در این مقاله به صناعت حُسن تعلیل در شعر حافظ پرداخته می­شود. حسن تعلیل صناعتی است که در آن شاعر دلیلی ادعایی برای پدیده­ای می­آفریند یا بین دو پدیده رابطۀ علت و معلولیِ تخیّلی ایجاد می­کند. در شعر فارسی این صناعت از آغاز ظهور و نمود داشته است؛ به نحوی که به نظر برخی پژوهشگران ادبی از ویژگی­های خاصِ شعر فارسی است. حسن تعلیل بعد از ایهام، یکی از صناعت­های غالب در شعر حافظ است که به سبب تکرار و بسامد ...

«حافظ تمام هنرش در اسلوب است و در مرکز اسلوب حافظ، نوعی بیان نقیضـی و پارادوکسـی وجـود دارد. ساختار شعر حافظ در تحلیل نهایی، یک ساختار متضاد و متناقض‌نما (پارادوکس) است. مفاهیم متضاد در جامة لغات و ترکیبات و عبارات متضاد رخ می‌نماید. استراتژی او برای بیان این رفتار ذهنی و زبانی، عمدتاً طنز و ایهام است. با بررسی دلایل و عوامل ایجاد پارادوکس می‌توان به این نتیجه رسید که دلایل ذیل سبب ایجاد پارادوک...

به حافظ، خواجه گفته‌اند ازآن‌رو که گاه از شغل دیوانی و وظیفة سلطانی بی‌نصیب نبوده و ازسوی دیگر، بخشی از اشعار او بازتاب اوضاع روزگار خویش است. پس نباید حافظ را از اندیشه، اندرز یا فلسفة سیاسی بی‌بهره دانست هرچند از او چیزی در باب سیاست‌به‌میان نیامده است! بنابراین، جست‌وجوی محورهای اصلی فلسفة سیاسی حافظ، مسئله اساسی پژوهش است (سؤال). به نظر می‌رسد حافظ به سبب قریحة شاعرانه، ترس زمانه و اندیشة م...

هدف این پژوهش بررسی تربیت اخلاقی از منظر علامه جعفری بود. بدین منظور، اندیشههای اخلاقی علامه مورد بررسی قرار گرفت و بر اساس آن دلالتهای مربوط به تربیت اخلاقی استنباط شد. این پژوهش که از جمله طرح¬های تحقیق کیفی به شمار می¬رود، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی شکل گرفت. در حیطهی اندیشههای اخلاقی، و مسائل پیرامون آن مطرح شد. مباحث تربیتی که بر مبنای این اندیشهها تدوین گردید به صورت یک چهارچوب پ...

موضوع پایان نامه ی حاضر تحقیق در مبانی زیبایی شناسی اشعار نیّر تبریزی است. عناصر چهارگانه ی علم بیان شامل تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه، نقش مهمی در زیبایی کلام و تأثیر سخن دارد؛ بنابراین ما با بررسی دیوان اشعار نیّر از منظر علم بیان، سعی داشتیم وجوه زیبایی شعر وی را نشان دهیم و در عین حال شواهدی تازه و متنوع برای مباحث کلی و جزئی بیان ارائه دهیم.

در این مقاله برخی از نکات تأمل برانگیز حواشی مرحوم استاد دکتر قاسم غنی حافظ شناس معروف ایران بر دیوان خواجه مورد بررسی قرار گرفته است . بدیهی است در مدت زمانی که از مرگ آن استاد فرزانه می گذرد ‘ حافظ پژوهان و حافظ شناسان بزرگی درباره خواجه حافظ و آثارش سخن رانده اند و امروز نیز این مکتب پربار همچنان به پرورش شاگردان و دانشجویان می پردازد . در این مقاله بر برخی از دریافت ها یا برداشت های آن اس...

این مقاله، پس از مقدمه­ای کوتاه درباره مفهوم وزارت در ادب فارسی، به بررسی زندگی وزیران عصر حافظ پرداخته است. خواجه عمادالدین محمود کرمانی، خواجه برهان­الدین فتح الله، خواجه قوام­الدین محمد صاحب عیار و جلال­الدین تورانشاه، چهار وزیری هستند که حافظ به آنها علاقه ویژه داشته و اشعاری در ستایش آنها سروده است. بررسی اشعار حافظ در ستایش وزیران یاد شده، با نگاهی تاریخی موضوع اصلی این مقاله است. مطالعات...

چکیده گفتگو درباره سعد و نحس ایام در بستر تاریخ بشر از پیشینه ای کهن برخوردار است، این ماجرا در لابلای حدیث فریقین نیز به وضوح دریافتنی است. طبق این باور، روز و یا در حالت کلی زمان هایی نحس اند. بدین معنی که در ظرف آن زمان ها، جز شرّ و بدی، حادثه ای روی نمی دهد و اعمال آدمی، یا دست کم نوع خاصی از اعمال، برای صاحب آن، نتیجه مطلوبی درپی نداشته باشد. و یا روزهای دیگری سعد و مبارک بوده، فعالیت های ...

در دنیای امروز همه علوم راه کل نگری در پیش گرفته و در جهت پیوستگی هر چه بیشتر می کوشند. ادبیات به عنوان ابزار بروز و بیان احوالات و اندیشه های بشر باید دارای نظام و ساختاری باشد تا درک منظور گویندگان و نویسندگان و سرایندگان را آسان تر سازد. ساختارشناسی به عنوان یک روش علمی می تواند با برقراری پیوندهایی میان ادبیات و سایر علوم انسانی و در نتیجه علمی تر شدن آن، سودمند باشد. این پژوهش به عنوان یک...

هدف مقالۀ حاضر رویکردی است به کتاب «حافظ چه می‌گوید؟» نوشتۀ احمد کسروی، که در آن به اعتراض و انتقاد از شخصیت و شعر حافظ، زبان گشوده همۀ ستایش‌هایی که از حافظ شده مایۀ گمراهی ایرانیان دانسته و گفته‌های حافظ را در هم و پریشان خوانده و با نوشتن این کتاب، به گفتۀ خود، کوشیده تا زحمت ایرانیان را کم کند و چاره‌ای برای گمراهی‌شان بیندیشد. در این مقاله نگارنده با توجّه به مرقومات موجود در نقد کتاب مذکور...