تحلیل و بررسی تصاویر خلق شده توسط هر یک از شاعران، مشخص کننده ی نوع نگرش آن ها نسبت به پیرامون خویش است. در این میان نقش هنرهای بیانی و تمهیدات ادبی و صور خیال در راستای ساختن این تصاویر، انکار ناشدنی و پر اهمیت است. تشبیه، از جمله هنرهای اصلی علم بیان که خود زیر ساخت صنایع بلاغی دیگر همچون استعاره نیز هست، برگرفته از ذهن خلاقِ سازنده ی خویش، گستره ای از سادگی و تکرار تا تازگی و ابداع را در بر م...

دیدگاه ملاصدرای فیلسوف و مفسر قرآن کریم درباره تفسیر و تأویل قرآن و تفاوت این دو اصطلاح از دیدگاه او مسئله اصلی این جستار است. از مراجعه به آثار صدرا به ویژه آثار تفسیری او چون تفسیر القرآن  و مفاتیح الغیب چنین بر می آید که در دستگاه تفسیری فیلسوف تأویل گرای شیعی، تفسیر حقیقی و تأویل صحیح یگانه اند و با اینکه بر اصاله الظهور پا می فشارد به سختی متمایل به بواطن معنایی قرآن است و باطن معنا از دید...

هرمنوتیک به معنی فنّ فهم و تأویل متن، از زمان سقراط و افلاطون و به قولی پیشتر از آنان، دست‌مایه‌ی دانشمندان و فرزانگان بوده است. در کُل، در آثار یونانی، کُتُب و رساله‌هایی از بزرگانی چون افلاطون و ارسطو در این زمینه موجود است. هرمنوتیک به معنی فنّ فهم و تأویل متون مقدّس دینی از زمان قدّیس آگوستین (سده‌ی پنجم میلادی) تا زمان شلایر ماخر (سده‌ی هجدهم میلادی) به واسطه‌ی عالمان دینی آیین مسیح در راستای فهم...

فهم صحیح قرآن نیاز به فراتر رفتن از قواعد زبان عربی ندارد. نویسنده کوشیده است قواعد فهم قرآن را بررسی کند در این راستا مسئله عربی بودن زبان قرآن، ظهر و بطن آیات، مفهوم تأویل و نمونه هایی از معانی تأویلی موجوددر روایات، را مطرح کده و با تحلیل آنها به این نتیجه رسیده است که فهم آیات براساس شیوه ای که از خود قرآن به دست می آید، کاملاً در چارچوب قواعد زبان عربی ممکن است و بطون آیات یا تأویل به معنای...

یکی از انواع تفاسیر قرآن مجموعه تفاسیری است که به عنوان تفاسیر روایی از آن‌ها یاد می‌شود. در این تفاسیر که مجموعه‌ای از روایات تفسیری است، این روایات هم از جهت مضمون و هم از جهت روش بیان تفسیری دارای انواع مختلفی می‌باشند. یکی از پربسامدترین روایات از حیث مضمون، روایات تأویلی است. از طرفی در تفاسیر عرفانی و حتی علم عرفان نیز بحث تأویل از مهم‌ترین مباحث مطرح‌شده می‌باشد. شناخت گونه‌های روایات تأ...

فیض کاشانی از جمله مفسرانی است که با اندوخته‌های فلسفی- عرفانی از یک سوی و بهره‌های قرآنی- حدیثی از سوی دیگر، رویکردی باطنی به آیات قرآن دارد. وی تأویل را فراتر از مدلول لفظ و به مثابه معانی حقیقی الفاظ می‌داند. ابن ‌کثیر از مفسرانی است که ضمن پذیرش نظر ابن ‌تیمیه درباره معنای مراد از تأویل در قرآن، این نکته را افزوده که در قرآن واژه تأویل به معنای تفسیر و بیان به کار...

در آثار ناظر به علوم قرآنی و تفسیر، هماره دو مسألۀ چالشی «بطن» و «تأویل»، با افت و خیز فراوان مطرح بوده اند. این دو مسئله گاه از حیث خطای در فهم و گاه بنابر ارتباط وثیق، در قالب یک مبحث ارائه شده اند و از این رو در قریب به اتّفاق پژوهش های مربوطه، نسبت سنجی میان این دو مقوله مغفول مانده است؛ حال آنکه فهم این مطلب، دست کم از دو حیث حائز اهمّیت است: اوّلاً، بخش قابل توجّهی از معارف دینی، مربوط به باطن...

به استناد آیات و روایات، تأویل راهی برای دستیابی به حقایق متن مقدس و عبور از ظواهر الفاظ برای نیل به حقایق آیات است. در این عرصه، هر یک از فرقه‌های اسلامی به بحث و تدقیق در این زمینه پرداخته و به‌گونه‌ای به ارائه تأویل صحیح همت گماشته‌اند. نوشتار حاضر به بررسی تأویل از دیدگاه دو دانشمند نام‌آور از فرقه‌های اسلامی عقل‌گرا (شیعه و معتزله)، یعنی ملاصدرا و قاضی عبدالجبار همدانی می‌پردازد. صدرالمتأل...

در این پژوهش کوشیده ایم، ضمنِ بررسی بنیان های تئوریکِ رویکردهای هرمنوتیکی جدید، تا جای ممکن گستره ی آن ها را پیش چشم خواننده روشن کنیم و سپس با تمرکز ویژه بر تأویل های شعر نو، نیک و بد جریان های تأویلی تازه را در عمل به محک نقد بیازماییم. این رساله در پنج فصل فراهم آمده است. فصل نخست، کلیاتی شاملِ پرسش ها، فرضیه ها، پیشینه ها و روش پژوهش را در بر می گیرد. فصل دوم پیش درآمدی است، برای روشن کردن ...