فرشاد نوریان

[ 1 ] - واکاوی چشم‌انداز شهرهای جهانی در کشورهای در حال توسعه: از نقد رویکردهای مسلط کنونی تا ارائه چارچوب مفهومی جایگزین

مقاله حاضر به واکاوی چشم­انداز شهرهای جهانی در کشورهای در حال توسعه به واسطه تحلیل انتقادی می­پردازد. حجم عمده ادبیات و الگو یا الگوهای موجود شهر جهانی، تلاش می­کند تا چارچوب­هایی را که در ارتباط با نمونه­های نخستین این پدیده ایجاد شدند، برای سنجش شواهد جهانی شدن شهرها در کشورهای در حال توسعه و بررسی وضعیت آنها به کار بَرَد. این در حالی است که موفقیت این شهرها نیز عمدتاً براساس معیارها و سنجه­های ...

[ 2 ] - معرفی ملاحظات کیفی مهم در کاربرد مجدد پهنه‌های متروکه و ساماندهی آنها در قالب یک چهارچوب کیفیت‌سنجی؛ مطالعه موردی: پادگان دوشان تپه

کاربرد مجدد پهنه های متروکه، از جمله پروژه های شهری است که به دلیل ماهیت پیچیده و چند بُعدی مسئله پهنه های متروکه، نیازمند توجه به دسته ای از ملاحظات کیفی می باشد. تاکنون صاحب نظران حوزه کاربرد مجدد در قالب پژوهش ها و پروژه های مختلفی به معرفی این ملاحظات پرداخته اند. در این میان، یکی از مسائل قابل پیگیری درباره ملاحظات ارائه شده، نحوه ساماندهی و اولویت بندی آنها برای کیفیت سنجی پروژه های کاربرد...

[ 3 ] - توسعه مدلی عامل-مبنا برای شبیه‌سازی گسترش کاربری اراضی شهری (مطالعه موردی: قزوین)

گسترش شهرها و مناطق شهری پدیده‌ای آشنا در کشورهای در حال توسعه به شمار می‌رود. افزایش جمعیت و مهاجرت روستاییان به شهرها دو عامل اصلی در بروز این پدیده است. وجود این عوامل باعث کم ‌اثر شدن اقداماتی شده است که؛ به صورت قهری و جبری سعی در محدود نگه داشتن کران شهرها دارند. از این رو برنامه‌ریزان همواره به دنبال مدل‌هایی بوده‌اند که گسترش کاربری اراضی شهری را به خوبی شبیه‌سازی کند تا بتوان با برنامه...

[ 4 ] - شناسایی بخش های رقابت پذیر منطقه ای در استان فارس

تعیین بخش های رقابت پذیر در اقتصاد مناطق موضوع با اهمیتی است که حیات آینده منطقه را تضمین، و استراتژی های آینده را شکل می دهد. سوال اصلی این پژوهش ترکیب روش های مختلف رقابت پذیری به منظور سنجش وضعیت بخش های اقتصادی استان فارس می باشد، به این منظور با مرور ادبیات نظری رقابت پذیری منطقه ای و ترکیب چهار روش داده-ستانده، میانگین طول انتشار، ضریب مکانی و ترکیب-سهم به ترتیب وضعیت هر بخش را به لحاظ ار...

[ 5 ] - شناسایی علل عدم تحقق کاربری های پیشنهادی در طرح های توسعه شهری ایران با استفاده از نظریه زمینه‌ای

ارزیابی برنامه ریزی کاربری زمین درپژوهش های مختلف نشان از عدم موفقیت آن‌ها داشته است و ضرورت بازنگری در محتوا و روش برنامه‌ریزی را آشکار می‌سازد. در این مقاله شناسایی علل عدم تحقق کاربری زمین در طرح‌های پیشنهادی مورد بررسی قرار گرفته تاست. در اینجا روش کیفی از نوع نظریه زمینه‌ای به کار گرفته شده تا برخلاف مطالعات گذشته از اظهار نظرات سلیقه‌ای اجتناب شود. اطلاعات مورد نیاز در این روش به صورت مصا...

