علی غلامی
مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران.
[ 1 ] - تخمین بهینة عدم قطعیت در مسائل معکوس خطی
مسائل معکوس به فراوانی در علوم تجربی ظاهر میشوند، که شامل استنباط اطلاعات در مورد سامانه‌های فیزیکی از دادههای اندازه‌گیری شدة غیر مستقیم و حاوی نوفه است. اطلاعات در مورد خطای موجود در داده‌ها، برای حل هر مسئله معکوسی ضروری است، در غیر این صورت بیان این مطلب که کدام مدل داده‌ها را به‌خوبی پیش‌بینی میکند، ناممکن خواهد شد. در عمل، به ندرت تخمین مستقیمی از خطای موجود در داده‌ها در دست است. د...
[ 2 ] - تحلیل سرعت لرزهای با استفاده از تقریب رتبه کم تابع هسته ای و الگوریتم پروانه‌ای
تحلیل سرعت را می‌توان یکی از اساسی‌‌ترین مراحل پردازش دادههای لرزهای دانست چرا که نه تنها بسیاری از مراحل پردازش را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌توان آن را تفسیری اولیه از داده‌ها تلقی کرد. اما همچنان می‌توان آنرا یکی از زمان‌گیرترین مراحل پردازش نیز دانست. روش معمول تحلیل سرعت با اندازه‌گیری دامنه انرژی در امتداد مسیر‌های هذلولی شکل و به ازای یک بازه از مقادیر...
[ 3 ] - تضعیف نوفه‌های لرزهای آشفته با وزن دادن ماتریس هنکل رتبه کاهیده
حضور نوفه تاثیر نامطلوبی روی دادههای لرزهای می‌گذارد. یکی از مراحلی که در پردازش و تفسیر دادههای لرزهای اهمیت دارد، تضعیف مطلوب نوفه‌ها می‌باشد. حضور نوفه و حذف نامطلوب آنها مانع از ایجاد تصویر صحیح از ساختارهای زمین شناسی منطقه جهت تفسیر دادههای لرزهای می‌شود. نوفه‌های تصادفی اغلب توزیع گوسی دارند. ولی در بعضی از گیرنده‌ها این نوفه‌ها مقادیر قابل ملاحظه‌ای دارند که از توزیع گاوسی هم پ...
[ 4 ] - تبدیل S با تمرکز انرژی بیشینه و کاربرد آن برای آشکارسازی نواحی گازدار و سایه‌های کم-بسامد
انحراف استاندارد پنجره‌های گوسی مورد استفاده در تبدیل S برای هر مؤلفة بسامدی به‌صورت وارون بسامد تعریف می‌شود. در این مقاله الگوریتمی پیشنهاد می‌شود که برای هر مؤلفة بسامدی، انحراف استاندارد پنجرة گوسی مورد استفاده در تبدیل S به وسیلة یک فرایند بهینه‌سازی و از طریق استفاده از یک معیار تمرکز انرژی به صورتی پیدا شود که نقشة زمان- بسامد حاصل، بیشترین تمرکز انرژی را داشته باشد. آزمایش روی یک سیگنال...
[ 5 ] - ترکیب و واترکیب در برداشت و پردازش دادههای لرزهای
در داده‌برداری متعارف، به منظور پرهیز از تداخل پاسخ چشمه‌های مختلف که توسط گیرنده‌ها دریافت می‌شود، آنها را با فاصلة زمانی بزرگ نسبت به هم شوت می‌کنند که این امر موجب افزایش زمان و هزینة عملیات می‌شود. بنابراین مفهوم داده‌برداری همزمان یا ترکیبی به منظور صرفه‌جویی در زمان و هزینه معرفی می‌شود. در این روش دو یا چند چشمه به‌طور همزمان (با تأخیر زمانی کوتاه) شوت میشوند اما جبهة موج حاصل از ا...
