پیامدهای فرهنگی و اجتماعی فتح اصفهان به دست اعراب

فتح ایران به دست اعراب مسلمان یکی از رخدادهای عظیم تاریخی به شمار می‌آید که پیامدهای گسترده‌ای به دنبال داشت. علاوه بر تحولاتی که در کل ایران به‌طور یکپارچه رخ نمود دگرگونی‌هایی هم در سطوح محلی و منطقه‌ای پدید آمد. پژوهش حاضر به چگونگی فتح اصفهان به دست اعراب مسلمان و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی آن بر پایۀ نوشته‌های تاریخ‌نگاران و جغرافی‌دانان مسلمان در سده‌های نخست هجری اختصاص دارد. تلاش ما بر آن بوده است تا با مقایسۀ روایات گوناگون با یکدیگر و تطبیق دادن آن‌ها، واقعیت این رویداد حائز اهمیتِ تاریخی روشن‌تر گردد و به پیامدهای فرهنگی و اجتماعی آن در منطقۀ اصفهان پرداخته شود. بر پایۀ این منابع، اصفهان در پایداری ایرانیان در مقابل تهاجم اعراب، جایگاه درخورِتوجهی داشته و یکی از کانون‌های پرجنب‌وجوش سرزمین جبال در گردآوری سپاه و تجهیزات نبرد بوده است. پس از حملۀ اعراب به اصفهان، برخی نقاط آن همچون جی به ‌صلح و پاره‌ای دیگر مانند قِه به ‌جنگ گشوده شدند. در پی فتح اصفهان، مردم آن به‌تدریج به دین اسلام گرویدند و با مهاجرت اعراب به این منطقه، کرسی اصفهان از جی به یهودیه انتقال یافت.