانین موجود، ارائه خدمات ترافیک شناورها (vts)، بهبود ارتباطات رادیویی و نحوه اطلاع رسانی، تدوین قوانین جدید و تغییرات مورد نیاز آبراه، به ترتیب اهمیت و تاثیرگذاری اولویت بندی می شود. در پایان استراتژی " اجرای صحیح قوانین موجود"به عنوان ارجح ترین راهکار، در جهت بهبود ایمنی ترافیک دریایی به مدیران توصیه شده است. تحلیل نتایج کسب شده از این تحقیق و مطابقت آن با شرایط حاکم بر ترافیک دریایی در بندر بوشهر، موید اولویت بندی حاصله از فرآیند ارزیابی رسمی ایمنی در این مطالعه و کارآیی روش های مورد استفاده در این پژوهش می باشد.

بی شک توسعه صنعت دریایی کشور و ارتقاء جایگاه آن در عرصه جهانی، بدون در نظر گرفتن دستاورد مهمی همچون استقلال تکنولوژی و علمی معنایی نخواهد داشت. موسسات رده بندی به عنوان نماینده کشور‏های صاحب پرچم کار نظارت بر فعالیت‏های دریایی شناورها و صدور گواهینامه‏های ایمنی و جلوگیری از آلودگی‏های زیست محیطی را بر عهده دارند. در سطح ملی موسسات رده بندی ایرانی ( آسیا و ایرانیان ) به نیابت از سازمان بنادر و دریانوردی که متولی فعالیت‏های دریایی در ایران می‎باشند این مسئولیت مهم را بر عهده گرفته‎اند. در سال های اخیر حوادث متعددی در حوزه دریایی ایران و شناورهای تحت پرچم ایران اتفاق افتاد که کیفیت و کارایی موسسات رده بندی ایرانی و گواهینامه‏های صادره آن ها را زیر سوال برد، بر همین اساس لزوم تقویت و ارتقاء سطح فعالیت موسسات رده بندی و بخش ثبت و بازرسی شناوران سازمان بنادر و دریانوردی که وظیفه نظارت بر فعالیت موسسات رده بندی ایرانی را بر عهده دارند لازم و ضروری به نظر می رسد. این تحقیق با اهداف، استخراج کامل قوانین و مقررات سازمان بنادر و دریانوردی و imo در خصوص شاخص‎های ارزیابی عملکرد موسسات رده بندی ایرانی و استخراج بهترین شاخص ها از میان شاخص های موجود، انجام شده است. در همین راستا ابتدا قوانین و الزامات ملی و بین المللی با مطالعه اسناد و دستورالعمل‎های سازمان بنادر و دریانوردی و imo شناسایی شد و برای بررسی میزان انطباق با الزامات پرسشنامه ای تنظیم و آماده گردید و با استفاده از روش سرشماری، نظرات و اطلاعات تمام جامعه کارشناسان بخش ثبت و بازرسی شناوران جمع آوری و با استفاده از تکنیک های آمار توصیفی همچون توزیع فراوانی، میانگین و مد و تکنیک آمار تحلیلی آزمون دوجمله‎ای تحلیل و بررسی گردید. با استفاده از نظرات کارشناسان و اساتید مربوطه میزان اهیمت 38 شاخص اصلی استخراج شده از قطعنامه‎های سازمان بین المللی دریانوردی سنجیده شد. در ادامه 35 شاخص مناسب جهت ارزیابی عملکرد موسسات رده‎بندی ایرانی در حوزه مدیریتی، فنی، بازرسی و آموزشی مشخص شده و با استفاه از آزمون فریدمن رتبه‎بندی گردید. در نهایت برای انطباق کامل با قوانین، مقررات و الزامات پیشنهاد ها لازم ارائه شد.