[ 6 ] - کاربرد تجزیة مد تجربی و طیف فرکانس لحظه‌ای برای تضعیف نوفه و تشخیص سایة فرکانس پایین در دادههای لرزهای
در این مقاله با استفاده از روش تجزیة مد تجربی، طیف فرکانس لحظه‌ای یا طیف هیلبرت معرفی و به منظور حذف امواج زمین‌غلت، حذف نوفة تصادفی و تجزیة طیفی مقاطع لرزهای به کار گرفته شده است. طیف هیلبرت پیشنهادی کاستی‌های فرکانس لحظه‌ای حاصل از تبدیل هیلبرت مرسوم را ندارد. برتری نتایج استفاده از طیف هیلبرت در پردازش و تفسیر با اعمال روش روی دادههای لرزهای مصنوعی و واقعی نشان داده شده است. همچنین در زمی...
[ 7 ] - 3D Inversion of Magnetic Data through Wavelet based Regularization Method
This study deals with the 3D recovering of magnetic susceptibility model by incorporating the sparsity-based constraints in the inversion algorithm. For this purpose, the area under prospect was divided into a large number of rectangular prisms in a mesh with unknown susceptibilities. Tikhonov cost functions with two sparsity functions were used to recover the smooth parts as well as the sharp ...
[ 8 ] - Approximate resistivity and susceptibility mapping from airborne electromagnetic and magnetic data, a case study for a geologically plausible porphyry copper unit in Iran
This paper describes the application of approximate methods to invert airborne magnetic data as well as helicopter-borne frequency domain electromagnetic data in order to retrieve a joint model of magnetic susceptibility and electrical resistivity. The study area located in Semnan province of Iran consists of an arc-shaped porphyry andesite covered by sedimentary units which may have potential ...
[ 9 ] - وارون زمان رسید امواج لرزهای برای تخمین مدل سرعت به کمک ترکیب منظم سازهای تیخنوف و تغییرات کلی
روشهای وارون برای حل مسائل در شاخه‌های علمی مختلفی بکار برده میشوند؛ اما شرایط حاکم بر دادههای ژئوفیزیکی استفاده از این روشها را پیچیده میکند. این شرایط را می‌توان به تکرار ناپذیری برداشت دادههای ژئوفیزیکی به علت هزینه‌های بالای عملیات و نیز تأثیری که گسسته سازی روی حل مسئله اعمال می‌نماید، دانست. به طور کلی مسائل وارون در ژئوفیزیک در زمره مسائل بد وضع دسته‌بندی میشوند. این بدان معناست ...
[ 10 ] - تخمین ضریب کیفیت ثابت برای یک ردلرزه و حذف اثر آن توسط واهمامیخت ناپایا
خاصیت ویسکو الاستیک زمین باعث اتلاف انرژی و تضعیف دامنه موج لرزهای منتشر شده در زمین می‌شود. این اثر که به عنوان جذب لرزهای شناخته می‌شود و معمولاً با فاکتور کیفیت (Q) نشان داده می‌شود، مشکل جدی در پردازش دادههای لرزهای است. چنانچه اطلاعاتی در مورد مقدار ضریب جذب وجود داشته باشد حذف اثر آن باعث بهبود تفکیکپذیری داده می‌شود. در این مقاله مقدار Q برای یک ردلرزه (trace) با فرض Q ثابت برای کل ر...
[ 11 ] - واهمامیخت ناپایا با استفاده از بهینه‌سازی تصادفی تبلور شبیه سازی شده
واهمامیخت یکی از مراحل مهم پردازش سیگنال‌های لرزهای برای به دست آوردن تصاویر با تفکیکپذیری بالا از زیر سطح زمین از جمله تصاویر مخازن هیدروکربن است. در این مقاله فرآیند واهمامیخت ناپایا به منظور تخمین دامنه و زمان ضرایب غیر صفر سری بازتاب و همچنین تخمین فاکتور کیفیت لایه‌ها با فرض وجود محیط میرا کننده برای انتشار موجک چشمه با استفاده از روشی آماری انجام شده است. بازیابی محل دقیق بازتاب‌ها و حذ...
