علی خضری
عضو هیئت علمی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر
[ 1 ] - نقش و جایگاه زنان فلسطینی در شعر هارون هاشم رشید (مطالعۀ موردی دیوان وردة علی جبین القدس)
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش و جایگاه زنان فلسطینی در شعر هارون هاشم رشید انجام شده است. در این تحقیق تلاش شده است با توجه به نقش مهم و اساسی زنان در صحنه‌ی مبارزه، به بررسی مهمترین جلوههای پایداری و مقاومت زنان در دیوان «وردة علی جبین القدس» پرداخته شود. هارون هاشم شاعر فلسطینی است که به حضور زنان و استقامت آنان در راه مقاومت توجه خاصی نشان داده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی اس...
[ 2 ] - شخصیت‌پردازی در رمان «الشحاذ» نجیب محفوظ
بن مایة آثار نجیب محفوظ، رمان نویس معروف مصری، طرح مسائل اجتماعی از جمله، مسائل مربوط به زندانیان سیاسی است؛ آثاری که دیدگاه انتقادی او را به نظام سیاسی و حکومت مصر نشان می دهد. رمان کوتاه «الشحاذ» (گدا) نمونه‌ای از رمان‌های نمادین وی دربارة روشنفکران جهان سوم است که در جوانی از انقلابیون تندرو و آرمان خواه بوده‌اند؛ اما در میانسالی ناامید شده و دچار عذاب وجدان و آشفتگی خاطر گشته اند. شخصیت...
[ 3 ] - بررسی فرآیند نوستالژی در شعر عدنان الصائغ، مطالعه‌ی موردی دیوان "مرایا لشعرها الطویل"و"سماء فی خوذه"
نوستالژی، شور و اشتیاق و دلتنگی شدید برای زادگاه، همراه با یک احساس تلخ و شیرین درونی به اشیا، اشخاص و موقعیت‌های گذشته است. از دیرباز، شوق به وطن و آرزوی دیدار خویشاوندان، مضمون نوشته‌های نویسندگان و شاعران بوده است. "عدنان الصائغ" یکی از همین شاعرانی است که به‌خاطر اوضاع نابسامان کشور عراق و سخت‌گیری‌های حکومت، مجبور به ترک وطن میشود. بیشترین نمود دلتنگی در اشعار این شاعر معاصر، عشق او به و...
[ 4 ] - ملامح المقاومة فی شعر عبدالرحیم محمود
None
[ 5 ] - موتیف استدعاء الشخصیات التراثیة فی شعر یـحیى السماوی
یعد الـموتیف فی الشعر من الظواهر التی تستخدم لفهم النص الأدبی؛ ولا یقوم فقط على مجرد التکرار فی السیاق الشعری، بل ما یترکه هذا التکرار من أثر انفعالی فی نفس الـمتلقی. وقد حاول الشاعر العراقی یـحیى السماوی أن یجعل من الـموتیف أداة جمالیة تخدم الـموضوع الشعری، وتؤدی وظیفة جمالیة تساعد على إثراء الدلالات، و تکشف عن الإلـحاح أو التأکید الذی یسعى إلیه. و من أهم موتیفاته التی تحمل دلالات وثیقة الصلة...
[ 6 ] - لایه‌های سبک‌شناسی و تأثیر دلالتی آن بر قصیدة «أنشودة التحریر» عبدالرحیم محمود
سبک‌شناسی با رویکردی نقدگرایانه، می‌کوشد ساختارهای لغوی متن را بررسی نماید و سخن را از حالت عادی، به جنبة فنی سوق دهد تا زیبایی‌های فنی پنهان متن را نمایان سازد؛ به‌گونه‌ای که باعث تمایز اشعار گوناگون از همدیگر شود. عبدالرحیم محمود شاعر مبارز فلسطینی، صاحب سبکی خاص در برانگیختن عنصر حماسه و ایستادگی و مقاومت در میان مردم است. این پژوهش به سبک‌شناسی یکی از بارزترین سروده‌های عبدالرحیم محمود، یعن...
