کبری روشنفکر

استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تربیت مدرّس

[ 1 ] - نماد، نقاب و اسطوره در شعر پایداری قیصر امین‌پور

شعر دفاع مقدس در ذات و اصالت خود، دارای کارکردهای نمادین و اسطورهای است. این کارکردها به لحاظ ماهیت، ماندگار و پایدار و از ویژگیهای «فرامکانی» و «فرازمانی» برخوردارند. نمادها و مفاهیم وابسته به آن مانند؛ نقاب و اسطوره، همواره در دو حوزة معناگرایی و تصویرآفرینی شعر دفاع مقدّس نقشی عمیق داشته‌اند و همین دو خصلت ادبی، سبب شده است تا در سازوکار سرایندگی، به شکلی کارآمد مورد توجه قرار گیرند. قیصر ا...

[ 2 ] - شخصیت‌پردازی در رمان «عمارة یعقوبیان»

رمان رایج‌ترین و پرطرفدارترین نوع ادبی در عصر حاضر است. رمان معمولا از حوادث متعدد و پیچیده‌ای تشکیل می‌شود که شخصیاتی با تفکرات و رفتار متفاوت و گاه متناقض در کانون این حوادث قرار می‌گیرند، لذا در بررسی عناصر رمان، نمی‌توان نقش پررنگ شخصیت‌ها را نادیده گرفت. شخصیت در رمان، فردی زنده نیست مانند آنچه در اجتماع می‌بینیم، بلکه عموماً موجودی خیالی است که نویسنده با استفاده از امکانات زبانی، خصوصیات ...

[ 3 ] - کارکرد نمادین شخصیت پیامبر اسلام (ص) در شعر معاصرعربی (با تکیه بر بررسی دواوین 7 شاعر نام آور عرب)

داستان انبیا(ع) دستمایه بسیاری ازهنرهای جدید و قدیم گردیده است و ادبیات در دو شاخه‌ی نظم و نثر، فیلم، مجسمه سازی، تئاتر، نقاشی، ادیان،عرفان، جامعه شناسی و روانشناسی ازجمله‌ی هنرها و علومی است که از پردازش به این موضوع غافل نبوده اند.انبیا اساسا به عنوان شخصیتهای مقدس، توجه بشر را به خود جلب کرده و صفات ویژه و مشترک آنها مخاطب را به تقدیس و پیروی فرا می‌خواند. یکی از این پیامبران که از گذشته و د...

[ 4 ] - نشانه¬ ـ معناشناسی ساختار روایی داستان «و ما تشاؤون» بر اساس نظریه گریماس

گریماس، معناشناس فرانسوی، کوشیده است الگویی منسجم جهت مطالعه روایت ارائه نماید. بر اساس آنچه از نظر وی و نشانهمعناشناسی نوین دریافت میشود، شناخت متون ادبی دیگر مبتنی بر تحلیل مکانیکی و شناخت فرستنده و گیرنده نیست. بلکه مهم شناخت سیر تولید متن تا انتقال و دریافت است که شامل عناصر کنشی و شَوِشی و رخدادی می‌شود. این مقاله به بررسی شرایط تولید و دریافت معنا در نظام گفتمانی روایی داستان «وما تشاؤو...

[ 5 ] - الشهید فی شعر عزالدین المناصرة

None

[ 6 ] - الدراسة الصوتیة فی لغة القرآن ودلالتها فی الآیات الفقهیة (آیات الحجاب نموذجاً)

None

[ 7 ] - التناصّ القرآنی فی مسرحیة مأساة أودیب

None

[ 8 ] - زبانشناسی متن و الگوی انسجام در آرای نحوی، بلاغی، و نقدی عربی قدیم

زبانشناسی متن بطور عام و انسجام (cohesion) بطور خاص از اواسط نیمة دوم قرن بیست بصورت جدی توسط بسیاری از زبان‌شناسان مورد اهتمام قرار گرفت بطوریکه درحقیقت پایة اساسی تحلیل گفتمان در سالهای بعد بشمار میرفت. با نگاه به مباحث مطرح-شده در این شاخة جدید زبانشناسی و مقایسة آن با پژوهشهای زبانشناختی در بین مسلمانان، به شواهد و آثاری از زبانشناسان قدیم عربی (نحویان، بلاغیان، و ناقدان) ...

[ 9 ] - بررسی تطبیقی دلالت عنوان در دو قصیده "رساله من المنفى" از محمود درویش و"نامه" از احمد شاملو

نشانه‌شناسی، رویکرد نقدی نوینی است که با خوانش و نقد متون ادبی برخی عناصر آن را مانند عنوان، با شیوه‌های جدید ارزیابی می‌کند. عنوان، اشاره نخستینی است که خواننده، کلید معنا را فشرده‌وار در یک یا چند واژه می‌یابد و امکان ورود به اعماق متن را، به‌منظور گشودن رمزگان‌های آن، پیدا می‌کند؛ به‌طوری‌که از طریق متن به مفهوم عنوان پی می‌برد. براین اساس، این مقاله، نشانه‌شناختی دو عنوان شعری «رساله من الم...

[ 10 ] - بررسی نشانه- معناشناختی ساختار روایی داستان کوتاه «حبلٌ کالورید»

چکیده: بنابر نظریهی «معناشناسیِ روایتِ» گریماس، از طریق برش متن، معنا به دست میآید. در این فرایند معناسازی، کنش و شَوِش، بهعنوان عوامل گفتمانی مهم، باعث شکلگیری گفتمان و ایجاد تغییر از وضعیتی به وضعیت دیگر و نیز حالتهای پس از تغییر میشوند. کنش، نظامهای گفتمانی هوشمند، و شَوِش، نظام‌های گفتمانی احساسی را بهوجود میآورد. داستان پایداری «حبلٌ کالورید»، قابلیت مطالعه از دیدگاه نشانهمعناشناسی نوی...

