شهلا شریفی
دانشیار گروه زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
[ 1 ] - بررسی درمان شنیداری-کلامی مبتنی بر موسیقی و بازی برمهارتها‌ی زبانی کودکان کم شنوا
هدف: بطور طبیعی یک کودک عادی، گفتار و زبان را در یک محیطی غنی از زبان برای برقراری ارتباط می‌آموزد. با این حال، کودکان کم شنوا مشکلاتی در یادگیری این مهارتهای زبانی دارند. بنابراین، آموزش این نوع مهارتها در زمان طلائی و با رویکردی مناسب بسیار مهم به نظر می‌رسد. هدف از انجام این پژوهش مداخله یک روش توانبخشی تلفیقی (شامل تمامی ابعاد زبانی، رشدی، انگیزشی و موسیقیائی متناسب با الگوهای رشد طبیعی گف...
[ 2 ] - بررسی طنز منثور در برخی از مطبوعات رسمی طنز کشور براساس نظریه عمومی طنز کلامی
در این مقاله به توصیف و بررسی طنز منثور در مطبوعات رسمی طنز کشور پرداخته شده است. دادههای این تحقیق شامل 260 متن منثور برگرفته از 7 مجله طنز می‌باشد که در 25 سال اخیر در ایران منتشر شده‌اند. این داده‌ها براساس رویکرد «نظریه عمومی طنز کلامی» که شامل شش متغیر پایه یا منابع دانش است، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که چارچوب معرفی شده این قابلیت را دارد که برای تحلیل متون ط...
[ 3 ] - بررسی صورت¬های ارجاعی (ضمایر) در پاره¬ای از نامه¬های مولانا بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی
تحلیلگفتمانانتقادی، نوعی از تحقیقات تحلیلگفتمان و رویکردی به زبان است که به مؤلفههای گفتمانمدار و پیامدهای سوءاستفاده از قدرت توسط افراد، گروهها و نهادهای مسلط، توجه میکند. قدرت، یکی از مفاهیم عمدة مطرح در این رویکرد است که در این مقاله، سعی بر آن است تا یکی از عناصر زبانیای، که منعکسکنندة قدرت در نامههای مولانا هستند، بررسی شود. هدف از انجام این پژوهش، که روش‌تحقیق آن از نوع توصیفی-ت...
[ 4 ] - بررسی نمود استمراری و نام در زبان اشاره ایرانی
زبان اشارۀ ایرانی، زبانی دیداری/فضایی است که با دارا بودن ساختار نحوی و معنایی خاصّ خود در جامعۀ ناشنوایان در سرتاسر ایران با تفاوت لهجههای مختلف، رشد کرده است. وجود اشارات قراردادی در این زبان اثبات میکند که زبانی حقیقی است و تنها مجموعهای از تصاویر در فضا نمیباشد. انگیزۀ اصلی انجام پژوهش حاضر با بررسی نمود در زبان اشارۀ ایرانی، معطوف کردن توجّه زبانشناسان به یکی از ویژگیهای زبانی این زب...
[ 5 ] - ابزارهای انگیختگی در نشانههای زبان اشاره:بررسی وجوه معنایی دلالت در یک زبان اشارهی خانگی
در خصوص رابطهی میان صورت و معنی نشانهها، بر اساس دیدگاه غالب و پذیرفته شده در محافل زبانشناسی، این رابطه عموماً قراردادی و اختیاری است. در پژوهش حاضر، با استفاده از ابزارهای انگیختگی، نشانههای یک زبان اشارهی خانگی مورد بررسی قرار گرفته است. دادههای تحقیق در طول دو سال از طریق مصاحبه با فرد اشارهگر گردآوری شده است. پس از گردآوری مجموعه نشانههای اشارهای، تکتک نشانهها مورد بررسی قرار گر...
[ 6 ] - بررسی ساخت ملکی در زبان فارسی امروز از دیدگاه رده‌شناسی
در این مقاله در پی آنیم که پس از اشاره به دسته بندی انواع راهبردهای صرفی-نحویِ ملکی سازی در زبان های دنیا که حاصل مطالعات رده شناختی هستند و تعیین متغیرهای دستوری که در این دسته بندی مد نظر قرار گرفته‌اند، راهبردهای ملکی سازی در زبان فارسی امروز را بررسی کنیم و بر اساس متغیرهای دستوری فوق‌الذکر این راهبردها را تحلیل کنیم. سپس بر اساس معیارهای تعیین راهبرد غالب، راهبرد غالبِ به کار گ...
[ 7 ] - تأثیر دوزبانگی بر شناخت: مطالعة دوزبانه‌های آذری- فارسی
مطالعة دوزبانگی از دیدگاه شناختی مسئله‌ای است که در سال‌های اخیر محققان زیادی را به خود مشغول کرده است و در این میان پژوهش‌های بسیاری برتری شناختی دوزبانه‌ها نسبت به تک‌زبانه‌ها را گزارش کرده‌اند. با توجه به کثرت دوزبانگی در ایران، نیاز به مطالعة هرچه بیشتر و عمیق‌تر این پدیده از جنبه‌های مختلف احساس میشود. تحقیق حاضر، با هدف بررسی شناختی دوزبانگی در ایران، به تأثیر دوزبانگی بر کنش‌های اجرا...
