آرزوی بی مرگی، «فنا فی الله» یا ابدیّت، بازتاب وسیعی در شعر و ادب پارسی داشته است. سهراب سپهری، شاعر عارف معاصر که از عرفان شرق آسیا بهره ای زیاد دارد، همواره در آثارش، با گونه ای تلاطم درونی، عملاً این موضوع را مطرح نموده است. برای مثال «سفر کردن» یکی از این موارد است. وی سی و دو شعر با مضمون «سفر کردن» دارد که بیست و دو مورد آن، سفرهای معنوی هستند که نوعی سفر به ابدیّت اند زیرا او از سفر استفاده...

تحقیق در مسائل فرهنگی و موادّ مورد استفاده مردم و وجوه مختلف زندگی پارسی زبانان، که به یقین تأثیری مستقیم در متون ادبی همان مردمان داشته، از نیاز های اساسی پژوهش های ادبی است. یکی از موادّ بسیار پرکاربرد زندگی اقوام ایرانی مادّه ای است به نام مُشک. این مادّه آنچنان نقش اساسی ای در زندگی آنان داشته که در انواع مختلف کتاب ها _ کتب ادبی، عجائب نامه ها، کتب جغرافیایی، لغت و ... _ می توان نامی از آن دید ...

شعر و اسطوره پیوندی بنیادین دارند. دردرازنای زمان، شعر ناب بردوش اسطوره ها حرکت کرده و به جلو آمده و همواره یکی از شاخص های مهم در ارزش شعر برپا مانده است. برخی از شاعران به میزان قدرت تخیل خود، آگاهی از فرهنگ سرزمین و اوضاع سیاسی – اجتماعی عصری که درآن زندگی می کنند، اسطوره ها را در شعر به کار می برند.گاهی برخی از شاعران ، با ژرفناکی و خلاقیتی تمام، یک اسطوره ی قدیمی را بازآفرینی می کنند و برخ...

می دانیم که در شعر فارسی دری، 10 قالب شعری عرصۀ هنرنمایی سخن وران توانای پارسی گوی در بیش از هزار سال بوده است، اما هم از نظر حجم و کمیت و هم از حیث دل نشینی و کیفیت این قالب ها در یک ردیف نیست و چند قالب شعری، بیش از دیگر قالب ها ارزش شعر فارسی را نمایان ساخته است. از میان آن چند قالب «مثنوی» و «غزل» جای گاهی ویژه دارد. مولانا در این دو عرصه شهرتی تمام یافت و با سرودن مثنوی و غزلیات شمس بدین د...

ردیف در شعر پارسی از دیرباز تا امروز همواره در خلق موسیقیِ بیرونی شعر، نقش‌آفرین بوده است. بسیاری از زیباترین غزل‌های سعدی، مولانا و حافظ غزل‌های مردّفند. از طریق بررسی ردیف‌های شعر شاعران، می‌توان دریافت که آنها کدام عناصر نحوی زبان را برای تکرار در ردیف، مورد تأکید قرار می‌داده‌اند. استاد شهریار در غزل‌های خود، گاهی اسم، گاهی حرف، گاهی ضمیر و گاه فعل یا صفت را به عنوان ردیف به کار برده است. این...

آرکائیسم از راه‏های برجسته کردن و تشخص بخشیدن به زبان است. این شگرد یکی از شیوه‏های آشنایی‏زدایی باعناصر کهن (آرکائیک) زبان است کاربرد عناصر تاریخمند زبان در درون بافت زمانی پس از آن را کهن‌گرایی (آرکائیسم) می‌گویند. واحدهای زبان (تکواژها، واژه‏ها، عبارات و ساختهای نحوی) بر پیشانی خود مهر زمان دارند، این یعنی هویت تاریخی و تاریخمندی زبان. اگر عناصر زبان گذشته را از موقعیت تاریخی آن جدا کنیم و ب...

ورود پارسی ها به انشان / پارسه و ارتباط گستردۀ آنان با ساکنان عیلامیِ این سرزمین در جنوب غرب ایران باعث نفوذ فرهنگ و تمدن عیلام در فرهنگ و تمدن هخامنشی به‎ویژه در زمان کوروش دوم و کمبوجیۀ دوم شد. به‎علاوه، ادعاهای کوروش در استوانۀ مشهور خود به زبان بابلی که خود و اجدادش را پادشاهان انشان معرفی می کند و ذکرنکردن نام پارس و یا هخامنش در این نوشته، باعث شده است که در سال های اخیر تعدادی از اندیشمند...

منظومة خسرو و شیرین نظامی بهترین منظومة عاشقانة او و جزء بهترین داستان های عاشقانة شعر فارسی است. از رموز موفقیت آن، نحوة استفادة نظامی از عناصر داستان در این منظومه در قیاس با مقلدانش و دیگر داستان پردازان شعر کهن فارسی است. اگر اثر نظامی را با دیگر شاعرانی که در ادبیات کهن منظومه­های عاشقانه سروده­اند، مقایسه کنیم ارزش کار نظامی مشخص     می­شود. از جمله ویژگی های مثبت به کاربردن عناصر داستان ...