[ 7 ] - تمظهر النماذج البدائیّة لیونغ فی قصیدة "أنشودة المطر" لبدر شاکر السیاب
النماذج البدائیّة التی عُرِفت باسم المنظّر وعالم النفس السویسری کارل جوستاف یونغ، هی الخُلقیات والمفاهیم المشترکة المترسّخة فی لاوعی الإنسان منذ القدیم. الأنیمة (الضمیر الأنثوی للرجل)، والأنیموس (الضمیر الذکوری للمرأة)، والأم، والذات، والطفل، والانبعاث، والمدینة الفاضلة من أهمّ هذه النماذج البدائیّة. قصیدة "أنشودة المطر" لبدر شاکر السیاب من أبرز القصائد التی تمثّلت فیها هذه النماذج البدائیّة. هذا المقال...
[ 8 ] - بازتاب غربت و جلوههای آن در شعر عدنان صائغ مطالعه‌ی موردی دو دیوان: "تأبّط منفی" و "تکوینات"
احساس غربت قدمتی به اندازة عمر بشر دارد و در همة گونه‌های انسانی از هر نژاد و فرهنگی بروز پیدا کرده‌است. این احساس گاه دل نازک شاعران را نیز تحت تأثیر قرار داده و هر یک از آنان با دیدگاه و موقعیت ویژة خود آن را بیان کرده‌اند. « عدنان صائغ» شاعر معاصر عراقی ازجمله شاعرانی است که تاب تحمل شرایط سخت کشورش را نداشت و به‌ناچار در جست‌وجوی امنیت و روزی خود به کشور دیگری کوچ کرد و به این احساس دچار شد...
[ 12 ] - نگاهی سبک‌شناختی به سوره یس با تکیه بر دیدگاه‌های ساختار‌گرایی
علم سبک‌شناسی، روش نقدی جدیدی است که متون را بر اساس ظواهر لغوی و ادبی از یکدیگر متمایز می‌سازد و آنها را بر اساس ساختارهای لفظی، تحلیل و بررسی می‌کند تا بدین‌گونه به جنبه‌های ادبی و زیبایی‌شناسی موجود در متن پی ببرد. سوره یس از سوره‌هایی است که بسیار مورد سفارش انبیا و اولیا قرار گرفته و فضیلت‌های بی‌شماری نیز برای آن برشمرده‌اند. نظر به اینکه محتوای این سوره بر سه اصل نبوت، توحید و معاد استوا...
[ 13 ] - ریخت‌شناسی قصّة حضرت موسی(ع) در قرآن کریم بر اساس نظریة ولادیمیر پراپ
قصه قدمتی کهن در عرصة فرهنگ و انتقال مفاهیم انسانی دارد و سازگارترین فرم کلامی با ذهن بشر است. شاید از همین روست که کتب آسمانی اغلب پیام خویش را در قالب قصه بیان داشته‌اند. از آنجا که قصه‌های قرآن ملاک‌های فنّی قصه‌های امروزی را دارد، راه را برای مقایسه و تحلیل نظریه‌های انتقادی جدید باز گذاشته‌است. یکی از این راه‌ها، ریخت‌شناسی قصه‌ها از دیدگاه ولادیمیر پراپ است. روش ولادیمیر پراپ یکی از بهترین...
[ 14 ] - مطالعه تطبیقی ساختار کنایه در زبان فارسی و عربی
زبان و ادبیات فارسی و عربی از دیرباز ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر داشته و از همدیگر تأثیر و تأثر فراوانی پذیرفته‌اند. از جملۀ این تأثیر و تأثرات، میتوان مبحث «کنایه» را نام برد که یکی از بحث‌‌های اساسی علم بیان و حساس‌ترین مسائل زبان است و در دو زبانِ فارسی و عربی، تعریف‌های مشابهی از آن دیده میشود. کنایه در هر دو زبان، به بخش‌هایی همچون «کنایه از صفت» و «کنایه از موصوف» و «کنایه از فعل یا مصدر...
[ 16 ] - بررسی تطبیقی هویت در اشعار محمود درویش و سهراب سپهری با تکیه بر دو سروده‌ی "سجل انا عربی" و "اهل کاشانم"
هویت انسان محصول عوامل متفاوتی است که به شناخت از خود و جایگاهش در محیط اجتماعی باز می‌گردد. کیستی، مقوله‌ای است که از ابتدای خلقت با انسان همراه بوده است. ادبیات، بویژه شعر به عنوان یکی از اثر‌گذارترین عناصر در شناسایی عنصر هویت شعرا و نویسندگان، نقش اساسی را ایفا کرده است. این مقاله در حوزه ادبیات تطبیقی به مقایسه دو قصیده"سجل انا عربی" از محمود درویش و"اهل کاشانم" از سهراب سپهری می‌پردازد ...
