یشگویی از دیرباز بخشی از زندگی بشر بوده است. جام از جمله ابزارهایی بود که افزون بر زینت بخشی مجالس و کاربردهای آیینی، در پیشگویی نیز به کار می رفت، از این روست که در ادبیات از «جام جم» و «جام کیخسرو» یاد شده است. این پژوهش مبنی بر شیوه کتابخانه ای و به ترتیب قدمت به منابعی از جمله ایران باستان، فارسی میانه، تاریخ های اسلامی، ادبیات، فرهنگ ها، آثار مستشرقان و محققان معاصر ایرانی استناد یافته است...

در متن قرآن کریم واژه‌های پیچیده‌ای وجود دارد که هر کدام در بافت‌های مختلفی به‌کار رفته‌اند. یکی از آنها «فرقان» است. مفسرّان مسلمان متقدم و متأخر کوشیده‌اند با مسلّم گرفتن منشأ عربی این واژه، برای آن معانی گوناگونی مانند کتاب، تورات، انجیل و تمایز میان حق و باطل در نظر بگیرند. اما دانشمندان غربی برخلاف مفسران مسلمان، با تکیه بر روش‌های ریشه‌شناختی تطبیقی زبان‌های سامی، ریشه عربی برای این واژه قا...

پس از ورود و پذیرش آیین اسلام در ایران، موج گسترده‌ای از باورها، اسطوره‌های اسلامی و سامی و در پی آن عناصر عرفانی، ادبیات حماسی ایران را تحت تأثیر قرار داد. این تأثیرات دامنة وسیعی از تغییر و دگرگونی‌های ساختاری و محتوایی را در بر گرفت؛ به‌گونه‌ای‌که تغییر ایدئولوژی نویسنده بر مسائل بسیاری أثر‌‌ گذاشت که از آن جمله به جریان داستان، اعمال و رفتار قهرمانان، تعامل میان شخصیت‌های داستان و حتی تعیین...

آتش از دیرباز به سبب نقشی که در زندگی انسان داشته است، مورد توجه بوده است. یکی از خویشکاری‌های نمادین آتش، تطهیر است. آتش با وجود این که سوزاننده است، پاکی و طهارت را نیز به ارمغان می‌آورد. بنا به باور اساطیری، آتش آوردگاه پاکی و پلیدی است. در این جستار ابتدا به بررسی مفهوم نمادین آتش در اساطیر مختلف پرداخته‌ایم که گذر از آن (آزمون آتش) عروج به مرحله‌ای بالاتر را در خود نمادینه کرده است. پس از ...

تحلیل معنایی واژگان و شناخت روابط مفهومی بین آنها، یکی از راه‌های دست‌یابی به دقایق معناست، این امر در رابطه با قرآن کریم که از سطوح معنایی متعددی برخوردار است و چینش واژگان آن در نهایت انسجام بوده ضرورتی ویژه می‌یابد. در این پژوهش، معنای واژه إغواء برحسب روابط بینامتنی میان واحدهای زبان، با روش تحلیلی و توصیفی بررسی گردید. در پرتو شناخت روابط مفهومی این واژه و بسامد بالای همنشینی «ربّ» و «إغواء...

دین یهود از قدیم‌ترین ادیان کلامی و تأسیسی است که در میان ادیان ابراهیمی جایگاهی ویژه دارد. یهود نام قومی از فرزندان یعقوب است. نژاد این قوم و نیز زبان آنها عبرانی است که یکی از زبان‌های سامی شمرده می‌شود. اسحاق، فرزند ابراهیم(ع)، بنیان‌گذار قوم بنی‌اسرائیل است. احکام دین یهود در قالب الواح ده‌گانه از سوی خداوند و با مساعدت هارون به موسی(ع) نازل شده است. فرامین ده‌گانه و نیز همراهی هارون با موس...

یکی از کهن ترین و گسترده ترین بن مایه های داستان های عاشقانة جهان، عشق نامادری به پسر همسر است. در ادب پارسی افزون بر بهترین نمونۀ ایرانی آن که در داستان سیاوش و سودابۀ شاهنامه گزارش شده است، با تأثیر پذیری از روایت قرآنی داستان سامی یوسف و زلیخا، آثارو منظومه هایی پدید آمد که هنری ترین آن ها محبت نامه سرودۀ عبدالرحمن جامی در اورنگ پنجم از هفت اورنگ است. در آثار ملل دیگر نیز روایت هایی با بن ما...

هرچند پیشینه ی تلمیح به نخستین روزهای حیات ادبیات بازمی گردد، ترجمه ی این آرایه ی ادبی فرهنگ-محور نخستین بار در سال 1997 در رساله ی دکتری ریتوا لپیهالم مورد بررسی قرار گرفت. رساله ی مزبور اگرچه به سرعت به الگوی جهانی پژوهش های بعدی تبدیل شد، کمتر پژوهشگری را می توان یافت که خود را از بند راهبردهای ترجمه ی تلمیح رهانده و به سواد فرهنگی به عنوان لازمه ی تشخیص و ترجمه ی موفقیت آمیز تلمیح پرداخته ب...

کلیدواژه ها: ساختار جمله، نحو عربی، دستور فارسی، بررسی تطبیقی. چکیده:زبان عربی از خانواده ی سامی و زبان فارسی از خانواده ی زبان های هند و اروپایی است. زبان شناسی ساختار زبان را از طریق حوزه های زیر بررسی می کند:1.آواشناسی 2.صرف و نحو 4.معناشناسی. بنابراین نحو یکی از مسائل عمده ای است که در زبان شناسی مورد بررسی قرار می گیرد. از آن جا که امروزه کتاب های زیادی از فارسی به عربی و بالعکس ترجمه می...

چکیده طومار، نسخه¬ی نوشتاری روایت¬های شفاهی است. نقّالان که قدرت باز آفرینی و تجسم و تخیل سرشاری دارند، به کمک این امتیاز و شاگردی نزد استادانِ فن و داشتن طومار به مهارت می¬رسیدند. معمولاً طومار¬ها از آغاز کار کیومرث تا پایان پادشاهی بهمن را شامل می¬شوند و نقّالان برای تدوین طومار¬های خود، علاوه بر روایات شاهنامه، از اخبار منظومه¬های پهلوانیِ بعد از فردوسی، مانند: گرشاسب¬نامه، بانوگشسب¬نامه و...، ...