[ 6 ] - کاوشی در نظام مساجد در کاربری زمین شهر و استخراج معیارهای مکانگزینی آن

مسجد بارزترین و نمادی ترین بنای شهر به شمار می رفته است.  اهمیت مسجد در برخی دورانها تا بدان جاست که مدنیت شهر در قلمرو حکومت اسلامی درگرو وجود مسجد جامع در آن شهر بوده است.  به علاوه، عنصر محوری مراکز محلات همواره مساجد محله بوده اند.  با این حال، طی سده اخیر، اتصال و پیوند مسجد با شهر در مسیر تکاملی شهرسازی آن از دست رفته و مکان‌گزینی درخور مقام و جایگاهش را در جامعه امروز ایران نیافته است. د...

[ 7 ] - ارزیابی عملکرد مدیریت محله محور با تأکید بر شاخصه‌های سرمایه اجتماعی* مورد پژوهی: محلات 7 گانه ناحیه 1 منطقه 21 شهرداری تهران

چکیده   از اواسط دهه1980 میلادی تاکنون توجه عمده مدیریت شهری بر ظرفیت سازی محلی، تقویت رویکرد نهادی- سازمانی و در نهایت حرکت از نوعی مدیریت متمرکز به مدیریت محلی معطوف شده است. بنابراین لزومِ«استفاده از ظرفیت­های محله­ای» و«بازتعریف نقش بازیگران و کنشگران مدیریت شهری» در سطح محله­ای، شناخت مفهوم«سرمایه اجتماعی» و کارکردهای آن را در سطح محلی ضروری ساخته و به شکل­گیری و اجرای الگویی جدید از مدیر...

[ 8 ] - تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری مطالعه موردی: میدان امام علی (عتیق) اصفهان

بازآفرینی‌شهری، یک اصطلاح عام است که مفاهیم دیگری نظیر بهسازی، نوسازی، بازسازی، مقتدرسازی و روان‌بخشی‌ شهری را دربرمی‌گیرد. بازآفرینی‌شهری به ‌مفهوم احیا، تجدید‌حیات و نوزایی‌‌شهری و به‌عبارتی دوباره زنده‌شدن شهر است. مشارکت‌عمومی از مهم‌ترین اصول و مقدمات موفقیت در بازآفرینی‌شهری است. برقراری مشارکت‌عمومی در بازآفرینی‌شهری نیازمند حمایت قانونی است و باید برای آن چارچوبی حقوقی درنظر گرفته‌شود ک...

[ 9 ] - Who Makes out The Elephant? Disagreement among Urban Planning Theorists’ Claim on Rationality

[ 10 ] - کاربست روش تحلیل محتوا به‌منظور سنجش و شناسایی فرآیند توسعه مجدد اراضی قهوه‌ای در کشورهای پیشرو

مقدمه: اراضی قهوه‌ای به اراضی دارای عملکردهای فرسوده و آلاینده محیط‌زیست گفته می‌شود. توسعه مجدد یکی از بهترین راه‌ها به‌منظور مقابله با اثرات منفی این‌گونه اراضی است. از سویی پیشبرد توسعه مجدد این اراضی بدون نگاه علمی و خردگرایانه امکان‌پذیر نبوده و این خود لزوم تعریف و شناسایی فرآیندی مبتنی بر تجارب سایر کشورها را به وجود می‌آورد. هدف پژوهش: هدف نوشتار حاضر با تمرکز بر نیاز مذکور، تدوین فرآی...

[ 11 ] - صریح سازی معانی ضمنی داده های مکانی در پایگاههای داده غیر رابطه ای، مطالعه موردی: بافت فرسوده شهری

مسئله معناها در جنبه­های مختلفی از مدیریت و تحلیل داده­های مکانی اهمیت پیدا می­کنند. در این تحقیق معانی مرتبط با بعد مکانی را به دو سطح مرتبط با هندسه و مکان عوارض به صورت منفرد و مرتبط با ترکیب و چینش عوارض در کنار  هم تفکیک می­نماییم. سطح دوم معانی مکانی-هندسی به دلیل وابستگی به روابط مکانی بین عوارض از پیچیدگیهای خاصی برخوردارند. بر این اساس و با هدف صریح­سازی اینگونه معانی در داده­های مکانی...