کشور جمهوری اسلامی ایران از سابقه تاریخی طولانی در صنعت کشتیرانی و دریانوردی برخوردار است و از قدیمی ترین کشورهای فعال در این حیطه محسوب می گردد. گرچه حمل ونقل دریایی ایمن ترین نوع حمل و نقل در دنیا هست اما هرساله هزاران سانحه دریایی اتفاق می افتد که سهم عمده آن مربوط به شناورهای سنتی و اصطلاحاً غیر کنوانسیونی است. این سوانح علاوه بر صدمات جانی، خسارات مالی بیشماری به دریانوردان و اقتصاد محلی و ملی وارد می نماید. علت اصلی اکثر این سوانح خطای انسانی و عدم شایستگی دریانوردان می باشد. تحقیقات نشان میدهد که مهمترین عامل که تأثیر بسزایی در شکل گرفتن خطای انسانی دارد ضعف آموزش می باشد. این همه در حالی به وقوع می پیوندد که خدمه این شناورها در دوره های آموزشی مرتبط با حیطه شغلی خود شرکت کرده و گواهینامه های شایستگی دریانوردی را با موفقیت دریافت نموده اند. بنابراین ارتقاء کیفیت آموزش دریانوردان می تواند موجب حمل و نقل ایمن تر دریایی گردد. در جهت ریشه یابی و رفع این نقیصه این تحقیق به ارزیابی اثر بخشی آموزش های تخصصی دریانوردی برای دریانوردان شناورهای با محدوده ی سفرهای نزدیک به ساحل پرداخته است. این تحقیق به وسیله روش آمیخته به ارزیابی اثربخشی آموزش با استفاده از مدل کرک پاتریک (با بررسی مولفه های دانش، یادگیری، تغییر عملکرد، و نتایج (اقدام به تعیین وضعیت موجود نموده است. درانتها بر مبنای یافته های این پژوهش پیشنهاد هایی در جهت بهینه سازی آموزش های دریانوردی ارائه داده شده است¬. بر طبق یافته های این پژوهش تنها مولفه دانش در آموزش های دریانوردی رضایت بخش بوده است و جهت دستیابی به سه مولفه دیگر نیازمند بازنگری و اصلاح رویه های آموزش می باشند.

بنادر در محیطی فعالیت می کنند که رقابت در آن روز به روز شدید تر می شود. در این میان کیفیت خدمات ارائه شده به مشتریان و کسب رضایت مندی آنها یکی از مباحث اصلی است که در رقابت پذیری بنادر مطرح می باشد. پژوهش حاضر به منظور شناسایی مهمترین فاکتورهای تعیین کننده کیفیت خدمات بندری و ارزیابی سطح کیفیت ارائه شده در بنادر ایران (مورد کاوی بندر شهید رجایی) از دیدگاه عمده ترین مشتریان بندر (شرکت های کشتیرانی و نمایندگان خطوط) و تعیین اولویتهای اقدامات بهبود کیفیت خدمات تهیه شده است. با شناسایی عوامل مهم و عمده کیفیت خدمات بندری و اندازه گیری عملکرد بنادر در زمینه خدمات ارائه شده به مشتریان، مقامات بندری قادر خواهند بود از طریق آسیب شناسی و ارزیابی سطح موجود کیفیت، نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی نمایند و در تدوین برنامه ریزی ها و اتخاذ سیاستگذاری ها و استراتژی های بهبود کیفیت خدمات و در نتیجه افزایش سودآوری و سهم بازار خود موفق تر عمل کنند. پژوهش حاضر نوعی تحقیق آمیخته اکتشافی است که در آن هم از ابزار روش تحقیق کمی (پرسشنامه) و هم ابزار روش تحقیق کیفی (مصاحبه)، استفاده شده است. مرحله اول پژوهش که شامل شناسایی فاکتورهای کیفیت خدمات بندری است از طریق مطالعه پیشینه تحقیق و به طور عمده در طی فرآیند مصاحبه از 12 مدیر سازمان های مورد نظر، به انجام رسیده است. با استفاده از روش های تحلیل کیفی، داده های حاصل از مصاحبه تجزیه و تحلیل شده و تعداد 30 فاکتور به عنوان تعیین کننده های کیفیت شناسایی شدند. سپس، در مرحله دوم تعداد 200 پرسشنامه طراحی شده بر اساس اطلاعات به دست آمده از مرحله اول، در میان شرکتهای مورد نظر به عنوان جامعه آماری پژوهش، منتشر شد که تعداد 110 پرسشنامه قابل استفاده، بازگشت داده شد. این فاکتورها در قالب سیستم تحلیلی اهمیت- عملکرد (ipa) در بندر شهید رجایی به عنوان بندر نمونه کاوی، مورد ارزیایی و آسیب شناسی قرار گرفتند تا اقدامات اصلاحی در راستای بهبود کیفیت بر اساس آنها به انجام برسد. داده های گردآوری شده به کمک پرسشنامه، با استفاده از روشهای آمار توصیفی و استنباطی مانند میانگین، انحراف معیار، آزمون مقایسه زوجی و نمره افتراقی و با استفاده از نرم افزار spss 20 وmicrosoft excel مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد که کیفیت خدمات ارائه شده در بندر مورد مطالعه از سطح ایده آل فاصله دارد.