[ 11 ] - أنوثة الأسطورة فی شعر أدونیس

None

[ 12 ] - ظاهرة الاغتراب فی شعر عزالدین المناصرة

None

[ 13 ] - مقوِّمات العالمیة الأدبیة فی روایة "الشحَّاذ" لنجیب محفوظ

None

[ 14 ] - موتیف النخلة والزیتونة فی شعر سمیح القاسم

None

[ 15 ] - بناء الشخصیة فی روایة نجمة أغسطس لصنع الله إبراهیم

None

[ 16 ] - دراسةٌ أسلوبیةٌ فی قصیدة "موعد فی الجنة"

None

[ 17 ] - الشعر التعلیمی؛ تاریخه وتطوّره فی الأدب العربی

None

[ 18 ] - روایات علیاء الأنصاری بین الإسلامیة والنسائیة والوطنیة

None

[ 19 ] - نقد روان‌کاوانه شخصیت عمادالدین نسیمی با تکیه بر مکتب روان‌شناسی تحلیلی یونگ

پژوهش کنونی با روش توصیفی ـ تحلیلی و با مراجعه به کتابهای مختلف روانشناختی و تکیه بر مکتب یونگ، مهمترین کهنالگوهایی را که عامل رشد شخصیت انسان هستند، از دفترهای شعر ترکی و فارسی عمادالدین نسیمی استخراج نموده و سپس به نقد روانکانه آنها پرداخته است. "کهنالگوهای رشد" همچون "سایه"، "آنیما" و "خویشتن" در قالب نمادهای گوناگون در شعر این شاعر به کار رفته است. با تحلیل روانشناختی شخصیت نسیمی از...

[ 20 ] - دوگانگی مکانی و ناسازواری روایتی در رمان "سوئیس، وطن وتبعیدگاه " از سناء أبوشرار

دوگانگی مکانی بهعنوان یکی از زیبایی‌های مکان داستانی خاستگاهی روان‌شناسانه دارد که در ادبیات مهاجرت نمود چشمگیری دارد؛ زیرا دوری از وطن، به پیامدهای روانی در فرد منجر میشود. رمان "سوئیس، وطن و تبعیدگاه" سناء أبوشرار همانگونه که از عنوان آن پیداست، دوگانگی وطن و تبعید را به تصویر میکشد. دوگانگی که منجر به ناسازواری روایتی در شخصیتها و مکان شده و نویسنده این ناسازواری را با مکان د...

[ 21 ] - واکاوی حس تعلق مکانی در رمان «من منتظرت هستم» (لأنی أشتاق الیک) از سناء ابوشرار

حس تعلق مکانی، رابطهای عاطفی و پر معنا بین شخص و مکان است که آن را قرارگاهی ارزشمند می‌سازد. این حس، شاخص ویژه مکانی برای یک فرد نسبت به دیگر مکانها میباشد که ابعاد روان‌شناسانه، کالبدی و حتی اجتماعی را در بر میگیرد. بیشتر پژوهشهای مکان داستانی بر جنبههای توصیفی تکیه دارد، اما مکان داستانی در پرتو این حس تواناییهای گوناگون روانی، احساسی و کالبدی را به خود میگیرد که موجب تعلق شدید شخصیت...

[ 22 ] - سماتُ المحلیَّةِ فی روایة ذاکرة الجسد دراسة فی نظریة العالمیَّة الأدبیة

None

[ 23 ] - بررسی تطبیقی ابلیسانه‌های خلیل حاوی و فروغ فرخزاد

پیشزمینة دینی حضور ابلیس در داستان آفرینش و عصیانِ او زیرساختی است که تصویرساز گناه، شرارت و لعنت ابدی در اذهان است. اما گاهی نویسندگان با برهم زدن دلالتهای مألوف و با آشنایی‌زدایی از نامهایی چون ابلیس، به بازآفرینی اسطورههای دینی در قالبی نو و مفهومی گاه در تقابل با درون‌مایة نخستین آن میپردازند که چندان با باور عمومی سازگار نیست. پژوهش حاضر، با تکیه بر این بعدِ ادبیات در آشنایی‌زدایی از مف...

[ 24 ] - الآخر الشرقی من منظور الأنا الغربی فی روایة سباق المسافات الطویلة لعبد الرحمن منیف

None

[ 25 ] - جمالیات توظیف المرأة والحب فی القصیدة الأدونیسیة بین النظرتین الصوفیة والسوریالیة (تحولات العاشق نموذجاً)

أقبل الشعراء العرب المعاصرون على توظیف الصوفیة فی شعرهم یمزجونها بالاتجاهات الأدبیة الحدیثة. وهذه النزعة التی یمکن اعتبارها نوعاً من الرجوع إلى الماضی أو التأصیل تتجلّى فی شعر أدونیس. ویحاول هذا البحث دراسة مبدأین مشترکین بین الصوفیة والسوریالیة ألا وهما الحبّ والمرأة فی قصیدة "تحولات العاشق" معتمداً على المنهج الوصفی-التحلیلی مبرزاً کیفیة تمازجهما فی الشعر وجمالیة هذا العمل. أما من أهم ننتائج البحث...