[ 12 ] - واهمامیخت ناپایا در حضور نوفه گوسی و اسپایکی با روش واهمامیخت گابور تصویر شده
موجک منتشر شده در زمین که از لایه‌های مختلف بازتاب می‌شود، ناپایا است و با انتشار در درون زمین به خاطر جذب و پدیده‌های دیگر تغییر میکند. واهمامیخت لرزهای ابزاری برای استخراج سری ضرایب بازتاب زمین از ردلرزه ثبت شده و یا به عبارتی حذف اثر موجک از ردلرزه است. در تئوری واهمامیخت پایا فرض می‌شود که موجک منتشر شده پایا بوده و تغییر نمی‌کند؛ پس نمی‌تواند راه حل خوبی برای یک ردلرزه ناپایا باشد. روش و...
[ 13 ] - روشی سریع برای وارونسازی سرعت برانبارش با تفکیکپذیری بالا
تبدیل رادون هذلولی یک تبدیل انتگرالی است؛ که با انتگرال‌گیری بر مسیر‌های هذلولی شکل سعی در به دست آوردن طیف سرعت دادههای لرزهای دارد؛ اما از آنجا که این تبدیل در دسته تبدیل‌های وابسته به زمان قرار می‌گیرد و برخلاف سایر تبدیل‌های رادون امکان محاسبه آن در حوزه فرکانس به ازای هر تک فرکانس وجود ندارد؛ باعث می‌شود تا تحلیل سرعت لرزهای -که یکی از مهم‌ترین مراحل پردازش دادههای بازتابی است- از جم...
[ 14 ] - حذف اثر استاتیک باقیمانده با نوفه‌زدایی در حوزه مکان- فرکانس (f-x)
تخمین استاتیک های باقیمانده ایجاد شده در اثر تغییر سریع خواص فیزیکی و ارتفاع لایه های نزدیک سطح یک مرحله مهم از پردازش داده های لرزه ای بوده که کیفیت انجام آن بر دیگر مرحل پردازش به ویژه تحلیل سرعت و برانبارش تاثیر زیادی دارد. در این مقاله روش جدیدی برای تخمین استاتیک های باقیمانده ارائه شده است. استاتیک های باقیمانده در بخش حقیقی و موهومی هر فرکانس از حوزه f-x خود را به صورت نوفه های تصادفی نش...
[ 15 ] - تفکیک و بهبود جبهه موج با استفاده از تبدیل رادون خطی تُنُک
همواره جدایش رخدادها از یکدیگر و همچنین جدایش نوفه از سیگنال یکی از اهداف مهم پردازش دادههای لرزهای بوده و تبدیل رادون یکی از ابزار‌های مورد استفاده بدین منظور است. انواع مختلفی را می‌توان برای این تبدیل برشمرد که از این بین، در این مقاله به تبدیل رادون خطی به عنوان ابزاری مناسب در شناسایی و جداسازی امواج تخت پرداخته می‌شود. مهم‌ترین نکته در جداسازی امواج نوفه از سیگنال، بالا بودن قدرت ت...
[ 16 ] - کاربرد تبدیل موجک پیوسته در بهینه‌سازی نسبت H/V برای ریزپهنه‌بندی لرزهای منطقه درگهان قشم
نسبت طیفی بین مؤلفه‌های افقی و قائم (نسبت(H/V ریزلرزه‌ها (میکروترمورها)، که در سطح زمین اندازه‌گیری می‌شود، برای تشخیص بسامد غالب ساختگاه، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف این مقاله بازیابی اطلاعات موج ریلی برای تشخیص بسامد غالب خاک با دقت بیشتر و پیشنهاد یک ساختار سرعتی برای ایستگاه مورد نظر است. مشکل اصلی در بازیابی منحنی بیضیواری امواج ریلی از نسبتH/V، وجود امواج درونی و لاو در شکل موج ریزلرزه...
[ 17 ] - برآورد ضریب جذب دادههای لرزهای به کمک تحلیل زمان - بسامد براساس منظم‌سازی شکل‌ده
تحلیل زمان- بسامد دادههای لرزهای به‌دلیل ناایستا بودن آنها، یک روش مهم در پردازش و تفسیر داده لرزهای است. دانستن اینکه چگونه محتوای بسامدی یک سیگنال با زمان تغییر میکند، مهم است، چرا‌که امکان تعیین بسامد قله (بسامد با بیشینه دامنه) محلی دادههای لرزهای را فراهم می‌سازد. در این مقاله روشی برای انجام تبدیل زمان- بسامد به‌صورت محلی و بر پایۀ مسائل وارون استفاده شده است، که نیاز به انتخاب ...