[ 12 ] - ارزیابی برنامه‌ریزی کاربری زمین در طرح‌های توسعة شهری بر مبنای شاخص‌های نیازسنجی و مکان-سنجی (مورد مطالعه: شهر بجنورد)

برنامه­ریزی کاربری زمین‌شهری در ایران در قالب طرح­های جامع و تفصیلی انجام می­گیرد و با وجود گذشت حدود نیم قرن از تجربة طرح کاربری زمین، انتقادهایی در ابعاد مختلف آن وجود دارد. این مقاله با هدف ارزیابی برنامه­ریزی کاربری زمین در دهة اخیر، برنامه­ریزی کاربری زمین در طرح تفصیلی شهر بجنورد را با شاخص­های مکان­سنجی و نیازسنجی بررسی کرده است. نتایج ارزیابی بر مبنای شاخص مکان­سنجی نشان می‌دهد در مجموع...

[ 13 ] - برآورد همبستگی فضایی بین سبزینگی و انرژی حرارتی سطوح کلانشهر تهران از طریق سنجش از دور (1395-1382)

انرژی حرارتی سطوح شهری (LST) متغیر کلیدی برای کنترل ارتباط بین شار حرارت تابشی، نهفته و محسوس است. بدین ترتیب تحلیل و درک پویایی LST و شناسایی ارتباط آن با تغییرات منشاء انسانی برای مدل­سازی، پیش‌بینی تغییرات محیطی و، سرانجام، سیاست­گذاری شهری لازم است. از سوی دیگر، هم افزایش مقدار پوشش گیاهی یکی از کاراترین استراتژی­های کاهش اثرات خرده اقلیم شهری است. بنابراین، تحلیل روند تغییرات حرارتی سطوح و...

[ 14 ] - سنجش پایداری اجتماعی در محلات پراکنده‌رو (مطالعۀ موردی: محلۀ شادآباد تهران)

در سال‌های اخیر، پایداری اجتماعی به‌عنوان یکی از اجزای اصلی توسعۀ پایدار به شکل فزاینده‌ای به رسمیت شناخته شده است. پژوهش‌های پیشین دربارۀ توسعۀ پایدار به­طورعمده بر مسائل مربوط به محیط‌زیست و مسائل اقتصادی متمرکز بودند، اما در اواخر دهه‌های 1990 و پس از تدوین دستور کار 21 و راهبرد اتحادیۀ اروپا در لیسبون 2000 و جلسۀ شورای اروپا در شهر گوتنبرگ در سال 2001، پایداری اجتماعی در دستور کار مباحث پای...

[ 15 ] - تحلیل اولویت مکانی پایگا ه های پشتیبان مدیریت بحران زلزله بر مبنای استاندارد طبقه بندی زمین مرجع کاربری ها با استفاده از روش تاپسیس، مطالعه ی موردی: ناحیه ی 1 منطقه ی 6 شهرداری تهران

رعایت نکردن اصول و ضوابط مکان‏یابی در برنامه‏ ریزی شهری ممکن است در هنگام وقوع زلزله خسارات جانی و مالی فراوانی به بار آورد. از جمله اقداماتی که به منظور کاهش آثار سوء بلایای طبیعی و غیرطبیعی محل توجه قرار گرفته، احداث پایگاه‏ های پشتیبان مدیریت بحران در سطح شهرها بوده است. یکی از موارد جالب توجه پیش از احداث این پایگاه‏ها انتخاب مکان احداث آن‏هاست؛ مکانی که خود ایمن ‏ترین مکان در هنگام بحران ب...

[ 16 ] - ارزیابی محدوده‌های پیشنهادی طرح تفصیلی برای کاربری فضای سبز شهری با استفاده از تحلیل شبکه‌ای (ANP) در (GIS) (مطالعه موردی: ناحیه جوادیه منطقه 16 تهران)

       بافت فرسوده شهری ازجمله معضلات مهم شهرهای کشور است. ناحیه جوادیه نیز یکی از نواحی شهری است که از مشکل بافت فرسوده و کمبود خدمات شهری رنج می­برد. با توجه به کمبود کاربری فضای سبز در سطح ناحیه جوادیه، پیشنهادهایی در طرح تفصیلی به‌منظور تأمین فضای سبز این محدوده مطرح‌شده است؛ این پژوهش باهدف ارزیابی پیشنهادهای طرح تفصیلی بر اساس معیارهای مکان‌یابی کاربری فضای سبز صورت گرفته است. پـژوهش حاضر...

