مبحث تجلّی یکی از مباحث مهم در عرفان اسلامی به شمار می‌رود که از طریق آن چگونگی خلقت عالم مورد بحث قرار می‌گیرد. بر طبق این نظریّه، وجود، یکی است و آن تنها وجود حضرت حق است و همة کثرات و عوالم، در حقیقت تجلّیاتِ آن وجود حقیقی به شمار می‌روند. تعمّق در مبحث تجلّی، یکی از راههای دستیابی به توحید حقیقی به شمار می‌رود. در دین اسلام و قرآن کریم نیز، فهم درست سوره اخلاص به عنوان راهی برای درک توحید حقیقی ب...

شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی که به عنوان پدر علم عرفان درجهان اسلام شناخته شده است ، یکی از بزرگترین نظریه پردازان بزرگ درعرصه این علم بوده و هست به طوریکه بسیاری از عرفای بزرگ تحت تاثیر وی بوده اند و ازسویی دیگرنیز مورد شدیدترین انتقادات از جانب بسیاری از فقها قرارگرفته به نحوی که وی را مرتد و خارج از دین و دریک کلمه ممیت الدین قلمداد کرده اند. آنچه که ابن عربی درعلم عرفان بیان می کند، مسئله ...

در گیتا که از مهمترین کتابهای دینی هند است، برای نخستین بار به خدای متشخص (personal) در قالب یا تجسد کریشنه اشاره می رود. کریشنه خدای متجلی است. خدای گیتا واحد و متعال است. خداوند دارای دو حال بی صفات (نیرگونه) و با صفات (سه گونه) است. در این کتاب مقدس هندوان به بحث دربارة وحدت وجود نیز پرداخته شده و گفته شده است که بهگودگیتا به آن خدای انتزاعی و عقلانی مورد اعتقاد اوپانیشاد چندان عنایتی ندارد،...

ابن عربی قائل به وحدت وجود است؛ یعنی کل عالم هستی در اصل حقیقتی واحد است و آن حقیقت واحد وجود حق تعالی است. این حقیقت در مرتبه ذات خود مطلقا ناشناختنی و پنهان است اما دوست دارد شناخته بشود و در عالم تجلی می کند و کل عالم هستی نتیج? تجلی خداست. بواسط? این تجلی تکثرات عالم بوجود می آید و مراتب عالم شکل می گیرد اما تمامی موجودات عالم علی رغم تنوعات و تکثراتشان در ذات خود واجد حقیقتی واحد هستند. مه...

از رابط? بین واجب وممکنات که در فلسفه به ربط علّی ومعلولی یاد شده، در نظام وجودی صدرایی نیز طبق دو دیدگاه بحث می شود؛ابتدا جناب صدرا بااثبات اصالت وجود، به توجیه این رابطه در دستگاه وجودی ودر قالب تشکیک خاصی پرداخته ومعتقد است که علّت ومعلول، به عنوان دو موجود مستقل ودر مقابل هم نیستند که رابط? بین آنها مثل آنچه مشاء قائل به آنند از نوع رابط? تباینی باشد؛بلکه ایشان با تبعیّت از استاد خویش، از وجود...

مطابق آموز? «وحدت وجود» ابن عربی، درعالم شری نیست و همه چیز زیباست؛ زیرا هستی تجلیِ زیبایِ مطلق (حق تعالی) است. ابن عربی آفرینش را مطابق حدیث «عشق» توصیف کرده که در این وصف، خداوند عاشق با تجلیاتِ ذاتی و اسمائی، خویشتن را به ظهور می رساند. اعیان ثابته (صور معقولات کلیه) علت صدور کثرات اند، مطابق این دیدگاه همه چیز زیباست و خلق در عین وحدت با حق قرار دارد و حق عین خلق است و جدای از خویشتن نیست تا م...

از دیدگاه مکتب دائو طبیعت دارای قداست است و ارتباط بسیار تنگاتنگی با دائو و انسان دارد، دائو قانون حیات است که طبیعت جزیی از آن بشمار می آید، که انسان نیز به عنوان جزیی از این مجموعه می تواند با داشتن رفتار خودبخودی (زی- ژان) و بدون عمل (وو- وی) بطور طبیعی با طبیعت و دائو همنوا و هماهنگ عمل نماید. در کنار این سه، یعنی انسان، دائو و طبیعت که رئوس ارتباطی مثلث جهان هستی در دائو ده جینگ را تشکیل م...

هر اثر هنری تجسم ایده هنرمند و دارای صورتی محسوس است که از حقیقتی به نام هنر نشأت می گیرد. در نگرش سنتی، حقیقت مستقل از اندیشه و موجودیت آدمی در آینه وجود آدمیان متجلی می شد. منشا اثر هنری در این نگرش، تجلی محسوس حقیقتی بود که زیبایی از جلوه های اصیل آن به شمار می رفت. هنر و زیبایی که امری قدسی و ملکوتی است پیوندی ذاتی با یکدیگر داشته و هنرمند در اثر هنری خویش وجوه استعلایی آن را آشکار می کرد. ...

در مساله صادر نخست، سخن از چیستی و هستی امری است که به عنوان نخستین فعل الهی و حلقه اتصال میان کثرات با مبدأ هستی، ایفای نقش می کند. تحقیق حاضر در راستای کاوش از این مطلب در دو نظام فلسفی و عرفانی، در چهار بخش تنظیم شده است. بخش اول: با عنوان «کلیات» شامل مباحث مقدماتی، مفهوم شناسی و گذری مختصر بر حیات علمی امام خمینی(ره) است؛ بخش دوم: با عنوان «صادر نخستین در هستی شناسی فلسفی» از سه فصل تشک...

مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که «آیا شناخت نفس از طریق نظری ممکن است؟». در اینجا کوشیده ایم از طریق بررسی دو دیدگاه متفاوت درباره این مسئله، یعنی دیدگاه کانت و دیدگاه متفکران صدرایی، و در ادامه مقایسه این دو دیدگاه، درنهایت به این پرسش پاسخ دهیم. دیدگاه یا ادعای کانت درباره این مسئله این است که «شناخت نفس از طریق نظری ممکن نیست». معنای دقیق این ادعا در اندیشه کانت این است که «قول به اینکه نفسْ...