در این تحقیق قصد بر شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر در ایجاد بنادر خشک در ایران است. ابتدا عوامل موثر در ایجاد بنادر خشک با انجام تحقیقات کتابخانه ای و با استفاده از نظر کارشناسان و متخصصان شناسایی شدند. 20 شاخص شناسایی شده در قالب 3 فاکتور زیرساختار، سخت افزار و نرم افزار دسته بندی شدند. تحقیق به صورت میدانی و با استفاده از روش پرسشنامه ای انجام شده است. روایی پرسشنامه به صورت منطقی انجام شد و به تایید اساتید دانشگاهی و کارشناسان مربوطه رسیده است. در مطالعات مقدماتی نیز، پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ 789/0 مورد قبول واقع شد. با توجه به کیفی بودن داده¬های تحقیق و با استفاده از فرمول نمونه¬گیری، 120 پرسشنامه در میان کارشناسان توزیع شد که از این تعداد، 108 پرسشنامه جمع آوری و قابل قبول بودند. جهت تجزیه و تحلیل داده های تحقیق از آزمون هایی چون فریدمن، من ویتنی یو، کروسکال والیس، kmo، بارتلت، کولموگروف – اسمیرنوف و توزیع دوجمله ای استفاده شده است. با انجام آزمون¬های لازم، در پایان تحقیق مشخص شد که از میان 3 فاکتور اصلی به ترتیب فاکتورهای نرم‏افزار، سخت‏افزار و زیرساختار موثرین عوامل در ایجاد بنادر خشک در ایران هستند. همچنین از میان 20 شاخص شناسایی شده، شاخص های وجود تجهیزات و وسایل تخلیه و بارگیری (جرثقیل و...)، ارائه خدمات گمرکی و ترخیص کالا و دسترسی به مسیرهای عمده داخلی و بین‏المللی (hinterland) بیشترین و شاخص¬های دسترسی به نوار مرزی کشور، دسترسی به کانتینر خالی جهت مبادلات تجاری و امکان تامین نیروی کار ارزان کمترین تاثیر و اهمیت در ایجاد بنادر خشک در ایران داشته اند.

نقاط گلوگاهی همانند تنگه ها، کانال ها، آبراه ها و رودخانه های قابل کشتیرانی نقاط حساسی در حمل و نقل دریایی و دریانوردی به شمار می روند و این مکان ها تاثیر بسزایی روی حمل و نقل دریایی داشته و سبب می شوند تا شناور های متردد زمان های قابل توجهی را در صف انتظار بمانند تا نوبت به آنها رسیده و فرصت عبور از تنگه یا آبراه برای آنها فراهم گردد. بنابراین، روش ها و فنون تصمیم گیری مناسبی باید بکار گرفته شوند تا سبب تسهیل روند تردد شناورها در این نقاط گردند. تئوری صف یکی از بهترین و کارآمدترین روش های تحلیل سیستم ها و شبکه های صف می¬باشد. این تئوری برای مطالعه و تحلیل صف ها و زمان انتظار در حالت های مختلف بکارگرفته می شود. هدف این تحقیق بررسی و مطالعه سیستم صف شناور ها در تنها رودخانه قابل کشتیرانی ایران یعنی اروند رود می باشد. مدل صف m/ek/s برای تحلیل سیستم مورد نظر بکارگرفته شد. بدین معنا که فرآیند ورود شناور ها از فرآیند پواسیون و زمان سرویس دهی از توزیع ارلنگ تبعیت می¬کند. برای تثبیت مدل مورد نظر آزمون نیکویی برازشk-s انجام گرفت که با درصد قابل قبولی صحت مدل مورد نظر را تثبیت می کند. بر همین اساس و به عنوان مورد کاوی، معیار های ارزیابی عملکرد سیستم براساس داده های مستخرج از اداره بندر و دریانوردی خرمشهر محاسبه گردید. در ادامه، دو راهکار جهت تسهیل تردد شناور ها در سیستم مورد مطالعه در نظر گرفته شدند. راهکار اول، کاهش زمان سرویس دهی یا افزایش نرخ سرویس دهی توسط راهنماهای بندر خرمشهر بود که بکارگیری این راهکار سبب کاهش قابل توجهی در کلیه معیار های ارزیابی عملکرد سیستم از جمله زمان انتظار در صف و سیستم و تعداد شناور های حاضر در صف و سیستم گردید. راهکار دوم، افزایش تعداد راهنماهای اختصاص داده شده بود. تحلیل ها نشان می دهد این راهکار نیز همانند راهکار اول تاثیرات مثبتی روی سیستم داشته و منجر به کاهش کلیه پارامترهای ارزیابی عملکرد سیستم گردید.

