شاه نامه فردوسی به عنوان مدرکی مستند، دال بر وطن دوستی و عظمت و قدمت تاریخی ایرانیان، هنوز هم نه تنها برای ما ایرانیان، که برای همه جهانیان که در عرصه ادبیات جهان، نکته هایی نغز و رازها و رمزهایی هیجان انگیز دارد که از ره گذر تحلیل های بایسته، شایسته است گشوده آید. یکی از این مسائل، گستره جغرافیایی است که در شاه نامه از آن سخن بمیان آمده است. در این باب، پژوهش گران شاه نامه پیوسته خواهان پاسخ گ...

اندیشه نجات بخشی در جهان بینی زردشتی جایگاهی ارزشمند دارد. این باور در مـتنهای زردشتی میانه عـموماً با واژه سوشیـانت (-sao?iiant)، مطرح میشود. در گاهان، که اصیل ترین و قدیمی ترین بخش اوستا است، سوشیانت، مفهومی عام و بدون ارتباط با فرجام جهان را در برمیگیرد و به شخصی که صرفاً برای نجات بشر می آید دلالت نمیکند . از میان یشتها، فروردین یشت و زامیاد یشت دو یشتی هستند که این اندیشه در آنها مطرح و تا ح...

در دین زرتشتی توجّه خاصی به امر ستایش و نیایش امشاسپندان و ایزدان شده است و ستایشگران در مراسم مختلف به مدد این نیایش ها و ادعیه از ایزدان خواسته های خویش را طلب می نمودند. ستایش سی روزه یک نمونه از این نیایش ها است. این متن به زبان پهلوی است و مشتمل بر سی بخش می باشد. موضوع آن ستایش امشاسپندان و ایزدانی است که نام هریک از آنان بر روی یکی از سی روز ماه زرتشتی نهاده شده است. این سی روز از اورمزد ...

هدف این مقاله بررسی نظام طبقاتی کاست، در ریگ ودا و اوستا در دو جامعه باستانی هند و ایران می‌باشد. تصور این که بین آریایی­های مهاجر هیچ و نه نظام طبقاتی وجود نداشته است، مشکل به نظر می­رسد؛چون سرودهای ریگ ودا و سروده­های اوستا به سه طبقه مجزا اشاره دارند. این طبقات در ریگ ودا به نام­های برهمن (روحانیان)، راجانیه (پادشاهان و اشراف)، وایزیه «وایسیاها» (کشاورزان، صنعتگران) بیان شده­اند. همچنین این ...

کاوس یکی از پادشاهان به نام از سلسل? پادشاهیِ تاریخی - اسطوره ای کیانیان است که ویژگی های شخصیّتی وی در متون اوستایی، نوشته های پهلوی و شاهنام? فردوسی بیان شده است. چهره ای که از این شخصیّت در این متون، به ویژه شاهنامه، ترسیم شده پادشاهی متزلزل است که با اعمال نابخردان? خود همواره مشکلاتی را برای پهلوانان و مردمان ایران ایجاد می کند. نکت? مهم اسطور? کاوس در گذر از متون اوستایی به پهلوی و سپس شاهنا...

یشت نهم اوستا، معروف به درواسپ یشت، یکی از سرودهای کهن اوستایی است که شعرای دینی مزدیسنان آن را در ستایش و نیایش درواسپ، ایزد بانوی موکل بر نگهداری و مراقبت چار پایان، سروده اند. این یشت مشتمل بر 7 کرده و 33 بند است. موضوع گزارش حاضر بررسی لغات و ترکیبات و اعلام این یشت است که در دو بخش تنظیم شده است. در بخش نخست گزارش پس از استخراج تمامی لغات درواسپ یشت و ذکر صورت های صرفی و حالات دستوری، ستا...

برخی عناصر داستانی شخصیتی به نام جم/یم که در کتاب اوستا موجود است، شباهت‌های صوری بسیار با قصص توراتی و قرآنی مربوط به سلیمان (ع) دارد؛ همان‌گونه که تصور می‌شود، داستان جم/یم در شاهنامه به دلیل شباهت بسیار، می‌تواند نمادی از داستان سلیمان (ع) نیز باشد. دو مبحث «تولد اسرارآمیز» و «اجتباء» که در این پژوهش، مرتبط با خوانش‌های موجود درباره این دو شخصیت بدانها می‌پردازیم، یا در مطالعات پیشین مغفول م...

سنت «چراغ روشن کنی» یکی از باشکوه ترین آیین های مذهب جماعت اسماعیلی بدخشان تاجیکستان، افغانستان و شمال پاکستان است که در میان اهالی این مناطق با نام های «دعوت»، «دعوت پیر شاه ناصر» و «چراغ روشن کنی» معروف است. دربارۀ تاریخ پیدایش این آیین و فلسفۀ آن اختلاف نظر وجود دارد. برخی چون برتلس و ا. خماروف بر این باورند که «چراغ روشن کنی» تاریخ خیلی قدیمی داشته و از آیین مهرپرستی و دین زردشتی برای اسماع...