در این جستار کوشش می شود ویژگی­های سبکی کشف­الحقایق – به عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار نثر عرفانی-  بررسی و با غور در سطوح زبانی، نحوی و زیبایی‌شناسی، سیمای روشنی از این کتاب ارائه شود. شکی نیست که واکاوی هر اثر، جهت شناخت دقیق آن، راهگشای درک زمانۀ تألیف آن اثر و دست­یابی به شاخصه‌های فکری مؤلّف است. گمان می رود در سطح زبانیِ کشف­الحقایق خصلت‌های آوایی، واژگانی و نحوی، مشخص و سادگی باشد. در سطح ...

یکی از ابعاد مهم اعجاز قرآن، اعجاز بیانی بوده و علم بیان در کشف مراد جدی آیات قرآن نقش مهمی را ایفا می‌کند به همین علت مفسران در طول تاریخ همواره ظرائف بیانی قرآن را مورد توجه ویژه قرار داده اند. در بین تفاسیر معاصر تفسیر تسنیم آیت الله جوادی آملی (به عنوان یکی از تفاسیر اجتهادی جامع) به نکات بیانی توجه خاص نموده است. این پژوهش به بررسی صور بیانی یعنی تشبیه، استعاره، مجاز مرسل و عقلی و کنایه در...

چکیده ریشه تحریف گرایی، غفلت از حاکمیت مطلق قرآن بر تمام روایات و اندیشه­هاست. تحریف گرایان، روایات را حاکم بر قرآن می­شناسند، در حالی که روایات بنا به خود قرآن و نص صریح معصومین علیه السّلام در اخبار عرض، محکوم قرآن­اند. در یک نگاه کلی، تحریف قرآن را می­توان به دو نوع معنوی و لفظی تقسیم کرد. مقصود از تحریف معنوی، برداشت انحرافی و توجیه سخن بر خلاف مقصود گوینده است. این نوع تحریف به طور قطع درب...

در متون صوفیانه و عارفانه و در آموزه‌های عارفان، مبحث اسماءالله جایگاه ویژه‌ای دارد که می‌توان گفت تقریباً از سایر مباحث عرفانی گسترده‌تر و بااهمیت‌تر است. به‌خصوص بحث در باب اسماء جمالی و جلالی پروردگار، چگونگی جلوۀ آن‌ها و آثار خاصی که هریک در روح انسان به‌جا می‌گذارند، بخش اعظمی از آثار عرفانی را به خود اختصاص داده است و نویسندگان صوفی‌مسلک به طرح نظریات خویش در این زمینه پرداخته‌اند. در این ...

وافی نخستین و جامعترین کتاب روایی است که تمام روایات کتب اربعه را با حذف مکررات و با جینش جدید و شرح و تبیین روایات آورده است. وی انگیزه تألیف وافی را حجم زیاد، احادیث تکراری، اختلاف ابواب و مواضع آنها، ابهامات معنوی احادیث متعارض و جامع نبودن هر یک از کتب اربعه عنوان می کند، و برای رفع برخی از کمبودها، وافی را تألیف می کند و روش حدیث را در اعتبار و عدم اعتبار احادیث، روش قدماء معرفی می کند و ...

تاریخ بیهقی از مهمترین کتاب های ادبی و تاریخی فارسی است که به نثر مرسل عالی نوشته شده است. بامطالعه این اثر می توان با جامع? دوره غزنویان از بالاترین مقام قدرت (پادشاه) تا پایین ترین افراد جامعه (رعیت) آشنا شد. هدف از این پایان نامه بررسی قدرت در تاریخ بیهقی با رویکرد حقوقی و شامل سه فصل است. در فصل اول به کلیات شامل( اهداف پژوهش، فرضیه های پژوهش، پیشینه تحقیق و روش کار) ، در فصل دوم به قدرت و...

مفهوم مجاز به دلیل پیوند داشتن با زبان قرآن و باورهای کلامی مسلمانان، از آغاز مطالعات بلاغی در جهان اسلام به صورت بحثی چالش‌برانگیز و مهم مورد توجه بوده‌است. فرّاء، ابن ابی‌الخطاب قرشی، ابوعبیده معمّربن مثنی، جاحظ و عبدالقاهر جرجانی مهم‌ترین کسانی هستند که گام‌های اساسی را در شکل‌گیری تعریف مجاز برداشته‌اند. این مفهوم نزد سکّاکی و خطیب قزوینی به یک اصطلاح بلاغی تبدیل ‌شد و تا امروز نیز در علم بیان...

این مقاله به تحلیل تشبیه از منظر تصویر و مضمون در «ناظر و منظور» پرداخته است. زیورهای بیانی نهرهایی زلالند که به آبگیر سخن جاری شده، آن را پویا و گوارا می سازند. از این رهگذر توسّل به دامن تشبیه، کلام را قوی تر و تأثیر آن را بیشتر می کند. سبک وحشی بافقی کلاسیک و تصاویر در اشعارش عینی و نمایان است. تشبیهات بلیغ اضافی در بالاترین بسامد، نشان از توجّه خاصّ شاعر به رساترین و زیباترین نوع تشبیه دارد. د...

اگر چه از دیرباز دربارة اهمیت و ارزش لفظ و معنی، در تراکیب بیانی، میان علمای بلاغت گفتگو بوده است، بعضی یافتن معانی را، ساده و لطف و رونق کلام را در انتخاب الفاظ مناسب، دانسته اند و طرفداران اصالت معنی، الفاظ را خادم معانی و حتی زیبایی صنایع لفظی را نه از لفظ بلکه مربوط به معانی می دانند، لیکن حقیقت این است که لفظ و معنی هر دو در ترکیب بیانی مؤثر و دارای نقش ویژه است و تلاؤم و تناسب حروف و واژ...

شیوۀ محدثان فریقین، نقل روایات با ذکر سلسلۀ سند است. در این بین، شیخ صدوق از برجسته‌ترین محدثان شیعه، در «کتاب من لایحضره الفقیه»، روایات را بدون سند و به‌صورت مرسل گزارش کرده‌اند. وی اگرچه بعدها با نگاشتن «مشیخه»، در صدد رفع اشکال مقدر برآمد، مرسلاتی که بدون ذکر راوی گاه با واژۀ «قَالَ» و گاه با واژۀ «رُوِیَ» نقل کرده بود، محل مناقشۀ عالمان شد. قائلان به وثوق سند روایت (سندگراها) همۀ منقولات بدون ر...