عملیات نجات در مقیاس بزرگ، عملیاتی است که برای کمک¬رسانی فوری به تعداد زیادی از افراد در اضطرار انجام می شود، به¬طوری که امکانات موجود در یک مرکز جستجو و نجات به تنهایی جوابگوی این امر نباشد. امروزه با توجه به رشد چشمگیر تردد شناورها و هواپیماهای مسافربری در منطقه خلیج فارس و دریای عمان و به دنبال آن بروز سوانح دریایی و تلفات انسانی، اجرای چنین عملیاتی در سواحل کشورمان به¬خوبی تجربه نشده است. به همین علت و همچنین تاکیدات اخیر سازمان¬¬ بین¬المللی دریانوردی مبنی بر توجه دولت¬ها به موضوع نجات دریایی در مقیاس بزرگ (mro) جهت پیدا کردن راه¬کار¬های موثر اجرایی کردن آن، در حال حاضر این عملیات مورد توجه سازمان بنادر و دریانوردی ایران نیز قرا گرفته است. بدیهی است آمادگی ضعیف برای اجرای این عملیات می¬تواند باعث از دست رفتن جان تعداد زیادی از افراد گردد. بندر شهید رجایی با توجه به نزدیکی به ورودی تنگه هرمز و مسیر کشتیرانی و همچنین اهمیت نقش آن در اقتصاد و تجارت دریایی کشور، مهم¬ترین دروازه صادرات و واردات ایران محسوب می¬گردد. از طرفی مرکز جستجو و نجات دریایی بندرعباس نیز به عنوان مهم¬ترین مرکز در سواحل جنوبی ایران به شمار می¬آید. از اینرو این تحقیق قصد دارد راهکارهای عملی اجرایی شدن عملیات نجات دریایی در مقیاس بزرگ را در این بندر بیابد. برای این¬کار، ابتدا امکانات و تجهیزات موجود در مرکز جستجو و نجات دریایی بندر¬عباس با استاندارد¬های بین-المللی مقایسه گردید. سپس توانمندی¬های آن مرکز از طریق مصاحبه گروه کانونی سنجیده شد. در ادامه، شناسایی، تایید تاثیر¬گذاری و رتبه¬بندی عوامل اثرگذار بر اجرای مناسب عملیات نجات دریایی در مقیاس بزرگ در بندر شهید رجایی، از طریق پرسشنامه و به¬وسیله 218 نفر از کارشناسان، متخصصان و دریانوردان ایرانی و با استفاده از آزمون دوجمله¬ای و فریدمن مشخص گردیده است. نتایج حاصل نشان داد از بین عوامل اثر¬گذار، عواملی همچون به¬روز بودن امکانات و تجهیزات، سرعت عمل افراد درگیر عملیات نجات نسبت به سایر عوامل از تاثیر¬گذاری بیشتری برخوردار هستند. در پایان علاوه بر ارائه راهکار¬های مناسب و عملی برای اجرای این عملیات در بندر شهید رجایی، نتیجه¬گیری گردید که این مرکز جهت اجرای مناسب این عملیات از آمادگی و توانمندی خوبی برخوردار است.

محیط دریایی یکی از عرصه هایی است که در آن ریسک از میزان متوسط بالاتر است. این امر بیشتر به فعالیت های کشتیرانی مربوط می شود که مهم ترین هدف آن فراهم کردن خدمات به وسیله کشتی های تجاری هست. نقطه پایان این فعالیت ها با هدایت کشتی در آب های بندر مقصد و پهلو دهی آن به صورت ایمن، کامل می شود.. امروزه روش¬های متعددی جهت شناسایی خطرات و ارزیابی عوامل ریسک مورداستفاده قرار می¬گیرند. بررسی تحقیقات انجام شده نشان از قدرت کاربرد فراوان روش تجزیه وتحلیل حالات شکست و اثرات آن با استفاده از تئوری فازی دارد. در این تحقیق، عوامل ریسک¬ موجود در فرآیند عملیات راهنمایی کشتی در بندر شهید رجایی بندرعباس، با کمک روش تجزیه وتحلیل حالات شکست و اثرات آن با استفاده از تئوری فازی (fuzzy fmea ) مورد ارزیابی و تحلیل قرارگرفته است. برآورد عوامل ریسک به وسیله جمع آوری اطلاعات از گروه کاری متشکل از یازده نفر از افراد متخصص و باتجربه پایانه شهید رجایی صورت پذیرفت. نتایج حاصل از روش fuzzy fmea نشان می دهد که ازنظر گروه fmea، خطر بالقوه سقوط از پله راهنمایی به داخل آب در هنگام سوارشدن و پیاده شدن راهنما از کشتی به علت نامناسب بودن وضعیت پله راهنمایی بیشترین رتبه rpn را به خود اختصاص داده است و در گروه خطرات غیرقابل تحمل قرار گرفت. ازاین رو اقداماتی جهت کاهش سطح ریسک تعریف شد که از جمله مهمترین آنها نظارت فرمانده کشتی بر تجهیزات و کار پرسنلی است که درگیر عملیات انتقال راهنما هستند. همچنین اطلاع شخص راهنما از استانداردهای تجهیزات راهنمایی و چک کردن آن قبل از استفاده از آنها تاثیر بسیاری در کاهش سطح ریسک دارد. تحقیقات و استفاده از تجربیات راهنمایان میتواند باعث تغییر و بهبود سیستم انتقال راهنما در آینده شود.