[ 8 ] - بررسی استعاره در ادبیات کودک و نوجوان در چهارچوب زبانشناسی شناختی
تا پیش از پیدایش زبانشناسی شناختی، استعاره فقط یک ویژگیِ زبان ادبی و مخصوصاً شعر درنظر گرفته می‌شد که با دیگر صورت‌های زبانی رابطۀ اندکی داشت. اما مطالعات شناختی در زمینۀ استعاره این دیدگاه سنتی را تغییر داده است. در این پژوهش، پس از معرفی رویکرد شناختی به استعاره، به بررسی ده کتاب داستان از مجموعه داستان‌های منتشر شده برای گروه سنی کودکان و نوجوانان می‌پردازیم. هدف از این بررسی این است که بدانی...
[ 9 ] - مطالعة خروج بند موصولی در متون روایی زبان فارسی با رویکردی نقش‌گرا: شواهدی از جلدهای پنجم تا هفتم تاریخ بیهقی
فرایند خروج بند موصولی هنگامی رخ میدهد که بند موصولی از مجاورت هسته خارج شود و به جایگاهی در انتهای جمله حرکت کند. به بررسی فرایندهایی همچون خروج بند موصولی، پس از ظهور دستور نقشگرایی بیش از پیش توجه شده‌است. با توجه به آنکه جملات فارسی در صورت وقوع و یا عدم وقوع این فرایند، همچنان دستوری باقی خواهند ماند، بسیاری از زبانشناسان دلایل غیرنحوی را عامل این حرکت میدانند. نگارندگان با این فرض که...
[ 10 ] - بررسی استعاره‌های مبتنی بر نام حیوانات در ادبیات دفاع مقدس
مقاله حاضر به مطالعه عبارات استعاری مبتنی بر نام حیوانات در ادبیات دفاع مقدس می-پردازد. تحلیل عبارات استعاری حیوانات، بر اساس چهارچوب لیکاف و جانسون انجام شده است. بر اساس این دیدگاه شناختی، استعاره فقط به یک آرایه‌ی ادبی به عنوان یکی از صور کلام اطلاق نمی‌شود، بلکه فرایندی فعال در نظام شناختی بشر محسوب شده تا جایی‌که استعاره‌های مفهومی یکی از راه‌های اساسی در درک افراد از مفاهیم در نظر گرفته م...
[ 11 ] - بررسی ضمایر واژهبستی در برخی گویشهای فارسی خراسانهای رضوی و جنوبی
با توجه به تنوعات زبانی موجود در گویشهای خراسان در این مقاله به بررسی کارکرد ضمایر واژهبستی در شماری از گویشهای فارسی خراسانهای رضوی و جنوبی پرداخته میشود. ضمایر واژهبستی از گذشتههای دور، یعنی از دوره باستان تاکنون در زبان فارسی بهکار میرفتهاند، اما گذر زمان کارکردها و بسامد این ضمایر را هم در زبان فارسی و هم در گویشهای ایرانی دستخوش تغییراتی کرده است. از آنجا که تغییرات زبانی گویشه...
[ 12 ] - بررسی چندمعنایی فعل‌های «ایستادن» و «نشستن» در تاریخ بلعمی و مقایسۀ آن با شواهدی از فارسی میانه و فارسی معاصر
این تحقیق، پژوهشی معنی‌شناختی ـ تاریخی است که دو فعل سادۀ «ایستادن» و «نشستن» را در تاریخ بلعمی ازنظر معنایی بررسی کرده است. برای دستیابی به نتیجه‌ای جامع‌تر و کامل‌تر، نتایج این بررسی با معانی مختلف این دو فعل در متون فارسی میانه و شواهدی از فارسی معاصر مقایسه شده است. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد که از دو مؤلفۀ اصلی فعل «ایستادن» یعنی «+سرپابودن» و «+سکون» ـ که برآمده از مفهوم ریشۀ ایرانی باستان ا...
[ 13 ] - تحلیل ساز و کارهای منطقی در تولیدات طنزآمیز کودکان پیش‌دبستانی
در این مقاله با هدف بررسی تولید طنز در کودکان پیش‌دبستانی از دیدگاه زبانشناسی، منبع دانش ساز و کار منطقی را به عنوان مبنای نظری تحلیل برگزیده‌ایم. ساز و کار منطقی بعد از تقابل انگاره، مهم‌ترین متغیر در نظریه عمومی طنز کلامی است. ساز و کار منطقی در این نظریه، شیوه تحلیل عدم‌تجانس بین دو انگاره متقابل را بیان میکند. شرکتکننده‌های این تحقیق 100 کودک پیش‌دبستانی 4-6 ساله شامل 50 دختر و 50 پس...
[ 14 ] - جنسیت‌زدگی و شناخت نسبتِ جنس دستوری با مقوله‌های فرهنگی در زبان‌های آلمانی و روسی از دیدگاه زبانشناسی فرهنگی
هدف از نگارش این مقاله شناخت و تحلیل اثر مقوله‌های فرهنگی به‌عنوان یک عامل مؤثر در بسط و تعیّن جنس دستوری در زبان‌های دارای جنس دستوری است. مقولۀ بررسی‌شده در این پژوهش مقولۀ ابزارآلات به‌عنوان مقوله‌ای با قدمت بسیار بالا در تاریخ بشر است. برای این منظور 330 ابزار رایج در زبان آلمانی و روسی به لحاظ جنس دستوری بررسی شد که در این مورد خاص، آزمون کای‌دو، اختلاف بسامد جنس مؤنث در ابزارهای بین دو زبا...
نویسندگان همکار