محمد محجل
دانشیار، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم پایه، گروه زمینشناسی، تهران، ایران
[ 1 ] - توزیع دگرریختی در پاسخ به برخورد ترافشارش مایل صفحه عربی با بلوک البرز باختری- آذربایجان، در زون برشی خوی
زون برشی شمال خوی (KSZ) در 130 کیلومتری شمال شهر ارومیه و 650 کیلومتری باختر تهران قرار گرفته است. بررسی ساختاری و ریزساختاری زون برشی شمال خوی مشخص ساخت این زون برشی شکل‌پذیر که شامل سنگ‌های دگرگون با سنگ‌های اولیه گوناگون است با فابریک غالب در راستای شمال باختر- جنوب خاور دگرریخت شده است. برگوارگی میلونیتی در این زون برشی دارای راستای غالب شمال باختر- جنوب خاور بوده و شیب متوسط تا زیاد به سو...
[ 2 ] - شواهد وارونگی بردار لغزش در گسل کوشک نصرت، شمال ساوه
تحلیل حرکتی سامانه گسلی کوشک نصرت در ناحیه شمال ساوه نشان می‌دهد که سازوکار این گسل (با راستای WNW-ESE)، در زمانی پس از میوسن زیرین، از راستالغز- مورب‌لغز معکوس راست‌بر به مورب‌لغز معکوس چپ‌بر (در برخی پهنه‌ها تا راستالغز چپ‌بر) تغییر کرده است. شواهد ساختاری بازمانده از حرکت راست‌بر گسل عبارتند از: 1) حوضه کششی کوشک نصرت که در نتیجه خمیدگی راست پله مسیر گسل در شمال ساوه توسعه یافته و در داخل آن...
[ 3 ] - تحلیل ساختاری رگه‌های کوارتز طلا‌دار همراه با چین‌خوردگی در منطقه خراپه پیرانشهر، آذربایجان باختری
شواهد ساختاری مطالعه شده از چینهای موجود در منطقه خراپه (جنوب شهر پیرانشهر در آذربایجان باختری) مشخص می‌کند که دو نسل چین‌خوردگی هم‌محور با روند شمال باختر - جنوب خاور در مجموعه سنگ‌های دگرگون با سن کرتاسه در این بخش از پهنه سنندج - سیرجان به وجود آمده است. چینهای مرحله اول به صورت بسته تا یال موازی خوابیده هستند که برگوارگی سطح‌محوری در آنها به وجود آمده است. این چین‌ها به صورت هم‌محور توسط ...
[ 4 ] - بررسی ساختاری و تأثیر تغییر ستبرای سازند قم بر هندسه ساختار‌ها، منطقه دخان در باختر ساوه
سازند قم در ایران مرکزی با رخساره سنگی محیط دریایی در میان دو سازند تخریبی قاره‌ای سرخ پایین و سرخ بالا قرار دارد. ستون چینه‌سنگی کامل آن از منطقه قم گزارش شده و به این نام نیز خوانده شده است. ولی بیشترین ستبرای سازند قم با تغییرات جانبی در نوع رخساره، از منطقه دخان در باختر ساوه گزارش شده است. بررسی‌های چینه‌شناسی سازند قم در این منطقه نشان داده است که ستبرای آن در فاصله‌های کوتاه بهشدت تغییر...
[ 5 ] - مراحل دگرریختی در سنگ‌های دگرگونی منطقه همدان و ارتباط آنها با توده نفوذی الوند
منطقه همدان در شمال باختری پهنه سنندج- سیرجان قرار دارد و متشکل از سنگ‌های مختلف درونی است که توسط سنگ‌های دگرگونی گوناگون (ناحیه‌ای و مجاورتی) در برگرفته شده است. 4 مرحله دگرریختی شکل‌پذیر در این منطقه شناسایی شدهاند که در هر مرحله با تشکیل چین، برگ‌واره و خط‌واره همراه بوده‌اند. در اولین مرحله دگرریختی منطقه (D1) برگ‌واره (S1) و چینهای نسل اول (F1) در منطقه...