این تحقیق در دو مرحله انجام شده است؛ مرحله ی اول به یافتن مهم ترین فاکتورهای موثر بر انتخاب سیستم مانیتورینگ پرداخته است. به این منظور از فرم نظرسنجی جهت یافتن مهم ترین فاکتورها استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که " تطابق با کنوانسیون های دریایی "، "قابلیت اطمینان و پایداری"، "امکان توسعه آتی"، "انتقال انواع پیام (8-21-6)"، "رویت اطلاعات زمان واقعی (رویت آنلاین اطلاعات)" و "رویت اطلاعات پایش از طریق دیگر سیستم های کنترلی (vts و ....)" از اهمیت بیشتری نسبت به عوامل دیگر در انتخاب سیستم مانیتورینگ برخوردار می باشند. مرحله ی دوم این تحقیق به رتبه بندی سیستم ها با استفاده از روش تاپسیس اختصاص داده شده است. نتایج به دست آمده در این مرحله نشان می دهد که سیستم مانیتورینگais رتبه ی اول را به خود اختصاص داده و در مکان دوم این رتبه بندی سیستم مانیتورینگ رادیویی قرار گرفته است. در ادامه نیز سیستم scada، سیستم gsm و ماهواره ای به ترتیب رتبه های سوم تا پنجم را به خود اختصاص دادند.

حوادث ناشی از کار همواره از مهم ترین نگرانی های جامعه بشری بوده است. امروزه حوادث ناشی از کار بعد از تصادفات رانندگی به عنوان سومین عامل مرگ ومیر در جهان و دومین عامل مرگ ومیر در ایران است در سال های اخیر حوادث دلخراش زیادی در بندر بوشهر اتفاق افتاده است و این امر نگرانی های زیادی را نسبت به ایمنی محوطه عملیاتی بندر به وجود آورده است.. در ایران، به جز تحقیقات بسیار محدودی در سطح تحلیل آماری حوادث، بررسی ریشه ایِ خاصی انجام نشده است. لذا در راستای افزایش ایمنی بندری،بررسی عوامل موثر در بروز حوادث اداره کل بنادر و دریانوردی بوشهر موضوع اصلی این رساله قرار گرفته است. این پژوهش از نوع ترکیبی یا آمیخته است و از دو بخش کمی و کیفی تشکیل شده است. در این تحقیق عوامل موثر در بروز حوادث کار در بندر بوشهر شناسایی و مورد بررسی قرار گرفت و راهکارهایی نیز جهت کاهش این حوادث ارائه گردید. برای تحلیل اطلاعات به دست آمده در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای مفهومی استفاده شد. پس از فهرست کردن و دسته بندی عوامل موثر در بروز حوادث، پرسش نامه ای بر اساس دسته بندی صورت گرفته و با کمک طیف لیکرت طراحی شد و با استفاده از روش سرشماری بین تمامی کارشناسان و مسئولان مرتبط با ایمنی بندر توزیع و نظرات و اطلاعات آنان با استفاده از تکنیک های آمار توصیفی همچون توزیع فراوانی، میانگین و مد و تکنیک آمار تحلیلی آزمون دوجمله ای تحلیل و بررسی گردید. در نهایت عوامل موثر شناسایی شده در بروز حوادث کار بندر بوشهر، در پنج بخش: مدیریتی، خطای انسانی، آموزش و دستورالعمل ها، بازرسی و نظارت، و عوامل فیزیکی و محیطی دسته بندی گردید و به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در بخش مدیریتی عواملی چون مدیریت کل، عدم هماهنگی بین واحدهای مختلف و عدم تطابق دانش و توانایی های جسمی و روانی افراد از مهمترین عوامل بروز حوادث شناسایی شد. در بخش خطاهای انسانی نیز خطاهای فردی، چیدمان نامناسب بار و عدم استفاده از وسایل حفاطت فردی از مهمترین عوامل بروز حوادث شناسایی گردید. در بخش آموزش عواملی چون گزارش، قوانین و دستورالعمل ها، و در بخش بازرسی و دستورالعمل ها عواملی چون کنترل و بازرسی کشتی ها و استفاده از تکنولوژی های نظارتی از مهمترین عوامل موثر در بروز حوادث شناسایی شد. در بخش عوامل فیزیکی و محیطی نیز عواملی چون کمبود فضای عملیاتی بندر و تجهیزات نا ایمن به عنوان مهمترین عوامل بروز حوادث شناسایی گردید.

