شناخت فلسفه احکام اسلامی از موضوعاتی است که هم در امکان و هم در ضرورت آن بحث‏های زیادی وجود دارد. در بیان فلسفه قصاص، شارع مقدس، خطاب خود را متوجه صاحبان فکر و اندیشه می‏کند و می‏فرماید: (ولکم فی القصاص حیاه یا اولی الالباب) و این اشاره به این واقعیت‏است که تنها صاحبان فکر و اندیشه و عقل می‏فهمند که قصاص موجب حیات خواهد بود. در فقه جزایی اسلام سه نوع مجازات که هر کدام دارای ویژگی‏های مخصوص به ...

درباره علم قاضی اختلافات و ابهاماتی وجود دارد؛ چه در اصل حجیت آن و چه در قلمرو  انتفاع از آن و چه در مفهوم و معنای آن. به نظر می­رسد بخش قابل توجهی از اختلافات، ناشی از عدم شناخت ماهیت علم قاضی است. در قلمرو شرع و قانون و نیز قضا، آن چه ملاک است تحقق علم می­باشد؛ و تقریباً اگر نگوئیم تحقیقاً، مراد از علم در قلمرو فوق، یقین عقلی یا منطقی که در حوزه معرفت شناسی و فلسفه مورد توجه می­باشد، نیست. در ق...

اندیشه ی مشارکت زنان در فرایند توسعه ی سیاسی با رویکرد عدالت جنسیتی - عدالت در منش و کارکرد اجتماعی، اندیشه ای فرا فقهی (فقه در احکام) و در حوزه ی اندیشه دین شناختی رشد  توسعه (تفقه در دین) از مبانی فلسفه دینی تا مبانی معرفت شناختی تا مبانی هستی شناختی- انسان شناختی، عرصه ی اخلاق و فقه احکام و تا عرصه ی تحقیق توسعه ی دین شناختی است. پردازش گفتمان تحقیق و توسعه ای دین شناختی اندیشه ی ترقی (رشد- ...

نظریه‌پردازی در حوزۀ سیاست جنایی، ضرورتی مبرم است؛ فقدان الگوی بومی منسجم برای مدیریت تدبیر در قبال بزه و انحراف موجب ناهماهنگی دستگاه­های حکومتیِ متصدّی امر است، و این پیامدی جز افت شاخص­های عدالت کیفری در ایران ندارد. با وجود آن که راهبردسازی برای عدالت کیفری در ایران اوّلاً، متأثّر از آموزه­های اسلامی است، امّا تعبیر «سیاست جنایی اسلامی» در ادبیات فقهی و حقوقی کشور با چالش­های متعدّدی روبه‌روست؛ مص...

واژه شرط در دانش‏هاى گوناگون، همچون نحو، فلسفه، اصول، فقه و حقوق به کار مى‏رود و در هر یک، معناى مخصوصى دارد. در این تحقیق، شرط در اصطلاح فقهى محل بحث است و منظور از آن، »تعهدى تبعى است که متعاقدین آن را ایجاد مى‏کنند. « از دیگر سو، شرط را به اعتبارهاى مختلفى مى‏توان تقسیم کرد; از جمله، تقسیم شرط به اعتبار »صراحت در متن عقد« است. به این اعتبار شرط به بنایى، ضمنى و مصرح تقسیم مى‏شود و مشهور در ف...

یکی از چالش ها و مسائل حیاتیِ پیش روی جوامع اسلامی انحطاط امنیتی است. از سوی دیگر، فقه به عنوان یک دانش راهبردی در اسلام، و با عنایت به غایت آن در تأمین امنیت انسان در دنیا و آخرت، ظرفیت وسیعی در حوزه تأمین امنیت دارد. این رساله برای بررسی و پاسخگویی به این سوال اصلی تدوین شده است که : «مبانی فقهی امنیت در نظام اسلامی با عنایت به توسعه و تطوّر مفهوم امنیت چیست؟» جهت تحلیل و پاسخگویی به این سوال ب...

نظام‌سازی به‌معنای شناسایی و طراحی الگو‌های کلان و تنظیم‌کننده متغیر‌های دخیل در یک شبکه ارتباطی است. ماهیت این موضوع، به‌گونه‌ای است که یک دانش خاص را نمی‌توان متولی پرداختن به آن قرار داد، بلکه باید آن را موضوعی فرارشته‌ای دانست که دانش‌های مختلف در یک آمیزش بین رشته‌ای می‌توانند آن را محقق کنند. آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر از جمله اندیشمندانی است که موضوع نظام‌سازی و کشف نظام‌واره‌های جامعه انس...

ارزیابی اصطلاحنامه، ضامن بقا و پویایی آن است. مطابقت اصطلاحنامه با استانداردهای ملی و بین المللی، یکی از شیوه های ارزیابی است. اصطلاحنامه های علوم اسلامی به عنوان تنها اصطلاحنامه های منتشر شده در این زمینه، اهمیت ویژه دارند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی اصطلاحنامه های علوم اسلامی فارسی با استاندارد ایزو 1-25964 است. جامعه پژوهش عبارتند از: اصطلاحنامه های کلام اسلامی، منطق، فلسفه اسلامی، اصول فقه، اخل...

در تفکرات افلوطین خداوند چیزی «به کلی دیگر»1 است؛ به گونه‎ایکه نه نامی می توان بر او نهاد و نه با هیچ زبانی می-توان او را توصیف کرد. عبدالاعلی سبزواری نیز به عنوان اندیشمندی ازعالم اسلام، به ویژه در میان عالمان شیعی مذهب معاصر، با تبحر چند وجهی در علوم دینی از قبیل فقه، اصول، فلسفه، عرفان و تفسیر قرآن، در باب «احد» به تأسی از پیشوایان دینی خویش اندیشه هایی دارد. در این مقاله، به بررسی تطبیقی پی...

پس از آن که در هیأت تحریریه فصلنامه، اختصاص شماره ای از فصلنامه به مباحث «امنیت در اسلام» به تصویب رسید، مقرّر شد پرسش های کلیدی در این حوزه برای تعدادی از اساتید و صاحب نظران ارسال گردد تا امکان بهره برداری از افکار تعداد بیشتری از فرهیختگان علمی کشور فراهم گردد. در ادامه پاسخ اساتید محترم آیة الله سید نورالدین شریعتمدار جزایری، استاد فقه سیاسی در حوزه علمیه قم، دکتر اصغر افتخاری، معاون پژوهشی ...