[ 6 ] - ساختار پهنه برشی و الگوهای تداخلی چین‌ها در شمال اسفاجرد، پهنه سنندج- سیرجان
پهنه برشی شمال اسفاجرد در شمال خاور گلپایگان در پهنه سنندج- سیرجان جای دارد. نشانگرهای سوی برش در این پهنه برشی در دو مقیاس رخنمون و میکروسکوپی دیده می‌شوند. این نشانگرها، سوی برش راستالغز راست‌بر در راستای شمال باختر را نشان می‌دهند. تحلیل حرکتی و نشانگرهای سوی کشش یک کشش شمال باختر به تقریب موازی با برش راست‌بر و یک فشارش عمود بر آن را به نمایش می‌گذارند. همزمانی و همسویی نسبی پهنه برشی شما...
[ 7 ] - ساختار در نهشته سولفید توده‌ای روی- سرب- مس چاه گز، جنوب شهربابک
نهشته سولفید توده‌ای آتشفشانزاد (VMS) روی- سرب- مس چاه گز، در چند مرحله دگرریخت و دگرگون شده است و در بخش جنوبی پهنه سنندج- سیرجان برونزد دارد. پیکرههـای معدنی، از تودههـای سولفیدی چینه‌سان، لایهای، صفحهای و عدسـیشکل تشکیل شدهانـد و در راستای º060 تا º070 کشیدگـی نشان می‌دهند. سولفیدهـای توده‌ای به همراه سنگهـای میزبان خود 3 مرحله دگرریختـی اصلی (D1, D2, D3</s...
[ 8 ] - بررسی اثر سطح جدایشی بر ستبرشدگی و چین‌خوردگی برشی محلی در ناودیس شوراب، جنوب خاور قم
سازندهای سرخ زیرین، قم، سرخ بالایی و کنگلومرای پلیوسن در ساختار ناودیس شوراب (جنوب خاور شهر قم) با روند شمال‌باختر- جنوب‌خاور چین‌خورده‌اند. در این ناودیس لایه‌های شکل‌پذیر مارنی و گچی عضوهای بالایی سازند قم در همبری با لایه‌های پرقوام کنگلومرا و ماسه سنگ از سازند سرخ بالایی قرار گرفته‌اند. در یال شمالی ناودیس شوراب (بخش جنوب خاوری) در این همبری، به صورت محلی افزون بر افزایش ستبرای قابل توجه در...
[ 9 ] - تحلیل ساختاری پهنه برخوردی کوهزاد زاگرس در باختر الیگودرز
در پهنه برخوردی کوهزاد زاگرس سبک ساختاری از بخش درونی (پهنه سنندج - سیرجان) به سمت بخش بیرونی (زاگرس) به ترتیب از سبک ستبر پوسته به سبک نازک پوسته تغییر می‌نماید. در این پهنه، گسل‌های راندگی با روند شمال باختر - جنوب خاور و شیب به سمت شمال خاوری، قدیمی‌ترین واحدهای ترادف رسوبی را به سطح رسانده‌اند. بر اساس الگوی دگرشکلی، پهنه برخوردی کوهزاد زاگرس را می...
[ 10 ] - The mafic rocks along the North Tabriz Fault, possible remnants of Neo-Tethys oceanic crust in NW Iran
The North Tabriz Fault is seismologically an active fault with current right lateral strike-slip movements. Restricted mafic to intermediate Late Cretaceous igneous rocks are exposed along the North Tabriz Fault. Whole rock samples and clinopyroxene phenocrysts geochemistry were studied in order to characterize the petrogenesis of these mafic rocks and their possible relation to an oceanic crus...
