در هر برهه از زمان و در هر نقطه‌ای از جهان، روشنفکران به دنبال کشف ابدیت و آرمان‌های خود، جامعه و جهان آرمانی بوده‌اند. از این رو آن‌ها توجه خود را معطوف به آثار هنری و ادبیات نموده‌اند که کانون اصلی دغدغه‌های فکری و الهامات آن‌ها بوده است. یکی ار توجهات قبلی و فعلی انسان و اشتیاق دیرینه او دستیابی به مدینه فاضله و آرمانی بوده که تمام خصلت‌های خلقت او را در برگیرد. با توجه به مؤلفه‌های داستان م...

این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که منشأ وحی از منظر مولوی چیست؟ آیا وحی نازل بر پیامبران از جانب خداست یا نفس پیامبر؟ با توجه به آموزة وحدت وجود در مثنوی آیا می‌توان ادعا کرد که منشأ وحی نفس کامل پیامبر است؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا دیدگاه مولوی در باب جهان هستی است و رابطه آن با خدا و انسان‌شناسی وی مورد پژوهش قرار گرفته است. با توجه به ابیات گوناگون مثنوی انسان استعدادهای درونی بسیار...

در سیر تاریخی فرهنگ و تمدن، تصاویر و تولیدات بصری به‌عنوان مناسب‌ترین دستمایه‌ها و واسطه‌ها در امر بقا و بالا رفتن سطح آگاهی بشر اهمیت فوق‌العاده‌ای داشته‌اند. از مصادیق این کاربرد، استفاده از انگاره‌ انسانی در نقش نشانه‌‌های فرازبانی بر آثار هنری دوران باستان است. با این ملاحظه، هدف جستار حاضر واکاوی نقش انسان کنشگر بر ظروف کلریت جیرفت با تأکید بر عناصر و ارزش‌های بصری و مفاهیم ملهم از آن است....

کرامات و معجزات از جمله مباحث مطرح در آثار ادیبان و شاعران پارسی گوی بوده است. از زمانی که سنایی عرفان را به طور عملی وارد شعر نمود و زمینه برای ظهور عرفا و شاعران بزرگ فراهم شد، شعر به عنوان تجلی‌گاه خصال و کرامات شخصیت‌های بزرگ دینی و ملی گردید. در این بین جایگاه امام علی(ع) به عنوان شخصیتی دینی و مذهبی غیر قابل انکار است. مأثورات عرفانی امام علی(ع) در آثار عرفا و ش...

متنبّی و سنایی دو شعر بزرگ ادبیات عرب و ادبیات فارسی هستند که هر دو به حکمت و اندرز شهرت دارند. حکمت، در شعر این دو شاعر از بسامد بالایی برخوردار است و یکی از مضمون‌های اصلی شعر آنها به شمار می‌رود. یافتة اساسی این پژوهش آن است که فرهنگ اسلامی و آموزه‌های آن وکتب دینی به ویژه قرآن و نهج البلاغه، حکمت ایران باستان و حکمت عربی کهن، الهامات شعری و فلسفة یونان از منابع حکمت در شعر این دو شاعر به ویژ...

سیر تکاملی حکمت نظری و حکمت عملی در فلسفه ملاصدرا بر پایه اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری میباشد؛ که مقدمه نحوه زندگی انسان، با تزکیه و تهذیب قوای نفسانی، و شناخت نظام آفرینش و معرفت به خود، و اخذ الهامات و صفات الهی را تشکیل میدهد. ملاصدرا با توجه به مبانی نظری فلسفه خود، مسئله اخلاق یا حکمت عملی را بر اساس ایمان، اطاعت و بندگی، تقوا، تحول و استکمال روح با تشبّه به اخلاق الهی که از عوامل مع...

نگاه به زن در جوامع اسلامی، علیرغم بن مایه های غنی فرهنگی در سنت اسلامی در این خصوص، همچنان نگاه جنس دومی باقی مانده است. پژوهش حاضر با طرح مساله جایگاه زن نزد دو تن از عارفان بزرگ جهان اسلام در پی یافتن این پاسخ است که محی الدین عربی و مولوی چه نگاهی به زن داشته و به لحاظ وجودی و معرفتی او را چگونه ارزیابی نموده اند؟ دستاوردهای پژوهش نشان می دهد که این دو شخصیت بزرگ عرفانی، با وجود تفاوت هایی ...

مقصد این پژوهش، نزدیک شدن به حقیقت سینما با رویکرد پدیدارشناسی هرمنوتیک و نشان دادن امکانات این روش در فهم سینما، در مقایسه با روشهای پدیدارشناسی متعارف است. برای این منظور که با مطالعه کتابخانه ای صورت پذیرفت، پس از انتخاب منابع، مطالب به دست آمده به صورت هرمنوتیکی تحلیل و نتیجه گیری شد. پدیدارشناسی هرمنوتیک، در مقایسه با پدیدارشناسی متعارف به دلیل کنار گذاشتن روشهای فهم سوبژکتیو و توجه به عال...

محقّقی که با اندیشه های اشراقی و متعالی مولوی آشناست، حتّی اگر اطّلاعاتی نسبی با مکتب سوررئالیسم داشته باشد، پیوندهایی بین این دو می یابد. این پیوندها گاه ناشی از دیدگاه های مشترک در معرفت شناسی و هستی شناسی است که در عین حال متضمّن افتراقاتی اساسی با یکدیگر نیز می-باشد و گاهی به واسطه ی خصیصه های مشترک در به کارگیری عنصرِ زبان است. مهم ترین این اشتراکات از این گونه اند: ورود به دنیای نامکشوف ناخودآ...

کشف و شهود در لغت به معنی رفع حجاب و در یک معنای عام به معنی دسترسی یافتن به اسرار غیبی و الهامات الهی است که در بیداری، خواب و بین خواب و بیداری رخ می¬دهد. انسان از طریق آن با عوالم دیگر ارتباط برقرار می¬کند و کیفیت بهشت و دوزخ و احوال گذشته و آینده بر او مکشوف می¬شود. برخی از متون زردشتی نیز متضمن کشف و شهود است. در این پژوهش، پس از معرفی و بررسی متون مکاشفه¬ای و دیگر متون زردشتی¬ای که بخش¬ها...