[ 19 ] - ساختار موسیقایی و تأثیر دلالتی آن در قصیدة «الموجة الحمراء» سرودۀ سلیمان العیسی
ایقـــاع یا به‌اصطلاح ریتم از عناصر اساسی شعر محسوب میشود؛ چراکه ریتم شعری عــلاوه بر جلوههای زیبایی که به شعر می‌بخشد، تأثیر عمیق‌تر و سریع‌تری بر شنونده دارد، بدین‌صورت که کلام آهنگین دربردارندة دلالت‌های معنایی و قدرت تأثیرگذاری بیشتری هستند. قصیدۀ «الموجة الحمراء» سرودۀ سلیمان العیسی را میتوان به عنوان نمونه‌ای برای تأثیرگذاری موسیقی در انتقال احساس و افکار به شمار آورد؛ چراکه عناصر موسی...
[ 20 ] - بررسی تکرار هندسی و کارکرد آن در سورۀ بقره
تکرار یکی از جلوههای مهم علم زبانشناسی است. این پدیده از دیرباز همواره مورد توجه اهل ادب بوده است؛ چرا که تکرار هر کلمه یا عبارت، هدف و معنای مهمی را در پی دارد و بهتر می‌تواند مخاطب را تحت تأثیر خود قـرار دهد. اسلوب تکرار در قرآن کریم گامی رو به جلوتر دارد؛ به گونه‌ای که اعجـاز کلام آسمانی را به رخ همگان میکشاند؛ زیرا نوع ساختار و چیدمـان کلمات تکرارشونده، علاوه بر زیبـایی که به آیات و سو...
[ 23 ] - نقد روانکاوی شخصیت در رمان رقصة الجدیلة و النهر با تکیه بر نظریه سطوح شخصیت فروید
نقد و بررسی ساختار شخصیت از نظریه‌های مدرن نقد ادبی و مبتنی بر مبانی روان‌شناسی است که توسط فروید بنیان‌گذاری شد. وی فرایندهای ذهنی هر فرد در مراحل رشد را به سه ساختار شخصیتی نهاد، خود و فراخود تقسیم نمود و آن را شرح و گسترش داد. در پی این دریافت، ناقدان به آثار ادبی نگاه تازه‌ای افکندند و تحلیل‌گران تلاش کردند به بررسی این سطوح در شخصیتهای آثار ادبی بپردازند. پژوهش حاضر به بررسی و بیان تعارضا...
[ 24 ] - توظیف الألوان وافرازاتها الدلالیة فی شعر عبدالرحیم محمود
إنّ اللون عنصر من عناصر الطبیعة، بل من أجمل هذه العناصر فکثیراً ما نجد صداه فی نتاج الشعراء بقوّة وبوظائف جدیدة. وقد دأب الشعراء علی استخدام هذه الظاهرة فی أشعارهم کعنصر للبناء الفنّی بغیة الکشف عن أحاسیسهم الکامنة وراء الألوان وقد أضفوا علیها حمولة دلالیة تکشف عن جوّانیتهم وتوجّهاتهم الفکریة وفقاً للسیاق الشعری وطبیعیة الموضوع الذی بصدد التعبیر عنه. ومن الشعراء الذین جعلوا قصائدهم ملوّنة بهذه الألوان ...
[ 25 ] - شخصیت‌پردازی در رمان «الشحاذ» نجیب محفوظ
بن مایة آثار نجیب محفوظ، رمان نویس معروف مصری، طرح مسائل اجتماعی از جمله، مسائل مربوط به زندانیان سیاسی است؛ آثاری که دیدگاه انتقادی او را به نظام سیاسی و حکومت مصر نشان می دهد. رمان کوتاه «الشحاذ» (گدا) نمونه‌ای از رمان‌های نمادین وی دربارة روشنفکران جهان سوم است که در جوانی از انقلابیون تندرو و آرمان خواه بوده‌اند؛ اما در میانسالی ناامید شده و دچار عذاب وجدان و آشفتگی خاطر گشته اند. شخصیت...
نویسندگان همکار