طوبی شاکری گلپایگانی
استاد خارج فقه و استادیار گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس
[ 1 ] - نظریۀ رخص شرعیه در فقه امامیه
ضرورت تدوین فقهی آسان در عرصۀ عمل (رخصت‌های شرعی)، گفتمان فقهی معاصر و مطمح نظر بسیاری از کسانی است که راهکارهای عمل به احکام آسان‌تر و سهل‌تر را جست‌و‌جو می‌کنند (چون شریعت اسلامی از ازل بر اساس آسانی و دفع حرج و سختی بنا نهاده شده است). از سوی دیگر، پیچیدگی زندگی امروزی، انتظار‌های دنیای کنونی از دین در کنار ضرورت‌های تقلیل‌گرایی در عمل به احکام شرعی اولیه و عام، ما را به جست‌و‌جوی رخصت‌ها در...
[ 2 ] - تطور روش‌شناختی در جریان موسوم به «فمینیسم اسلامی»
جریان فکری موسوم به «فمینیسم اسلامی» که در میان علاقه‌مندان به مسائل زنان، یک جایگزین معرفتی برای بازاندیشی مسائل زنان در اسلام و جوامع اسلامی شناخته شده، در سه ـ چهار دهة اخیر کوشیده بر اساس روش‌شناسی تفسیری (به طور ویژه هرمنوتیک)، نقد تاریخی، چشم‌انداز زنانه در رویارویی با مسائل زنان در متون دینی و ... خوانشی جایگزین اسلام در مسائل زنان ارائه دهد. پژوهشگران اصلی این جریان که البته زمینه‌های پ...
[ 3 ] - مفهوم مادری با توجه به سه رویکرد سنتمحور، مدرن/ فمنیستی و اسلامی
این مقاله، به بررسی مفهوم مادری مبتنی بر سه رویکرد سنتمحور، مدرن/ فمنیستی و اسلامی می‌پردازد. هرچند که مفهوم مادری در نگاه اوّلیه، ذهن را به سوی جنس مؤنث که حامل و زایندۀ فرزند است، رهنمون می‌کند، اما واکاوی متون علوم اجتماعی، گستردگی و پیچیدگی‌های این مفهوم را نشان می‌دهد. در رویکرد سنتمحور، مادری، شاخصۀ هویتی زن است، اما در رویکرد مدرن/ فمنیستی زن و مادری از هم تفکیک شده و با فناوری‌های جدید...
[ 4 ] - باروری‌های پزشکی و بررسی مبانی فقهی و حقوقی آن با تأکید بر ضرورت تأمین مصالح شریعت
Background and aim: Population increase is one of the most important goals of life and has high position in societies. Infertility is an issue that has caused a new discussion in medical and nonmedical sciences, and, consequently certain legal and juridical issues have been created in human society especially current Iranian society. The aim of this research is to examine juristic and legal bas...
[ 5 ] - جایگاه قضاوت زنان در فقه شیعه و حقوق ایران
در ادوار فقهی گوناگون برای شخصی که قصد احراز منصب قضاوت دارد تقریباً شرایط مشترکی ذکر شده است، اما دربارة شرط ذکورت نظرهای متفاوتی بیان شده است. برخی از فقها ذکورت را از جمله شرایط لازم برای قاضی ذکر کرده‌اند. در این مقاله به بررسی نظرهای فقهای اسلام از دوران غیبت صغری تا دوران معاصر و قضاوت زنان در حقوق ایران قبل و بعد از انقلاب پرداخته شده است. نتایج حاصل از مطالعات نشان می‌دهد که شرط ذکورت تا...
[ 6 ] - چشم‌انداز جریان موسوم به "فمینیسم اسلامی" به بازنگری فقه سنّی؛ کاوش تطبیقی دیدگاه‌های عزیزه الحبری و کشیا علی
عنوان «فمنیسم اسلامی» را در اصل ناظران غربی به فعالیت‌های فکری زنان مسلمان نسبت داده‌اند. خوانش ادبیات پژوهشی نویسندگان جریان «فمنیسم اسلامی» (و منسوب به آن) نشان می‌دهد که این پژوهشگران برای ارائۀ رهیافت‌های انتقادی و جایگزین به هندسۀ جنسی‌ـ جنسیتی اسلامی و میراث معرفتی اسلام، موضوعات و ساحت‌های گوناگونی را انتخاب کرده‌اند. در میان نویسندگان اصلی این جریان، عزیزه الحبری و پس از او کشیا علی تمر...
[ 7 ] - بررسی تطبیقی حکم فرزندآوری در فقه عامه و امامیه با رویکردی بر مقاصد شریعت
فرزندآوری در نظام فقه اسلامی، اعم از امامیه و اهل سنت، مطلوب و ضروری است، اما با توجه به اوضاع و احوال کنونی جامعه و تغییرات حکم حکومتی در فرزندآوری و مهار جمعیت، لازم است حکم فرزندآوری و اختلاف میان امامیه و مذاهب اهل تسنن در این باره تبیین شود. در بررسی تطبیقی فرزندآوری می‌بینیم که اهل سنت، هم عالمان قبل از شاطبی همچون ابواسحاق شیرازی، امام‌الحرمین، غزالی، و هم فقیهان بعد از شاطبی، خاصه عالما...
[ 8 ] - تحلیل و نقد شاکله نظریه تفسیری فضل‌الرحمن به‌مثابه مبنایی روش‌شناختی برای برخی خوانش‌های زنانه‌نگر از قرآن کریم
در خوانش‌هایی که زنان مسلمان در چند دهه اخیر از قرآن کریم صورت داده‌اند با نویسندگانی مواجهیم که بعضاً به‌عنوان افراد شاخص جریان معروف به «فمینیسم اسلامی» از آن‌ها یاد می‌شود. این نویسندگان که شامل کسانی چون ودود، الحبری، بارلاس و سعدیه شیخ می شوند، تا اندازه معتنابهی در روش شناسی خود متاثر از نظریه تفسیری فضل‌الرحمن بوده‌اند. فضل‌الرحمن هرمنوتیک قرآن‌محور خود را بر نظریه‌ای در باب نبوت و ماهیت ...
نویسندگان همکار