علی باقری

[ 1 ] - ارزیابی ظرفیت سازگاری نهادی سازمان های محلی در برابر کمبود منابع آب در حوضه آبریز طشک – بختگان

سیستم‌های منابع آب در کلیه‌ی ابعاد طبیعی و اقتصادی-اجتماعی خود دائما در حال تغییر می‌باشند. در نتیجه به جای مدیریت بر مبنای پیش-بینی احتمالات وقایع مختلف در آینده، ناگزیر باید برای امکان وقوع پدیده‌های گوناگون در آینده تمهیداتی اندیشیده شود. از این رو چاره‌ای جز این نیست که مدیریت سیستم‌های منابع آب بر مبنای مکانیزمی برای درک تغییرات و انطباق با آن‌ها استوار شوند. این مکتب مدیریتی که بر انطباق‌...

[ 2 ] - ارزیابی یکپارچه سامانه منابع آب خراسان جنوبی در سطح استراتژیک با استفاده از چارچوب هدفگرا (GOF)

یکی از مهم‌ترین مراحل برنامه‌ریزی و اجرای مدیریت یکپارچه منابع آب، ارزیابی سامانه‌های منابع آب است. در ارزیابی یکپارچه می‌بایست مشکلات سامانه شناسایی شده و روابط علت و معلولی مشخص ‌گردند. اما از آنجا که معمولا سطوح مختلف در ارزیابی، به خصوص سطح استراتژیک کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، روابط علت و معلولی به درستی تعیین نمی‌شود که می‌تواند مدل‌سازی، سیاست‌گذاری و در نهایت مدیریت سامانه را دچار اشکا...

[ 3 ] - ارزیابی ظرفیت یادگیری اجتماعی در نهاد آب در حوضه‌ آبریز طشک – بختگان

هدف مقاله حاضر ارزیابی ساختار نهاد آب در حوضه‌آبریز طشک-بختگان (در دو بخش نهاد رسمی و غیر رسمی) از منظر چارچوب یادگیری اجتماعی است. برای ارزیابی نهاد غیررسمی، خشک‌سالی 1386-1387 به‌عنوان تغییر فیزیکی وارده به سیستم در نظر گرفته شد و واکنش نهاد آب در بخش غیررسمی نسبت به این تغییر مورد ارزیابی قرار گرفت. در بخش نهاد رسمی بررسی شد که چطور مجموعه قوانین مربوط به آب در مقیاس محلی، سیستم منابع آب را ...

[ 4 ] - ارزیابی نهاد رسمی آب ایران متناظر با سازوکارهای حاکم بر شکل گیری تقاضای آب در بخش کشاورزی از منظر چارچوب یادگیری اجتماعی

با توجه به تغییرات اکولوژیکی موجود مانند وقایع حدی و تغییر اقلیم، مشخصه سازگاری ساختار حکمرانی منابع آب بسیار اهمیت دارد و لذا مهم‌ترین ویژگی سازگاری یعنی ظرفیت یادگیری اجتماعی در کانون توجه قرار می‌گیرد. باز این رو نیاز به ارزیابی ساختار حکمرانی از منظر یادگیری اجتماعی وجود دارد. مشکلات مرتبط با منابع آب ایران و تداوم آن‌ها نشان از ضعف ساختار نهادی موجود در بهبود شرایط دارد. در این مقاله از اب...

[ 5 ] - ارزیابی ظرفیت یادگیری اجتماعی سیستم نهادی از منظر حلقه‌های یادگیری در سطح آب‌بران، مطالعه موردی: محدوده مطالعاتی رفسنجان

تداوم مشکلات بوجود آمده در مدیریت یکپارچه منابع آب و عدم انعطاف‌پذیری این رویکرد در مواجهه با این مشکلات باعث گردید تا موضوعاتی مانند حکمرانی آب، مدیریت تطبیقی - مشارکتی و به‌طور ویژه یادگیری اجتماعی به‌عنوان مفاهیم جدیدی از مسائل آبی مورد توجه قرار بگیرند. آن نوع از یادگیری را که توسط گروه‌های اجتماعی در خلال تعامل باهم رخ داده و به‌سمت دانش جدید، فهم مشترک، اعتماد و درنهایت اقدامات جمعی سوق پ...