[ 11 ] - Kinematic evidence for cordierite porphyroblast growth in a contact aureole during progressive deformation; Shah-Kuh granitoid, NE Lut Block, Iran
The Shah-Kuh granitoid has intruded in the Triassic–Jurassic, pelitic and psammitic low-grade metamorphic rocks of the NE LutBlock, in Central Iran. Cordierite porphyroblasts are common in the southern pelitic sediments, but are rare in the northern psammiticrocks, in the contact aureole. Deformation fabrics in the contact aureole are well-preserved within the cordierite porphyroblasts. Therela...
[ 12 ] - چین‌خوردگی و گسلش در گسترۀ معدنی ایرانکوه، جنوب اصفهان
منطقه ایرانکوه در 20 کیلومتری جنوب شهر اصفهان واقع شده است. شیل‌های سیاه همراه با سیلت و ماسه‌سنگ‌های به سن ژوراسیک زیرین قدیمی‌ترین واحدهای سنگی رخنمون یافته‌اند که در دامنۀ شمالی ایرانکوه برونزد دارند. سنگ‌های آهکی- دولومیتی به‌همراه مقدار کمی شیل و مارن به سن کرتاسه‌زیرین به‌صورت دگرشیب و با حضور کنگلومرای قاعده‌ای روی سنگ‌های ژوراسیک زیرین قرار دارند. روند ساختاری چین‌خوردگی باخترشمال‌باخ...
[ 13 ] - پترولوژی، ترموبارومتری و سن‌سنجی U-Pb سنگ‌های متاپلیتی مجموعه دگرگونی دلبر، منطقه بیارجمند (جنوب‌شرق شاهرود)
مجموعه دگرگونی دلبر (بیارجمند) در 130 کیلومتری جنوب‌شرق شاهرود در حاشیه شمالی ایران مرکزی قرار دارد. این مجموعه از سنگ‌های متاپلیتی، متاماسه‌سنگی، متاکربناتی و متابازیتی تشکیل شده است. شواهد صحرایی نشان می‌دهد پروتولیت این مجموعه، تناوب شیل و ماسه‌سنگ همراه با لایه‌های کربناته در بخش‌های بالایی بوده که توسط تعدادی دایک دیابازی به سن اواخر نئوپروتروزوئیک-اوایل کامبرین قطع شدهاند. این توالی رسوب...
[ 14 ] - کانی‌شناسی، پتروژنز و تفسیر جایگاه تکتونیکی گرانیت‌های منطقه کوه سرهنگی (شمال‌غرب بلوک لوت)
در منطقه کوه سرهنگی توده‌های نفوذی متعددی در پی‌سنگ پره‌کامبرین ایران مرکزی تزریق شدهاند. بررسی‌های میکروسکوپی و شیمی کانی‌ها بیانگر وجود کانی‌های میکای سفید، بیوتیت و اپیدوت به صورت انواع اولیه (ماگمایی)، ثانویه (دگرسانی) و تعادل مجدد یافته، است. کانی‌های برجسته این توده‌ها از قبیل: حضور همزمان دو فلدسپار مجزا، وجود گارنت فقیر از اسپسارتین و اپیدوت ماگمایی، نشان‌دهنده تبلور ماگما در اعماق به ...
[ 15 ] - ارزیابی نئوتکتونیک گسل کلمرد با استفاده از GIS، منطقه شیرگشت (ایران مرکزی)
به‌منظور تعیین میزان فعالیّت تکتونیکی جوان هر منطقه میتوان به کمک اندازهگیری‌های کمی، چشماندازهای سطح زمین را بررسی و شاخص‌های مورفولوژیک را محاسبه کرد. از جمله مهم‌ترین عناصری که در طبیعت متأثر از فعالیّتهای زمین‌ساختی هستند، رودخانه‌ها و شبکههای زهکشی می‌باشند. در این مطالعه نیز به منظور بررسی سطح فعالیّت تکتونیکی اخیر منطقه شیرگشت، 6 اندیس مورفومتریک شامل گرادیان طولی رودخانه‌ای (SL)، میز...
