اشتقاق پسوندی مهمترین و متداولترین فرایند ساخت واژه در زبان فارسی محسوب می شود. تعداد زیادی از پسوندها به ستاکهای فعلی (حال یا گذشته) می پیوندند و از آنها اسم، صفت و یا قید می سازند. نکته جالب توجه اینکه افعال مرکب زبان فارسی نیز تحت تاثیر این فرایندهای اشتقاقی قرار می گیرند. در این رساله آن دسته از پسوندهای اشتقاقی که در ساخت واژه های مرکب از افعال مرکب فارسی دخیل اند، مورد بررسی قرار گرفته ان...

چکیده یکی از فرایندهای واژه سازی در ساختواژة اشتقاقی، فرایند تغییر نقشی یا تغییر مقوله است که در آن،مقوله­ای بدون تغییر صوری، به مقوله ای دیگر تبدیل می شود که از جمله این تغییر نقش­ها، تغییر مقولاتی چون اسم و صفت به فعل تبدیلی است. در این مقاله، سعی بر آن است که با بررسی انواع مختلف تغییر نقشی، توجیهی ساختواژی از سبک خاص طرزی افشار، شاعر قرن یازدهم، در واژه­سازی به دست داده شود تا روشن گردد ک...

چکیده از دیر باز، اگر چه شاعران در تنگنای وزن و قافیه گرفتار بوده اند؛ اما دقت در بارِ معنایی واژه ها و تلاش در به کارگیری بهترین کلمات، آنها را قادر ساخته است تا بیش از نثر نویسان خلاقیت لغوی و ترکیبی داشته باشند. شاعر با ایجاد لغات جدید یا استفادۀ نو از همان لغات گذشته؛ اولا در غنای کلام خویش کوشیده است و ثانیا در دو بخش خلق لغات جدید و ایجاد معانی متعدد برای آنها، زبان سرزمین خویش را زنده و پ...

زبان فارسی زبانی است با الگوییه ثابت بهطورییۀ واژگانی بر روی  هجاییگیرد. وندهای تصریفی و اشتقاقی بعد از اضافه یۀیرمییۀییین قاعده تبعیت نمییبستهایییزبان خود اضافه میشوند. هدف از این مقاله ارائه شواهد واجی برای گنجاندن گروه واژهبست در نظام سلسلهمراتب نوایی زبان فارسی امروز است. الگوهای واجییید این ادعا استفاده شدند، فرایۀ پیبست در مرز تلاقی یۀ واجی و پیای است. نشان داده میین الگوها در سطوح گروه و...

در این پژوهش، فرایند اشتقاق در زبان ترکی آذربایجانی بر بنیاد نظریة «صرف و واج شناسی واژگانی» مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. انگارة صرف و واج شناسی واژگانی  به عنوان یک نظریة صرفی مطرح در زبان شناسی برای مطالعه ساختمان واژه های زبان انگلیسی تدوین شده و مستلزم محک خوردن در زبان های دیگر است.علی رغم این که نظریه یاد شده قابلیت توصیف سایر فرایندهای واژه سازی (نظیر ترکیب و تبدیل) را نیز دارد، با...

در این مقاله چگونگی رابطة بین بن ماضی و بن مضارع در چهارچوب رویکرد بهینگی تجزیه و تحلیل می‌شود. از آن‌جایی که تحلیل این موضوع در چهارچوب رویکرد اشتقاقی منجر به استفاده از قواعد و فرایندهای واجی می‌شود که طبیعی نیستند، در این مقاله ‌این موضوع در چهارچوب رویکرد بهینگی که یکی از رویکردهای محدودیت‌بنیاد می‌باشد تحلیل می‌شود. در این تحلیل محدودیت‌های حاکم بر بن ماضی افعال بی‌قاعدة زبان فارسی معرفی م...

هر زبانی مجموعه قواعدی دارد که همه گویندگان زبان ملزم به اطاعت از آن قواعد هستند. در این قواعد اختیاراتی هم هست که دست گویندگان آن زبان را باز گذاشته است. مثلاً همه می توانند به جمع «پرنده »، «پرند گان» و یا «پرنده ها» بگویند. علاوه بر این امکانات عمومی، شاعران امکانات دیگری نیز دارند. این امکانات زبانی مواقعی وزن کلام را تغیر نمی دهد؛ مانند «چِشم/ چَشم» و گاه وزن را تغییر می دهد. مانند: «افسانه/ ...

واژه «شیطان» که به دفعات در قرآن کریم آمده است، از پیدایش لفظ تا کسب مفهوم قرآنی­ اش تطور قابل ملاحظه­ ای داشته است. با معناشناسی این واژه به‌روش تاریخی، معلوم می­ شود بر خلاف تصور اکثر اهل لغت، لفظ «شیطان» اشتقاقی از ریشه «شطن» به معنی دور شد یا «شیط» به معنی سوخت و هلاک شد، نیست، بلکه در پیدایش این کلمه و حتی تطور معنای آن تا مفهوم قرآنی ­اش انتقال معانی حسی مقدم بوده است. اما در بخش معناشناس...

زبان فارسی زبانی است با الگوییه ثابت بهطورییۀ واژگانی بر روی  هجاییگیرد. وندهای تصریفی و اشتقاقی بعد از اضافه یۀیرمییۀییین قاعده تبعیت نمییبستهایییزبان خود اضافه میشوند. هدف از این مقاله ارائه شواهد واجی برای گنجاندن گروه واژهبست در نظام سلسلهمراتب نوایی زبان فارسی امروز است. الگوهای واجییید این ادعا استفاده شدند، فرایۀ پیبست در مرز تلاقی یۀ واجی و پیای است. نشان داده میین الگوها در سطوح گروه و...