[ 18 ] - تبدیل فوریۀ زمان‌کوتاه برمبنای تنکی و کاربرد آن در تشخیص لایه‌های نازک
تجزیۀ طیفی نقش مهمی در پردازش و تفسیر سیگنال‌های لرزهای دارد به‌طوری‌که از آن درحکم یکی از نشانگرهای پس از برانبارش در اکتشاف ذخایر هیدروکربنی استفادههای زیادی می‌شود. هرچه تفکیکپذیری تبدیل زمان‌بسامد مورد استفاده در تجزیۀ طیفی بیشتر باشد، نتایج به‌دست آمده مطلوب‌‌تر خواهد بود و به همین دلیل، محققان گوناگون در زمینۀ پردازش سیگنال همواره در پی عرضة تبدیل‌های بهتر یا بهینه‌سازی تبدیل‌های قبلی...
[ 19 ] - واهمامیخت دادههای لرزهای با به‌کارگیری نظریه بِیز
واهمامیخت یکی از مراحل مهم پردازش دادههای لرزهای است که جزو مسئله‌های بدوضع دسته‌بندی می‌شود. حل مسئله‌های بدوضع بدون اطلاعات اولیه عملاً بیهوده است و درستی این اطلاعات در کیفیت جواب نهایی تاثیر بسیاری دارد. نظریه بِیز، دیدگاه مناسبی برای وارد کردن اطلاعات اولیه در فرمول‌بندی مسئله‌های وارون است. در این مقاله واهمامیخت در چارچوب نظریه بِیز فرمول‌بندی می‌شود و جواب مسئله به‌صورت بردار بیشینه کنند...
[ 20 ] - وارون سازی خطی AVO به روش بیزی برای تخمین پارامترهای سنگ
در این مطالعهراهکاری برای وارونسازی خطی AVO در یک قالب بیزی ارائه گردیده است. هدف، به دست آوردن توزیع پسین سه پارامتر سرعت موج P، سرعت موج S و چگالی سنگ است. وارونسازی بکار رفته در این مطالعه بر مبنای مدل همامیختی و یک تقریب خطی از معادله زوپریتس به نام مدل تباین ضعیف است. در این مسئله با ارائه یک رابطه تحلیلی برای توزیع پسین پارامترهای هدف، یک روش کارآمد با تفکیکپذیری قابل قبول در وارونساز...
[ 21 ] - مهاجرت لرزهای کیرشهف با تفکیکپذیری بالا به روش کمترین مربعات منظم شده با نُرم-1
مهاجرت به روش کیرشهف یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین الگوریتم‌های مهاجرت دادههای لرزهای است. از آنجا که عملگر مهاجرت کیرشهف، الحاقی عملگر مدل‌سازی است، قادر به بازسازی درست دامنه بازتاب‌ها نبوده و تصویر نهایی مهاجرت یافته دارای وضوح کافی نخواهد بود. مهاجرت کمترین مربعات برای رفع این مشکل و بازسازی صحیح دامنه معرفی شد اما بخاطر ابعاد بزرگ ماتریس‌ها، حل مسأله به‌صورت تکراری انجام می‌شود که زمان‌بر...
[ 22 ] - تخمین و تصحیح فاز باقیمانده متغیر با زمان در دادههای لرزهای
تخمین و تصحیح فاز باقیمانده در یک مقطع لرزهای برانبارش شده امری ضروری و مهم است. تشخیص فاز ناپایای باقیمانده در داده‌ها بدون استفاده از اطلاعات نگاره‌های چاه با استفاده از روشهای آماری قابل انجام است. روش بیشینه‌سازی کشیدگی با چرخش فاز ثابت از مشهورترین روشهای آماری بعد از برانبارش جهت تخمین فاز ناپایا در دادههای لرزهای است. معیار کشیدگی به عنوان کومولانت مرتبه چهار، باعث حفظ اطلاعات ...