[ 6 ] - ارزیابی سیستم حکمرانی آب در فرایند حفاظت از منابع آب زیرزمینی ایران

بدون شک، حفاظت از منابع آب زیرزمینی فرایندی است پرتنش، و بیشتر از آنکه یک اقدام فنی به حساب بیاید، نیازمند درگیر شدن با ابعاد اجتماعی و سیاسی است. به همین دلیل، وضعیت مطلوب حکمرانی آب می‌تواند فراهم بودن شرایط برای موفقیت در اجرای فرایند حفاظت از منابع آب زیرزمینی را رقم زند، زیرا سیستم حکمرانی بیانگر ساختار تنظیم‌کننده فرایندهای مدیریتی همچون حفاظت از منابع آب است. به همین منظور در این مقاله س...

[ 7 ] - تحلیل تغییرات پهنه آبی دریاچه بختگان تحت تأثیر عوامل طبیعی و انسانی

دریاچه بختگان مانند دیگر دریاچه ها و تالابها کاملا به وضعیت منابع آبى حوضه آبریز مربوطه وابسته می باشد. امروزه این دریاچه کاملا خشک شده است. در این میان، برخی متخصصان علت آن را خشکسالی و نیز برخی فعالیتهای انسانی از جمله افزایش مصرف در بالادست و ایجاد سدهایی چون ملاصدرا و سیوند برشمرده اند. در این مقاله به بررسی اثر هر کدام از عوامل نامبرده بر تغییرات پهنه آبی دریاچه از سال 1355 تا سال 1393 هجر...

[ 8 ] - تحلیل مسایل دریاچه زریبار در بستر مدیریت یکپارچه ی منابع آب حوضه ی آبریز آن با استفاده از رویکرد مشارکت گروداران

در چند دهه اخیر بر اثر فعالیت های انسانی، اکوسیستم های آبی تخریب بسیاری را متحمل شده اند. دریاچه ی زریبار در ۳ کیلومتری غرب شهر مریوان - ایران نیز از این موضوع مستثنی نبوده است. در حاشیه ی این قرق محلی، شهرستان مریوان و نه روستا واقع شده اند. طی چند سال اخیر بنا به دلایل مختلفی از جمله رشد شاخص های اقتصادی، جمعیت، ورود رسوبات و ...، دریاچه دچار مشکلات زیست محیطی و اجتماعی شده است. هدف از انجام ...

[ 9 ] - تحلیل بستر نهادی سیستم منابع آب زیرزمینی محدوده رفسنجان با رویکرد پویایی سیستم

بهره‌برداری ناپایدار از منابع آب زیرزمینی باعث افت آبخوان‌ها و به‌تبع آن آثار اجتماعی-اکولوژیکی گسترده‌ای در سطح کشور گردیده است. محققین برای برون‌رفت از این بحران رویکردهای مختلفی را موردبررسی قرار داده‌اند. عمده این مطالعات به‌ویژه در ایران، تأکید ویژه‌ای بر ابعاد مهندسی داشته است درصورتی‌که اصول حاکم بر مدیریت یکپارچه منابع آب، نگرشی بین رشته‌ای را مورد توجه قرار داده است. مشکل کاهش سطح ایست...

[ 10 ] - تحلیل آسیب‌پذیری سیستم منابع آب نسبت به کم آبی با استفاده از چارچوب حسابداری آب (مطالعه موردی: محدوده مطالعاتی رفسنجان)

  درک مفهوم آسیب‌پذیری برای تدوین سیاست‌های مدیریت یکپارچه منابع آب مهم می‌باشد. به همین منظور شناخت وضعیت اقتصادی-اجتماعی سیستم تحت مطالعه در کنار وضعیت هیدرولوژیکی آن اهمیت خواهد داشت. در این مقاله به منظور فراهم نمودن بنایی برای مدیریت جامع و یکپارچه برای منابع آب که علاوه بر بعد هیدرولوژی، تأثیر سایر عوامل مؤثر از جمله اجتماعی و اقتصادی را نیز در نظر بگیرد، از چارچوب حسابداری آب استفاده شد...

[ 11 ] - تحلیل سیستمی آسیب پذیری دشت سیستان به کاهش منابع آب - ارائه ی گزینه های سیاستی با رویکرد برگشت پذیری

دشت سیستان واقع در حوضه آبریز رودخانه هیرمند به عنوان تنها منبع آب موثر در این دشت، از وابسته‌ترین نواحی کشور به منابع آب‌های مرزی است. علی‌رغم مطالعات انجام شده به منظور تقویت مدیریت منابع آب در این محدوده، بخصوص با رویکرد تامین آب، مشاهدات حاکی از  ناپایداری  این ناحیه و آسیب‌پذیری شدید در اثر نوسانات آورد رودخانه هیرمند است. به منظور تحلیل آسیب‌پذیری دشت سیستان به کاهش منابع آب، مقاله پیش‌رو...

