موضوع این تحقیق، بررسی و نقد دیدگاه های عرفانی بیدل دهلوی بر پایه ی مکتب ابن عربی است. با اعتقاد به این که بیدل از پیروان و طرف داران اندیشه ی وحدت وجود است، نخست به تبیین اجمالی این اندیشه پردا خته شده و برخی از جنبه های آن بررسی شده است. در بخش بعدی به چگونگی نفوذ و تأثیر آن بر عقاید بیدل پرداخته ایم وگفته ایم که از نظر بیدل عالم هستی و کل آفرینش در برابر وجود اصیل الهی اموری وهمی و خیالی است...

هند سرزمین اسطوره ها است و کهن الگوها و ایزدبانوان در سروده های شاعران این دیار نمودی ویژه دارند. در این نوشتار برآنیم که نمود این کهن الگوها و ایزدبانوان را در غزل های بیدل دهلوی، بیابیم و دریابیم کدام یک از آن ها در ذهن شاعر بیش تر رسوب کرده، و به گونه ای ناخودآگاه، در زبان او پدیدار شده است.نتایج نشان می دهد که سه کهن الگوی زایش خداانگاری، زمین زایی، و گیاه (درخت) زایی در اشعار بیدل به کار ر...

تأکید مقالة پیش رو بر تفاوت شیوة شاعران ایرانی دورة صفویه و شعرای هندی دورة گورکانی در سدة یازدهم هجری است که از آن با نام های سبک اصفهانی و سبک هندی یاد می شود.نگارنده بر این باور است که تفاوت اصلی، در میزان روی کرد شاعران این روزگاران به شعر شاعران و مضمون های مرسوم ادبی (motiv) در سبک عراقی رایج در ایران است.بیدل دهلوی تماس با سبک عراقی را در همان حد وزن و قافیه و بی یادکرد مکرر از نام شاعر ...

از‌ آنجایی که شعر نتیجه‌ی در هم شکستن نظام و اصول حاکم بر زبان معیار (خودکار) است، شاعر برای خلق یک اثر هنری ناگزیر است از این هنجارها عدول کند و برای ظهور این دگرگونی از ابزارها و شگردهای گوناگون بهره می‌برد که سبب نزدیک شدن محور زبان به نقش ادبی آن می‌گردد. در این میان، بیدل دهلوی به‌عنوان برجسته‌ترین شاعر سبک هندی در به نمایش درآورند ویژگی‌های فرمی و محتوایی این دوره، به خلق و به‌کارگیری شگر...

مقیاس‌های شاعرانه، یکی از آرایه‌های زیبای ادبی است که تاکنون ناشناخته مانده و کمتر کسی به واجست آن پرداخته است. این آرایة ادبی در دستور زبان فارسی هم چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. برخی دستورنگاران متوجه آن شده و از آن با عنوان‌های وابسته‌های عددی، روشنگر، صفت شمارشی مرکّب، ممیز، رابط‌های کلّی عددی یاد کرده‌اند. در این مقاله، به بررسی مقیاس‌های شاعرانه از قرن پنجم تا قرن دوازدهم، سبک خراسانی ...

نشانه هایی آشکار در آثار بیدل هست که تأثیر پذیری او را از مولوی اثبات می کند. از جمله ی آنها: ستایش از مولانا، بهره گیری از قصّه ها و تمثیل های مولانا در مثنوی، جواب گویی به تعدادی از غزلیات مولوی و ...است. بیدل در موضوعات عقل، عشق، حقیقت انسان، فنا و وحدت وجود، بسیار متأثّر از مولوی است. انواع مراتب عقل، فراگیری و سریان عشق در همه ی عالم، اعتقاد به وجود عشق حقیقی و عشق مجازی(که آن نیز به عشق حقی...

چکیده:ملا محمد فضولی بغدادی، (890-963 ه.ق) شاعری است که به سه زبان فارسی، عربی و ترکی آثاری به نظم و نثر دارد. یکی از آثار او به نثر فارسی، «سفرنامة روح» است که به «حسن و عشق» و «صحت و مرض» نیز مشهور است. این اثر داستان ورود روح به بدن، ازدواج او با مزاج و سیر و سفر او در سرزمین بدن است. بیدل دهلوی شاعر بزرگ سبک هندی، (1054-1133ه.ق) نیز در مثنوی خود به نام «طلسم حیرت» بعد از مقدماتی در تحمید و ...

نظامی گنجوی و بیدل دهلوی، دو شاعر برجستۀ سدۀ ششم و دوازدهم هستند که به نوآوری مشهورند. در سطح زبان اشعار این دو شاعر، عناصر متعدد ابهام‌‌زا دیده می‌شود. یکی از مهم‌‌ترین این عناصر، «ترکیبات ابهام‌‌زا»ست. ترکیبات ابهام‌‌زا، واژه‌‌های مرکبی هستند که از هم‌نشینی دو یا سه تکواژ تشکیل می‌شوند و در محور افقی زبان به صورت یک واحد معنایی عمل می‌‌کنند. بیشتر پژوهشگران، ساخت ترکیبات ابهام‌‌زا و خاص را در...

چکیده تمامی آفرینش­های هنری و ادبی انسان در هر دوره­ای در ارتباط و پیوند با یک‌دیگر قرار می­گیرند. به گونه­ای که با تحلیل مقایسه­ای میان آفرینش­های هنری و ادبی انسان در یک دوره می­توان به مؤلفه­های سبکیِ یکسان و مشابهی دست یافت. استخراج ویژگی­های سبکی مشترک میان انواع هنرها نیازمند وجود ابزارهای دقیقی است که در تمامی آفرینش­های هنری و ادبی قابل سنجش باشد. بررسی عملکرد دو فرآین...