یکی از دو گرایش عمده جریان تشیع، گرایشی است که از آن به عنوان گرایش تشیع اصولی یاد می­شود و نقطه مقابل آن نیز گرایشی است که به احادیث و اخبار موجود در منابع شیعی نگاهی ویژه دارد. گرایش اصولی توسط عالمان شیعی بغداد در قرن چهارم و پنجم مانند شیخ مفید، سیدمرتضی و شیخ طوسی پایه گذاری شد و توسط شاگردان اینان به فلات ایران انتقال یافت و تحت تأثیر زمان و مکان تحولاتی را هم تجربه نمود و جریانی به وجود ...

علامه شعرانی ملقب به ذوالفنون از اندیشمندان معاصر 1281-1352 و از صاحب نظران برجسته عرصه های مختلف علمی است. وی در زمینه تفسیر قرآن کریم، تصحیح و تعلیق های با ارزشی بر سه تفسیر مهم شیعی یعنی منهج الصادقین، روح الجنان و مجمع البیان دارد. در این جستار برخی  از مبانی و قواعد تفسیری علامه شعرانی با تأکید بر آرای تفسیری وی در تفاسیر یاد شده، بررسی می شود. مبانی تفسیری، مجموعه ای از داوری های کلی دربا...

کفالت، یکی از ابواب فقهی حقوقی است که امروزه در حوزه­ی دادگاهها و محاکم قضایی به طور گسترده ای رواج یافته است و در دعاوی کیفری و مدنی به وضوح قابل مشاهده است . کفالت از زوایای  مختلف از حیث شرائط، احکام، و انواع آن قابل بررسی است. یکی از این مباحث که کمتر مورد بحث قرار گرفته کفالت قهری است. در صورت وقوع این نوع کفالت که سبب آن استفاده از قهر و غلبه است آثار حقوقی ای را در خصوص کفیل، مکفول له، م...

در مواردی سخن مدّعی، بر پایه قاعده­ی «کلّما لا یعلم الّا من قبل المدّعی، یقبل قوله فیه بلا بیّنه» بدون نیاز به اقامه­ بیّنه، پذیرفته می­شود به این معنا، هر چیزی که تنها به واسطه­ی مدّعی دانسته  می­شود و از طرف او قابل اثبات می­باشد، ادّعای وی در آن مورد بدون نیاز به بیّنه پذیرفته می­شود. این قاعده مشهور در ابواب مختلف فقه مانند شرکت، نکاح، طلاق و زکات کاربرد دارد و ادله­ای مانند روایات، بنای عقلاء، استق...

یکی از قواعد فقهی طلقیت می باشد بدین معنا که عوض یا مبیع یا هر آن چه که قرار است نقل و انتقال داده شود آزاد باشد و متعلق حقی نباشد. در این مقاله پاسخ داده می شود که آیا طلقیت جزء قواعده فقهی می باشد یا مسائل فقهی یا قاعده اصولی؟ آیا این طلقیت قاعده مستقل و یک اصل می باشد یا خیر؟ آیا طلقیت از شرایط عوضین می باشد یا موانع می باشد؟ در این مقاله سعی شده است که به این سوالات با مطالع کتاب ها و فیش ب...

اضطرار و ضرورت از عناوین ثانویه و قواعد مشهور فقهی هستند که در ابواب مختلف فقه مورد استناد واقع می شوند و نقشی مؤثر در رفع جرح و حل مشکلات فردی و اجتماعی دارند. با این حال این دو عنوان از سوی فقهای امامیه مورد بررسی های مستقل و منسجم قرار نگرفته و حدود و ضوابط اعمال آن مشخص نشده است از همین رو گاه در مقام وضع قانون و یا اجرای آن بی جهت مورد استناد واقع می شوند و منشأ یا سند وضع قانون یا صدور آر...

«دُرِّ سخن» از آثار تازه به دست آمدة متون کهن فارسی است. ابوالفتوح هبه الله الحمویی این اثر را در بین سال‌های 739 تا 750 قمری تألیف کرده است. این مقاله در یک چکیده و چند بخش تدوین می‌شود؛ در بخش اول یعنی مقدمه، همراه با بیان پیشینه، معرفی کوتاهی دربارة درّ سخن و سه اثر تقلیدشدة دیگر از سعدی ارائه شده است. در بخش دوم معرفی نام و نسب نویسنده، در بخش سوم معرفی نام اثر، در بخش چهارم محتوای کتاب، در بخش...

خواجه ابوالحسن علی‏بن حسن سیرجانی از بزرگان صوفیه قرن پنجم هجری است. وی شیخ کرمان بوده و در آنجا داروخانه و اوقاف و مریدان بسیار داشته و مورد تکریم بزرگان صوفیه از قبیل ابوسعیــد ابوالخیر، خواجه عبدالله انصاری و هجویری قرار گرفته است. او که اهل سیر و سیاحت بوده در سیرجــان درگذشته و آرامگاهش تاکنون باقی و زیــارتگاه است. کتاب بیاض و سواد خواجه علی حسن که تاکنون بــه صورت نسخ خطی مانده است، در ح...

خیارات را به‌جرأت می‌توان از مهم‌ترین مباحث حقوق قرارداد‌ها در فقه اسلام و به تبع آن در حقوق ایران دانست؛ آن‌چنان که فقها و حقوق‌دانان هرکدام، قسمتی از کتب حقوق قرارداد‌های خود را به آن اختصاص داده‌اند. از ابواب مطرح در این موضوع، قلمرو خیارات است که مشهور علما آن را به «عقود لازم» اختصاص داده‌اند. این بدان معناست که اعمال حقوقی‌ فاقد دو وصف «عقد» و «لزوم»، عاری از وجود خیار هستند و نمی‌توانند ...

یکی از مباحث مهم در عرفان عملی و مقامات‌العارفین توبه است. توبه یکی از ابواب بهشت است و نبودن آن مساوی هلاک عامۀ اهل معصیت است. توبه، تنها راه نجات گنهکاران، وسیلۀ تقرب به خدا، تبدیل‌کننده سیئات به حسنات، امید ناامیدان، نخستین مقام عارفان و اوّلین منزل سالکان کوی دوست است. توبه، موضوع مشترک دین‌های زرتشتی و اسلام است. در این مقاله بیش از هر چیز توبه از حیث لغت و اصطلاح در قرآن مورد توجه...