[ 16 ] - ارتباط کانه‌زایی سرب و روی با ساختار گسلش در معدن دره زنجیر، جنوب‌باختر یزد
معدن سرب و روی دره زنجیر در جنوب باختر یزد و در فاصله 2 کیلومتری جنوب‌خاوری شهرستان تفت قرار دارد. سنگ‌های مختلف از سن پالئوزوئیک و مزوزوئیک به صورت دوبخشی و برون‌نهشته راندگی در این منطقه مشاهده می شوند. جهت جابجایی آنها به سمت جنوب باختر است. واحدهای ماسه‌سنگی به سن دونین، سنگ‌های دولومیتی به سن پرمین و نهشته‌های کربناتی کرتاسه در ساختار راندگی‌ها قرار دارند. بیشترین واحدهای رخنمون یاف...
[ 17 ] - تحلیل ساختاری و نقش آن در جایگاه ماده معدنی در معادن فلئوریت مازندران، مطالعه موردی: معادن کمرپشت و شش رودبار
معادن فلئوریت کمرپشت و ششرودبار در خاور البرز مرکزی قرار دارند. در محدوده دو معدن واحدهای چینهای عضو کربناته ورسک از سازند الیکا با سن تریاس میانی، سازند محلی پالند با سن تریاس پسین و سازند شیلی شمشک وجود دارند. معادن کمرپشت و شش رودبار از نظر زمینشناسی ساختمانی هر دو دارای ساختمان طاقدیسی ملایم هستند که هر کدام به ترتیب بخشی از طاقدیس ششرودبار و طاقدیس لامرد هستند. ماده معدنی در این معادن...
[ 18 ] - تحلیل ساختاری پهنه برشی سیه‌کمر و ارتباط فابریک‌های شکنا با کانه‌زایی طلا(هیرد، جنوب بیرجند)
ناحیه معدنی هیرد در شرق خرد قاره ایران مرکزی و حاشیه شرق ـ شمال شرق پهنه لوت و در غرب پهنه زمین‌درز سیستان قرار دارد. سامانه گسلی نهبندان که کنترل کننده اصلی دگرشکلی در پهنه سیستان است، در بخش شمالی با تغییر جهت به طرف غرب به صورت تداخلی وارد پهنه لوت شده است. در این نواحی، ساختارهای با راستای ENE-WSW مانند پهنه بُرشی ـ گسلی سیه‌کمر، دارای مؤلفه شیب‌لغز معکوس غالب هستند. سنگ‌های گسلی در پهنه‌ها...
[ 19 ] - دماسنجی و منشاء سیال کانه ساز در کانسار طلای باریکا، خاور سردشت
کانسار سولفید توده‌ای غنی از طلا (و نقره) باریکا، در 18 کیلومتری خاور شهرستان سردشت، در شمال باختر پهنه دگرگونه سنندج-سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده باریکا، مجموعه‌ای از سنگ‌های آتشفشان- رسوبی دگرگون شده شامل فیلیت، اسلیت، آندزیت و توفیت‌های کرتاسه می‌باشند. کانسار باریکا، از دو بخش کانسنگ چینه‌سان و پهنه استرینگر تشکیل شده است که در واحد متاآندزیت میزبان شدهاند. بر اسا...
[ 20 ] - نقش زمین ساخت و ماگماتیسم در تکامل تراورتن های تخت سلیمان، شمال باختر ایران
در منطقه تخت سلیمان، در فرودیواره گسل چهارطاق، تراورتن ها گسترش قابل توجهی دارند. در شکل گیری تراورتن های این منطقه سه عامل موثر است، عامل اول ماگماتیسم و گرادیان زمین گرمایی بالا در منطقه است، و عامل دوم رسوبات کربناته در فاصله بین منشا گرما در عمق، و چشمه های تراورتن ساز در سطح زمین است، که محلول گرمابی می تواند مواد لازم جهت تشکیل تراورتن را از آنها تامین نماید، و عامل سوم، وجود گسل و شکستگی...
نویسندگان همکار