بنادر به عنوان اصلی ترین نقاط مواصلاتی کشور از اهمیت اساسی برخوردار می باشند. مشکلات ناشی از صف و یا ترافیک کشتی ها در بنادر سبب می شود تا بهره وری و کارآیی آن بندر کاهش یابد و در نتیجه این مشکلات ممکن است تاثیر بسزایی بر سودآوری بنادر داشته باشند. در این پژوهش از دو روش فازی تاپسیس و تئوری صف که هر دو روش از روش های موثر جهت کاهش صف و همچنین تصمیم گیری در مورد بهترین و نزدیک ترین گزینه به راه حل ایده آل که کاهش ترافیک و کاهش زمان انتظار کشتی ها در پایانه های کانتینری می باشد، استفاده شده است. بندر شهید رجایی به عنوان مورد کاوی این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است و داده های لازم جهت بررسی کارآیی مدل صف از بخش تحقیقات سازمان بنادر و دریانوردی در تهران و داده های بخش فازی تاپسیس از پایانه کانتینری شهید رجایی جمع آوری گردیده است. داده های مربوط به تئوری صف به صورت یک فایل اکسل و تحت عنوان ship list از ابتدای فروردین 1392 تا 27 اسفند 1392 استخراج شده است و داده های مورد نیاز دیگر به صورت پرسشنامه و مصاحبه برای این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته اند. بعد از انجام بررسی ها، محاسبات و تحلیل ها مشخص گردید که استفاده از مدل های کاربردی تئوری صف و فازی تاپسیس، تاثیر مثبت و معناداری در کاهش زمان انتظار کشتی ها و معیار های ارزیابی عملکرد سیستم های صف کشتی ها در پایانه کانتینری بندر شهید رجایی دارد. در این تحقیق همچنین مشخص شد که با بهینه سازی شیوه های ورودی کشتی ها و سرویس دهی آن ها، زمان انتظار کشتی ها در پایانه کانتینری بندر شهید رجایی تا حد قابل توجهی کاهش پیدا می کند، به گونه ای که پاسخ بهینه مدل صف به افزایش نرخ سرویس دهی و فازی تاپسیس زیر عامل تجهیزات تخلیه و بارگیری از/ به کشتی را به عنوان بهینه ترین عامل انتخاب نموده و مقایسه جواب های این دو روش نشان داد که هر دو آن ها بر افزایش نرخ سرویس دهی جهت کاهش زمان انتظار کشتی ها در پایانه کانتینری بندر شهید رجایی تاکید دارند.

بنادر به عنوان یک پایگاه خدماتی و پل ارتباطی بین حمل و نقل دریایی و زمینی محسوب می شوند. در بازار حمل کانتینر در پایانه کانتینری نیز کیفیت در جذب و نگهداری مشتریان مهم است. سه فاکتور عمده ای که عملکرد هر بندری را تحت تأثیر خود می گذارند کارائی بندر، اثر بخشی بندر و رضایتمندی شرکاء و مشتریان از بندر است. سه فعالیت اصلی بندر کانتینری را می توان به ورود کانتینر، دپو یا انباشت کانتینر در محوطه ی کانتینری و خروج کانتینر تقسیم بندی نمود. مسئله اصلی در این تحقیق، شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر بهره وری عملیات تخلیه و بارگیری ترمینال های کانتینری (مطالعه موردی بندر شهید رجایی) با استفاده از روش تاپسیس است. تحقیق حاضر از حیث تقسیم بندی تحقیقات از نظر روش این تحقیق از نوع پیمایشی و از دید هدف این تحقیق در زمره تحقیقات کاربردی قرار می گیرد. چرا که در این پژوهش با استفاده از مصاحبه، پرسشنامه باز و بسته به شناسایی عوامل موثر بر بهره وری عملیات تخلیه و بارگیری در پایانه های کانتینری پرداخته می شود. برای جمع آوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده می شود. با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، ادبیات موضوع، سابقه تحقیق و تجربیات و نظرخواهی بصورت شفاهی و پرسش نامه باز به جمع آوری عوامل موثر بر بهره-وری عملیات تخلیه وبارگیری ترمینال های کانتینری پرداخته شده است. در نهایت نیز به وسیله ی پرسش نامه بسته و با استفاده از مدل تاپسیس، رتبه بندی فاکتورهای تحقیق انجام گرفته است. جهت شناسایی فاکتورهای اصلی موثر بر بهره وری ترمینال های کانتینری، به بررسی تحقیقات گذشته بنادر کانتینری در 10 سال اخیر (سال-های 2004 تا 2014) پرداخته شده است. با نظر کارشناسان و متخصصانی که با این تحقیق همکاری داشته اند، در نهایت 25 شاخص به عنوان عوامل موثر بر بهره وری ترمینال های کانتینری شناسایی شد که در قالب پنج فاکتور اصلی عوامل محیطی، نیروی انسانی، استفاده از تکنولوژی، زیرساخت و مدیریت عملیات دسته بندی شدند. پس از تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق، مشخص شد که پنج فاکتور عوامل محیطی، نیروی انسانی، استفاده از تکنولوژی، زیرساخت و مدیریت عملیات در بهره وری ترمینال های کانتینری موثر هستند. این پنج فاکتور با یکدیگر همبستگی معناداری دارند و بر روی یکدیگر تاثیرگذارند. در پایان نیز با استفاده از مدل topsis، فاکتورهای تحقیق رتبه بندی شده اند که به ترتیب فاکتورهای عوامل محیطی، زیرساخت، نیروی انسانی، استفاده از تکنولوژی و مدیریت عملیات در پایانه های کانتینری از بیشترین اهمیت در بهره وری این گونه ترمینال ها برخوردارند.

امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات رشد قابل توجهی در همه ی ابعاد زندگی انسان داشته است و عبارت است از رسیدن به اطلاعات از طریق ابزار الکترونیکی و سخت افزار و نرم افزار. با توجه به موقعیت استراتژیک بنادر،یکی از روش های پیروزی در عرصه ی رقابتی،بهبود عملکرد بنادر در حوزه ی فاوا (فناوری اطلاعات و ارتباطات ) می باشد.در جهت بهبود عملکرد سازمان ها،باید ارزیابی عملکرد صورت بگیرد.یکی از روش های متداول برای ارزیابی عملکرد،روش کارت امتیازی متوازن است که مشخص می کند عملکرد سازمان در چهار بعد مالی،مشتری،فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری متوازن است یا نه؟ با توجه به اهمیت بنادر در زنجیره ی تأمین و رشد چشمگیر فاوا در همه ی ابعاد زندگی،در این پژوهش به ارزیابی عملکرد این مهم در بنادر پرداخته شد و این سوالات مطرح شد که عملکرد بندر شهید رجایی در حوزه ی فاوا چگونه است و چه راهکارهایی می توان برای بهبود آن ارائه داد؟ لذا برای پاسخ گویی به سوالات تحقیق،پس از بررسی ادبیات و پیشینه ی تحقیق،شاخص های ابعاد کارت امتیازی متوازن استخراج گردید و با نظر و تأیید کارشناسان و اساتید،پرسشنامه طراحی گشت.پس از تأیید روایی و پایایی پرسشنامه،به جمع آوری داده ها از جامعه ی آماری که مدیران و کارشناسان بندری و دریایی بندر شهید رجایی می باشد،اقدام گردیده است.به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های t تک نمونه و آزمون فریدمن استفاده شده است.با استفاده از آزمون t تک نمونه به رد یا پذیرش شاخص ها پرداخته شده است و آزمون فریدمن مشخص کرد که تفاوت معناداری بین شاخص ها وجود دارد و از طریق رتبه بندی مشخص شد که کدام شاخص بیشترین تأثیر را بر بعد مربوطه دارد و در نهایت این نتیجه حاصل شد که عملکرد بندر شهید رجایی در حوزه ی فاوا متوازن نیست و در چندین شاخص از هر بعد دچار ضعف عملکردی است و برای بهبود عملکرد راهکارهایی نظیر پشتیبانی دولت،خصوصی سازی،فرهنگ سازی،آگاهی و آموزش و ... ارائه گردید. تمامی آزمون ها با استفاده از نرم افزار spss انجام شده است.