[ 23 ] - مقایسه نتایج توموگرافی امواج سطحی با استفاده از منظم‌سازی تیخونوف مرتبه اول و روش یانوسکایا-دیتمار 1990
توموگرافی امواج سطحی یک روش کارآمد برای تخمین تغییرات جانبی سرعت فاز و گروه می‌باشد. از این رو، روشهای متنوعی برای دست‌یابی به این هدف به‌کار گرفته شده است. در این مطالعه ما با استفاده از موقعیت دادههای واقعی، شامل سرعت فاز امواج ریلی زلزله‌های دورلرز ثبت شده در ایستگاه‌های باند پهن موجود در ایران به بررسی نتایج حاصل از توموگرافی یانوسکایا و دیتمار (1990) و روش وارونسازی تیخونوف مرتبه اول می...
[ 24 ] - تخمین موجک و واهمامیخت دادههای لرزهای با استفاده از روش بازیابی فاز
داده حاصل از عملیات لرزهنگاری در مقایسه با سایر روشهای ژئوفیزیکی میتواند اطلاعات بیشتری از زیر سطح زمین ارائه کند و به همین دلیل لرزهنگاری در اکتشافات نفت و گاز از اهمیت بالایی برخوردار است. واهمامیخت موجک و یا چشمه یکی از با اهمیتترین مراحل در پردازش داده لرزهای است که برای افزایش قدرت تفکیک زمانی مقاطع لرزهای به یک موجک با ساختار صحیح نیازمند است؛ اما تخمین درست یک موجک لرزهای ...
[ 25 ] - الگوریتمی جامع برای انجام واهمامیخت ناپایا با تفکیک پذیری بالا در حضور نوفه گوسی و اسپایکی
در بسیاری از حوزه‌های علوم به دست آوردن اطلاعات در مورد یک کمیت نیازمند تئوری وارون است. در این موارد با استفاده از تئوری وارون اطلاعات آن کمیت از اندازه‌گیری‌های غیرمستقیم آن استخراج می‌شود. در تئوری وارون به همان اندازه که نوشتن یک تابع هزینه مهم است؛ حل آن نیز اهمیت دارد. در اکثر مسائل وارون خطی و محدب، تابع هزینه غیرخطی بوده و از روشهای تکراری برای حل آن استفاده می‌شود. در این روشها تعیین...
[ 26 ] - الگوریتمی سریع برای تحلیل سرعت لرزهای بر مبنای شباهت AB
تحلیل سرعت یکی از مراحل اصلی و زمانگیر در پردازش دادههای لرزهای است. در پردازش دادههای لرزهای اجرای مراحل تصحیح برونراند نرمال، برانبارش خوب و ایدهآل، مهاجرتهای زمانی و عمقی، حذف چندگانهها و درونیابی ردلرزهها نیاز به مدل سرعتی خوب دارند. روشهای متفاوتی برای ساخت مدل سرعتی از دادههای لرزهای معرفی شده است. مرسومترین روش تحلیل سرعت، تحلیل بر مبنای برونراند نرمال است؛ که از اندازهگی...
[ 27 ] - مساله کمترین مربعات کلی در حل مساله واهمامیخت لرزه ای با موجک غیر دقیق در حضور نوفه
داده لرزه ای دریافت شده را پس از چند مرحله پردازشی می توان به صورت همامیخت موجک چشمه لرزه ای با سری بازتاب زمین در نظر گرفت. واهمامیخت داده، سری بازتاب و در نتیجه تصویر زیرسطحی زمین که هدف اکتشاف لرزه ای هست، را نتیجه می دهد. مشکل اصلی در واهمامیخت داده های لرزه ای علاوه بر بد-وضع بودن عملگر همامیخت، معلوم نبودن موجک چشمه و غیردقیق بودن روش های تخمین موجک می باشد. روش های مرسوم واهمامیخت مبتنی ...
نویسندگان همکار
تکتم زند 2