[ 12 ] - ارزیابی ذی مدخلان در بخش آب (مطالعه ی موردی: محدوده ی مطالعاتی رفسنجان)

در چند دهه اخیر به طور فزاینده‌ای مشارکت فعال مدنی پایدار به رسمیت شناخته شده است. مشارکت عمومی ذی‌مدخلان مختلف در فرایند تصمیم‌گیری به معرفی بازه وسیعی از ایده‌ ها، تجارب و تخصص‌ ها می‌پردازد که سبب توسعه راه‌ حل‌ های جایگزین می‌شود. تحلیل ذی‌مدخلان به تشخیص تمام قدرت و منافع ذی‌ مدخلان در یک فرآیند یا سیاست می‌پردازد. در بحران‌ های آبی شکل گرفته، وضعیت سیستم‌های آبی از ابعاد مختلف و به صورت س...

[ 13 ] - پیشگفتار: حکمرانی آب

[ 14 ] - تحلیل سیستم منابع آب حوضه کارون از منظر پایداری با رویکرد پویایی سیستم‌ها

حوضه آبریز کارون ‌بزرگ به واسطه تامین 78 درصد انرژی برق‌آبی و 13 درصد تولیدات کشاورزی کشور، نقش انکارناپذیری در تامین غذا و انرژی کشور دارد. این خصوصیت منجر به اعمال فشار زیاد به سیستم منابع آب این حوضه به واسطه ایجاد طرح‌های توسعه در بخش کشاورزی، صنعت و خدمات شده و آسیب‌پذیری آن را نسبت به شرایط بیرونی افزایش داده است. از طرف دیگر، مفهوم آسیب‌پذیری تمرکز بر بررسی حالت و وضعیت سیستم در حال یا آ...

[ 15 ] - ارزیایی سیستم منابع آب با رویکرد یکپارچه بر اساس چارچوب حسابداری آب در محدوده مطالعاتی مشهد

ارزیابی به‌عنوان یکی از گام‌های اساسی مدیریت یکپارچه منابع آب از مهم‌ترین مراحل برنامه‌ریزی و اجرای آن است. در این راستا، نظام حسابداری آب به‌عنوان ابزاری برای سازماندهی و ترکیب داده‌های گردآوری شده از منابع مختلف به‌منظور تدوین یک سیستم اطلاعاتی و فراهم آوردن امکان ارزیابی یکپارچه سیستم‌های منابع آب از طریق پیوند بین داده‌های فیزیکی و اقتصادی معرفی می‌...

[ 16 ] - تحلیل ردّپای آب تولید، صادرات و واردات شکر در ایران برای دوره 1393-1384

عدم توازن بین عرضه و تقاضای آب در کشور، مدیریت منابع آب را به خصوص در بخش کشاورزی با چالش روبرو ساخته است. از طرفی مبادلات بین المللی محصولات کشاورزی و تجارت آب مجازی که به عنوان آب نهفته شده در کالاها تعریف میشود، میتواند یکی از راهکارهای مدیریت آب باشد. آب پنهان یا آب نهفته مقدار آبی است که در فرآیند تولید یک کالا یا محصول از لحظه شروع تا پایان، مصرف میشود. این مفهوم همچنین به صورت آب مجازی ی...

[ 17 ] - ارزیابی جریان زیست محیطی در رودخانه کر: رویکردی جامع با استفاده از روش مدل‌سازی پویاشناسی سیستم ها

در دهه‌های اخیر، کمبود بی‌سابقه منابع آب، آلودگی و تخریب اکوسیستم‌ها در بسیاری از نقاط جهان محققان و سیاست‌گذاران را وادار به وقف تلاش بیشتر در راستای حفظ و احیای سلامت سامانه‌های آبی کرده تا به توازن میان بشر و طبیعت دست یابند. تلاش بشر برای بهره‌برداری از جریان‌های طبیعی پیامدهایی را برای عملکردها و تنوع زیستی سامانه‌های رودخانه‌ها به دنبال داشته است. تالاب بختگان و رودخانه کر در سال‌های اخیر...