چکیده خصوصی سازی پدیده ای است که جهت افزایش کارایی و عملکرد بنادر توسط بنادر پیشرفته مورد استفاده قرار گرفته است. در ایران با توجه به اینکه دولت و سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان مسئول امور دریایی کشور خواهان تصدی گری خود هستند، سیستم دولتی-خصوصی بیشتر در بنادر بکار رفته است. با توجه به رشد بنادر رقیب منطقه، بندر شهید رجایی برای حفظ سهم خود در منطقه و گسترش آن نیازمند به سرمایه گذاری کلانی می باشد. مشارکت بخش خصوصی-دولتی می تواند در تسریع توسعه بندر نقشی مهم ایفا کند. این تحقیق به بررسی نقش مشارکت بخش خصوصی-دولتی در بنادر و اثر آن بر روی بهره وری بندر شهید رجایی پرداخته است. در این تحقیق 14 نفر به سوالات پاسخنامه جواب داده اند. از آزمون تی جفتی و نرم افزارهای spss، lisrel جهت تحلیل عاملی فرضیه ها استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که در وضعیت مشارکت بخش خصوصی - بخش دولتی، سه متغیر وضعیت مالی، بازار و مشتری و فرآیندهای داخلی رابطه معنادار با بهره وری دارند. در این بین همچنین مشخص گردید که بعد "مشتری و بازار" دارای بیشترین تاثیر بر بهره وری در بخش خصوصی-دولتی می باشد. زیرا بعد " مشتری و بازار "، در میان سایر عوامل و ابعاد تاثیرگذار، دارای بالاترین ضریب مسیر استاندارد (98/0) می باشد. این یافته ها نشان دهنده اهمیت بعد " مشتری و بازار " از نگاه پاسخ دهندگان می باشد. واژگان کلیدی: خصوصی سازی، مشارکت بخش خصوصی- دولتی، بنادر، بهره وری، بندر شهید رجایی

زمان انجام تعمیرات شناورها در حوضچه¬های خشک، اهمیّت بالایی از نظر مالی برای مالکان و شرکت¬های دریایی دارد و خروج هر کشتی از چرخه حمل و نقل به دلیل تاخیر در تعمیرات شناور در حوضچه خشک، به معنای حذف درآمد¬زایی روزانه کشتی می باشد. افزایش زمان انجام تعمیرات در حوضچه¬های خشک، بر روی هزینه‏‏های تعمیر و نگهداری شناورها تاثیر خواهد گذاشت. تاخیر در تعمیر کشتی¬ها باعث می¬گردید تا مالکان شناورهای دولتی و خصوصی، حوضچه¬های خشک کشورهای دیگر را مقصد تعمیر شناورهای خود تعیین نمایند و باعث خروج ارز از کشور می¬گردد. در این تحقیق عوامل تاثیرگذار بر تاخیر تعمیرات شناورها در حوضچه¬های خشک کشور، بررسی و استرات‍ژی¬های مناسب (با کمک تحلیل swot) را در این زمینه ارایه می¬گردد. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی است و جامعه آماری این پژوهش را تعداد 91 نفر تشکیل می¬دهد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران پس از آزمون اولیه (pretest)، 73 نفر بدست آمد. ابزار اصلی جمع آوری و اندازه گیری متغیرهای تحقیق، پرسشنامه می¬باشد. ارایه یافته های آماری تحقیق در دو بخش مجزا پرداخته شد. بخش اول مربوط به توصیف داده ها است که به بیان توزیع فراوانی آمار جمعیت‏شناختی و متغیرهای تحقیق با کمک آماره هایی مانند: فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و ضریب تغییرات (cv) می¬پردازد و در بخش دوم، با استفاده از روش swot، راهکارها و استراتژی‏های مناسب و کاربردی بیان می-شود. بر اساس روند علمی روش تحلیل swot، در وهله اول، عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر تاخیر تعمیرات شناورها در حوضچه¬های خشک کشور شناسایی شدند. در ادامه روش تحلیل swot، رتبه‏بندی عوامل داخلی (نقاط ضعف و قوت) و عوامل خارجی (فرصت‏ها و تهدیدها) مد نظر قرار گرفت و در مرحله نهایی نیز به تدوین استراتژی‏هایی در قالب 49 استراتژی‏ تاکتیکی و اجرایی so، st، wo، wt معرفی گردید که با مد نظر قرار دادن آنها در برنامه‏های مدیریتی، زمینه‏های مناسبی جهت کاهش تأخیر تعمیرات شناورها در حوضچه¬های خشک فراهم می¬گردد. ایجاد زمینه¬های مناسب جهت خصوصی¬سازی حوضچه¬های خشک، تدوین راه¬کارهای لازم جهت کسب گواهینامه¬های بین المللی، حمایت از تامین¬کنندگان قطعات شناورها، تسهیل سازکارهای گمرکی، ایجاد مرکز r&d در حوضچه¬های خشک، توجه به آموزش و برگزاری دوره های مهارت آموزی و برنامه¬ریزی جهت افزایش زمان کاری تعمیرات در طول 24 ساعته شبانه روز از جمله نتایج این تحقیق است.

با در نظر گرفتن اینکه 95% کشتی ها قابل بازیافت هستند این صنعت در کنار ایجاد اشتغال و استفاده مجدد از برخی ماشین الات منبع مناسبی برای کارخانه های فولاد هستند