ایرانیان، سهم بزرگی در پیشرفت علوم به ویژه دانش­های عقلی، پزشکی، داروسازی و پیراپزشکی در دوران پیش از اسلام و بعد از داشته­اند. وجود دانشگاه­های علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و «ریو اردشیر» (بوشهر فعلی) در آن زمان، حکایت از آن دارد که در زمان ساسانیان، ایرانیان، عنایت خاصی به تدوین علوم عقلی داشته­اند. آثار پزشکی ایرانی، یکی از منابع مهم پزشکی در جهان اسلام به شمار می­رفته و علل اصلی تأثیر ایران...

نظم و نثر ادب کهن فارسی، انباشته از ابیات و واژه هایی در نکوهش و خوارداشت زنان است، که گویندگان آن ها با استناد به آیات و حدیث، تلاش کرده اند، با نسبت دادن بسیاری از آن ها به بزرگان دینی، ناخودآگاه، زنان را نادیده بگیرند و آنان را سراپا عیب و گناه نشان دهند.پژوهش پیش رو بر آن است که نشان دهد چرا آیات و احادیث، دست آویز این زن ستیزی شده و کج فهمی ها چه گونه می تواند گاهی تفسیر آیات و یا مضمون حد...

ادب یکی از نشانه های بزرگی و شرافت و یکی از اصول والای انسانی است، در قرآن کریم اگرچه با صراحت از ادب یاد نشده، و این لفظ حتی یکبار هم در این کتاب عزیز استعمال نشده است، ولی در تمامی آیات قرآن این اصل اساسی به طور دقیق رعایت شده است، بویژه آن که در برخی از آیات قرآن کریم این مسأله با لطافت و ظرافت خاصی مورد توجه قرار گرفته است. در این نوشتار که مشتمل بر یک پیش درآمد و هفت فصل می باشد، نمونه ها...

فال در لغت به معنی طالع، بخت، شگؤن، اختر، پیش بینی و عاقبت گویی آمده است. علم فال علمی که به وسیلهء آن برخی از حوادث آینده دانسته می شود و این کار باگشودن قرآن کریم یا کتب بزرگان مانند دیوان حافظ و مثنوی مولوی و نظایر آن انجام می پذیرد. استخاره نیز مانند فال به وسیلهء قرآن کریم و تسبیح صورت می گیرد و در فرهنگ عر ب تفأل و تطیر سابقه ای کهن دارد. ایرانیان به فال نیک مرواو به فالی بد مرغوا می گفت...

ادبیات فارسی منبعی غنی برای تحقیق در آداب و رسوم و چگونگی زیست فارسی‌زبانان و حتی فرهنگ‌های نزدیک به آن در گذشته‌های دور است. بر آشنایان ادب فارسی پوشیده نیست که جز ارزش ذاتی‌ای که داده‌های چنین تحقیقی به همراه دارند، در موارد بسیاری داشتن درکی درست از بیت یا نوشته‌ای بدون آگاهی دقیق از همین مسائل میسر نمی‌شود. با عنایت به همین نیاز، آثاری در این زمینه تألیف شده است که علی‌رغم کاستی‌ها، وجودشان...

مثنوی معنوی از نظر نوآوری در شیوه‌های روایت در میان متون کهن ادب فارسی، اثری منحصر به فرد است. شگردهای بدیع مولوی در بازروایت حکایت‌ها – که پیش از مثنوی در آثار دیگر ادب فارسی ذکر شده‌اند- گاه تا به جایی پیش می‌رود که نزدیکی‌ها و شباهت‌هایی را به روایت‌های مدرن و پسامدرن به نمایش می‌گذارد. یکی از حکایت‌های متفاوت و نوآورانه‌ی مثنوی، حکایت «پیر چنگی» است. مولوی در پرداخت این روایت، تغییرات بسیار...

تصحیح متون کهن همواره موردِ توجّه ادب دوستانی بوده که دغدغه‌شان فراهم کردن ِمتنی منقّح و نزدیک به گفتارِ مؤلف است. یکی از متونِ بحث برانگیز از لحاظ تصحیح، کلیّاتِ شمس تبریزی از جلال‌الدّین محمّد مولوی است. این اثر سترگ به دلیل حجمِ گسترده‌ی آن و مشوّش بودنِ نسخِ موجود از آن،‌ هنوز متنِ کاملاً قابلِ اعتمادی از جهتِ تصحیح ندارد، در سال 1344ـ1336 توسط مولوی‌شناسِ گرانقدر استاد بدیع‌الزمانِ فروزانفر به شکلِ انتقادی تصح...

امروزه در پرتو مطالعات میان­رشته­ای می­توان به درک و خوانش متفاوتی از متون ادبی دست یافت و از آنها لذتی دوچندان برد. مقالۀ حاضر با بهره­گیری از چنین رویکردی، با استفاده از نظریۀ جُرم­شناسانۀ «پنجرۀ شکسته»، برخی حکایت­ها و ضرب­المثل­های ادبیات فارسی را بازخوانی کرده است. این نظریه می­گوید: اگر جلوی ناهنجاری­ها و جرم­های کوچک گرفته نشود، جرم­های بزرگ به وقوع خواهد پیوست. در مقدمه نحوۀ شکل­گیری این...

موضوع این رساله بررسی قیامهای شیعی است که پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) و به طرفداری از خلیفه بر حق آن حضرت شکل گرفت از جمله در دوران امامت حضرت علی (ع) و امام حسن مجتبی (ع) و قیام جاودانه حضرت سید الشهداء و تأثیر این نهضت بر ادب عربی ان چنانکه آثار منظوم و منثور باقیمانده از آن هم چنان بر تارک ادب عربی می درخشد. بررسی « ادب خطابه » « ادب رسائل » « ادب رجز » و « ادب رثاء » از عناوین اصلی این رسال...