زبان یک پدیده? اجتماعی است و همگام با تحوّلات اجتماع بشری دچار تحوّل می شود تا با صورت تغییریافته? جامعه منطبق شود و پاسخگوی نیازهای تازه باشد. تولد واژگان جدید و متروک شدن برخی واژگان از اصول مسلّم تحوّلات زبانی است.زبان فارسی به جهت ساختارترکیبی برای آفرینش واژگان نو از شیوه های مرکب سازی استفاده می کند .امّا تاریخ تحوّلات آن نشان داده که این زبان در ساخت فعل به عنوان یکی از اقسام واژه کمتر موفق بو...

تمثیل در ادبیات عرفانی نقش بسزایی دارد. تمثیل­های عرفانی، تنها در گروهی از واژه­ها یا ترکیبات ظاهر نمی شوند بلکه گاهی تمثیل در یک واژه به کار می­رود از قبیل آب، آتش، باد، خاک، دریا، کوه و غیره. در این حالت پیوند تمثیل و نماد، ناگسستنی است. استعاره­ها کارکرد تمثیلی می­یابند. کنایات، مجازها و تشبیهات نیز از این آمیختگی، بیرون نیستند. ادبیات عرفانی به دلیل سر و کار داشتن با عموم مردم و به خاطر باف...

چکیده: جنگ تحمیلی ، به عنوان حادثه ای تاریخی و اجتماعی که چهره ی سیاسی و اجتماعی را دچار تحول کرد بر ادبیات ایران تأثیر بسیار گذاشت. از این رهگذر شعر به عنوان یکی از مهمترین عرصه های تجلی این رخداد و از قضا قابل بحث ترین آن مطرح است. موضوع و مقوله ی جنگ با گستردگی فراوانش تصاویر تازه ای در شعر پدید آورد که از احساسات دینی و ملی مردم نشا ت می گرفت .شعر جنگ، شامل دو دوره ی کاملاً مشخص ا...

همه کردارهای بشر ریشه در پندار و ایدئولوژی دارد؛ بنابراین خصلت ناپسندی همچون بدبینی، خودپسندی و خود بزرگ بینی یا احساس قدرت طلبی و برتری جویی و نیز داشتن تعصّب نژادی و ملّی و بی اعتقادی به حقوق ذاتی و کرامت دیگر انسان ها و بالاتر از همه، بی ایمانی و فقدان اعتقاد واقعی و راستین به خدا و آخرت که از نگاه دینی، نوع کامل «جاهلیت»، یعنی بی فرهنگی و توّحش فرهنگی است، همه و همه، اجزای موثر پدیده ی آتش افر...

زبان گفتاری یکی از گونه‌های موجود زبانی است که بیشتر در شعر معاصر ایران نمود پیدا کرده است؛ ولی با وجود پررنگی آن در شعر این دوره، مراحل و کم و کیف این شاخصه به‌صورت علمی بررسی نشده است. در این مقاله شاعرانی که زبان گفتاری در شعرشان نمود بیشتری دارد، در قالب جریان‌های شعری شناخته شده، بررسی خواهند شد. به نظر می‌رسد دوره‌ مشروطه نقطه عطفی در ورود شعر به حوزه عوام و نزدیکی آن به زبان کوچه و بازار...

ایهام و به خصوص ایهام تناسب نقش مهمی در هنری کردن شعر هر شاعری دارد. هدف از نگارش این مقاله نیز بررسی این صنعت بدیعی و کارکردهای آن در اشعار سلمان ساوجی است. ایهام تناسب مهمترین مختصه ی سبکی شعر سلمان است و از آن برای ایجاد ابهام هنری، موسیقی شعر، برجسته سازی معنا، گسترش زبان، تزئین هنری و انسجام بهره برده است. ایهام تناسب به گونه ای در شعر سلمان به کار رفته است که می توان هر دو معنی را مد نظر ...

«زن پارسا» عنوان نخستین حکایت از نخستین مقالت از نخستین مثنوی عطار  ـ الهی‌نامه ـ است. داستانی که با سیصد و نه بیت، سومین حکایت طولانی، پس از حکایت «شیخ صنعان» و «رابعه» در مثنوی‌های عطار محسوب می‌‌شود. داستانی که با نقد و بررسی آن می‌‌توان به زوایایی از هنر داستان‌پردازی عطار دست یافت. این مقاله بر آن است تا با تحلیل عناصر داستانی حکایت زن پارسا و بررسی شگرد‌های آشنایی‌زدایی در آن به بخشی از ...

نوآوری‎های نیما محدود به وزن و قالب و قافیه نیست. زبان شعر او نیز تازه است. وی تا آنجا که می‎تواند، زبان شعر را ساده­­ می­سازد و آن را به زبان نثر و نمایش نزدیک‎تر می‎گرداند. پرداختن به طبیعت و به­کارگیری عناصر طبیعی و بهره‎گیری از مفاهیم نمادین آنها در آفرینش تصاویر شعری نیز موجب محسوس­تر و ملموس­تر شدن اندیشه و احساس او می‎گردد. هرچه در شعر نیما هست‏، طبیعی و از تحمیل و تکلّف به‎دوراست. کلماتی...

از آنجا که تشبیه یکی از پایه های اساسی صور خیال در شعر فارسی است، شاعران باتکیه بر این اصل، شعر خود را به تشبیهات گوناگون آراسته اند،دیوان عطار نیشابوری نیز از آثاری است که از این امر مستثنی نبوده و شاعر از صور خیال و به ویژه تشبیه در این اثر به زیبایی و وفور استفاده نموده است،لذا زیباییهای شعری نهفته در این دیوان که یکی از آثار سترگ ادب فارسی به شمار می رود ما را بر آن داشت تا به بسط وبررسی ذه...

این مقاله، با تحقیق و تفخص در مثنوی معنوی، دیوان شمس، خمسهء نظامی، دیوان خاقانی-، بوستان سعدی و تمامی آثار منظوم عطار فراهم آمده است, بدین ترتیب که ابتدا، ابیاتی راکه به نحوی با طب ارتباط داشته استخراج کرده، سپس با مراجعه به کتب معتبر طب قدیم، اطلاعات مربوط به هر بیت را جمع آوری نمود ه ا یم. ذکر این نکته لازم است که در برخی ابیات، خواص طبی یک ماده و یاگیاهی دارویی موردنظر شاعر بوده است و در برخ...