این مقاله نقدی است بر دیدگاه یکی از نویسندگان درباره این که علم صرف فی الجمله در دستیابی به قرائت صحیح نقش می آفریند. وی مدعی است، این علم در تعیین، ترجیح و تساوی قرائت ها نقش­آفرین است. به دلایلی که بیان می کنیم وی در اثبات نقش تعیینی و ترجیحی موفق نبوده است: 1. در اثبات نقش تعیینی موفق نبوده است، زیرا اولاً قاعده صرفی به­کار رفته در کلمه معایش در آیه «وَ جَعَلْنا لَکُمْ فیها مَعایِشَ» (اعراف:10؛ حجر:20)...

در این مقاله ابتدا رجعت با ادلة نقلی اثبات شده و سپس در بحث تناسخ، مهم‌ترین ادلة استحالة آن با تحلیل نقادانه بررسی شده است. این ادله با دقت در مقدمات و لوازم آن‌ها، به وسیله اشکال‌هایی ابتکاری مورد نقد قرار گرفته و این نتایج به دست آمده است که اولا": هیچ یک از این ادله با نظریة رجعت تنافی ندارد؛ ثانیاً: از پنج دلیل استحالة تمام اقسام تناسخ. دلیل اول (بر اساس نظریة حرکت جوهری یا اتحاد عاقل و معقو...

از اقسام تقیه، تقیة مداراتی است، این تقیه عبارت است از همزیستی مسالمت آمیز با عامه، به جهت جلب محبت آنها و ایجاد وحدت میان مسلمانان، بی آنکه خوفی در میان باشد. با اینکه چنین تقیه­ای، به شهادت روایات، در طول دوران 250 سالة امامت پیشوایان معصوم، موضوعی مهم و جدی تلقی می‌شده و در روابط اجتماعی و اعمال عبادی، مانند نماز و حج جریان داشته است اما در کلمات فقهای شیعه به جز برخی از فقهای متأخر،‌ این تق...

یکی از مباحث مطرح در قرآن و عهدین امکان رؤیت الهی و چگونگی آن است. مشاهده در فارسی معادل رؤیت در عربی است. اقسام مشاهده در عهدین نیز همانند اقسام مشاهده در قرآن کریم است ولی برای هر کدام شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در مفهوم آن‌ها در کتب مقدس نهفته است. هم‌چنین رؤیت الهی با چشم در عهدین به صورت متناقض مطرح شده ولی در قرآن کریم رد شده است. مسأله مشاهده و رؤیت الهی در عهدین با توجه به تجسیم و تصور انسان...

امروزه بیع اشیاء آینده در تجارت داخلی و بین المللی بسیار رایج شده است. در این نوع از بیع، مبیع هنگام انعقاد عقد وجود خارجی ندارد و در آینده عینیت می یابد. در این مقاله ضمن بررسی صحت این نوع از بیع در حقوق ایران و فقه امامیه به بیان اقسام بیع مال آینده خواهیم پرداخت و نحوه انتقال مالکیت در این نوع از بیع مورد بررسی خواهد گرفت. سوال اصلی مقاله این است که: 1- مبیع در بیع مال آینده کدام یک از اقسام...

  با وجود تأثیرات عمیق نسبی‌گرایی معرفتی در زمینه‌های مختلف نظری و عملی و اختلاف‌نظرهای فراوان دربارة اعتبار آن، به تبیین حدود و ثغور این مفهوم و نیز اقسام آن و محل نزاع دقیق در این زمینه، به اندازة کافی توجه نشده است. با تحلیل مفهوم نسبیت، می‌توان نشان داد نسبی‌بودن به معنای وابستگی یک «موضوع» به یک «محور» است؛ چنان‌که تغییرات «عناصر» آن محور موجب تعیین و تعیّن «ارزش»های موضوع می‏گردند. موضوع ...

لغوى­ها در این­که واژه­ی «ضمان» از «ضمّ» گرفته شده یا از «ضمن»، اختلاف­نظر داشته و برخى آن را از ضمّ به معناى ضمّ چیزى به چیز دیگر دانسته­اند؛ اما بیشتر ایشان، آن را از ماده «ضمن» می­دانند. از دیدگاه فقهای امامیه نیز، واژه­ی «ضمان»، مشتق از «ضمن» است؛ بنابراین ضمان، دلالت بر نقل ذمه مى‌کند و سبب مى‌شود که ذمه مدیون اصلى، ضمن ذمه ضامن قرار گیرد؛اما از نظر اکثر فقهاى اهل­سنت، واژه­ی «ضمان»، مشتق از ...

مرگ یکی از ناگشوده­ترین رازهایی است که انسان با آن روبه روست؛ بنابراین همواره جزء دغدغه­های دانشمندان بزرگ و آموزه­های اصلی ادیان الهی بوده است. آگوستین از بزرگانی است که دربارۀ مرگ و چیستی آن اندیشیده و سخن گفته است. در تعریف آگوستین از مرگ با یک تعریف معین روبه رو نیستیم. وی فیلسوفی افلاطونی است؛ بنابراین مرگ را جدایی نفس از بدن می­داند؛ ولی در جایگاه یک متکلم، مرگ را نتیجۀ گناه و دوری از خدا...

نسبت میان مسألۀ رنج و ایمان، نزد اندیشمندان اهمیت ویژه ای دارد و دیدگاه های متفاوتی در این زمینه ـ با رویکردهای درون دینی یا برون دینی ـ ابراز شده است. اهمیت مسألۀ ایمان، عمدتاً به رابطۀ ایمان و سعادت معطوف است که در متون و مأثورات دینی، بر آن، تأکید فراوان رفته است. در عرصۀ تضارب آرا در این باب، عارفان نیز در آثار مکتوب خویش، با ابتنا بر ذوق و تجربۀ عرفانی، دیدگاه های عمدتاً بدیعی در این باره در...

پس از آشنایی با معانی متفاوتِ نسخ در نگاه بسیاری از لغت شناسان و دانشمندان علوم قرآنی، مشخص می شود که معنای اصیل و حقیقی کلمه نسخ «ازاله»، و معانی دیگر مجازی می باشد. بسیاری از علمای قرآن و مفسران از میان اقسام نسخ، تنها نسخ حکم بدون تلاوت را پذیرفته اند. نسخ، نزد صحابه مفهومی عام داشته و هرگونه تخصیص، تقیید یا استثناء را از مقوله نسخ خوانده اند، اما علمای متقدم و متأخر شیعه و اهل سنت، شروط و ضو...