[ 17 ] - اولویت بندی راهبردهای توسعه میان افزا در پهنه های برش عرضی نواحی شهری (نمونه مطالعاتی: منطقه6 شهرمشهد)

کم توجهی به کیفی بودن مفهوم توسعه به وسیله مدیریت شهری و رو نمودن به راه­حل­های کمی که مفهوم رشد را در بسیاری از مواقع جایگزین توسعه­ می­کند، مشکلاتی برای شهرهای امروز به وجود آورده است. گسترش کالبدی، افزایش هزینه­های حمل­ونقل شهری، افزایش نگهداری تأسیسات زیربنایی و افزایش سرانه­ هزینه­های خدمات­رسانی از جمله این مشکلات هستند. این در حالی است که در بیشتر مواقع فضا برای توسعه در درون مرزهای شهری...

[ 18 ] - مدلسازی تصویر شهر جهت مشخص شدن اولویت های برندسازی شهری مطالعه موردی: شهر ارومیه

جذابیت و رقابت‌پذیری یک شهر بستگی به نحوه مدیریت تصویر آن شهر داشته و استراتژی‌های برنامه‌ریزی تصویر شهر برای شهرهایی که به دنبال رشد اقتصادی هستند به امری ضروری بدل گشته است. یکی از این استراتژی‌ها که شهرهای پیشروی جهان برای بهبود تصویر خود به کار گرفته‌اند برندسازی شهری است. با توجه به فقدان تصویری روشن و قوی از ارومیه، هدف اصلی مقاله، مدل‌سازی تصویر شهر ارومیه در جهت روشن شدن اقدامات اصلی در...

[ 19 ] - تبیین نقش های مورد انتظار از سازمان های حرفه ای شهرسازی ایران مبتنی بر روش تحلیل گفتمان انتقادی

سازمان­های حرفه­ای به عنوان یکی از مشخصه­های مورد انتظار از حرفه­های کامل، همواره در تقویت موضع حرفه­ای شهرسازی، نقش­آفرین بوده­اند. با این وجود، نقش آنها نیز در گذار از رویکردهای سنتی متحول گردیده است. در این راستا، رویکرد انتقادی به عنوان یکی از رویکردهای مورد وفاق برای ترسیم چشم­انداز حرفه و بازتعریف نقش­های مورد انتظار از این سازمان­­ها، مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به سیر تحولات، هدف ...

[ 20 ] - بازتوسعه میان‌افزای اراضی موقوفه در شهر مشهد

از چالش‌های اساسی برنامه‌ریزی شهری، کمبود زمین برای توسعه و تأمین نیازهای مناطق شهری به ویژه شهرهای بزرگ چون مشهد است. در شرایط کمبود زمین، باید به دنبال توسعه زمین‌های ازتوسعه بازمانده به منظور استفاده از تمام توانمندی‌های درونی شهر در چارچوب توسعه میان‌افزا بود. از جمله اراضی و فضاهای بازمانده از توسعه، اراضی موقوفه شهری می‌باشد. شهر مشهد از جمله شهرهایی است که در آن مالکیت وقفی نقش مهمی در ت...

[ 21 ] - تبیین تحقق فضایی چشم انداز استان فارس بر اساس علیت عدم قطعیت ها

بررسی اسناد توسعه منطقه ­ای استان فارس همواره نشان داده است که فاصله بین ایده ­آل ­های مطرح شده تا واقعیت­های محقق شده بسیار زیاد است و سبب مسئله شدن چگونه فائق آمدن بر عدم قطعیت­های پیش روی نیروهای پیشران چشم­ انداز گردیده است. این پژوهش با هدف شناسایی عدم قطعیت­های پیش روی چشم­ انداز توسعه استان فارس و تعیین چارچوب فضایی حاصل از سناریوهای مختلف به رشته تحریر درآمده است. به این منظور با استفاد...

[ 22 ] - ابعاد و راهبردهای شهر شاد در محله های مشهد (مطالعه موردی: محله طبرسی و محله فارغ‌التحصیلان)

توجه به شادی و ابعاد راهبردی آن، نقش اساسی در مطلوبیت کیفیت محیطی محلات شهری دارد که امروزه عدم توجه به آن، یکی از چالش‌های پیشِ رو شهرها به ویژه کلانشهرهایی مانند مشهد به عنوان بستر زیست انسان در راه رسیدن به زندگی پایدار شهری است. طی دهه‌های اخیر  با توسعه‌های جدید و قدیم شکل گرفته در سطح کلانشهر مشهد، محلاتی ایجاد شده‌اند که از سطح کیفی مطلوبی برخوردار نبوده و با مشکلات و معضلات فراوانی مانند...