کیسانیه اولین انشعاب در تاریخ تشیع                                            حسین ایزدی[1] چکیده تشیع در نیم قرن اول موجودیت خود یک نهضت سیاسی کاملاً عربی با تأکید بر حقانیت حضرت علی بن ابیطالب علیه‌السّلام به عنوان تنها جانشین رسول اکرم (ص) بود. از دوران امامت و خلافت حضرت علی علیه‌السّلام تا زمان وقوع واقعه کربلا در سال 61 هجری قمری شیعیان انسجام خود را حفظ کردند. پس از قیام مختار و حمایت و...

مدینة منوره از اواخر قرن دوم و به­طور رسمی از قرن چهارم، در اختیار سادات بود‌که اصطلاحاً به آنان «شرفا» می­گفتند. این گروه از سادات غالباً تمایلات شیعی داشتند، اما به دلیل تسلط عباسیان، گاهی به تقیه روی آورده وگاه مذهب سنی را اختیار می­کردند اما به دلیل وابستگی­های خانوادگی، تمایلات شیعی داشتند. در دورة تسلط فاطمیان، آنها به­طور آشکار مذهب شیعی داشتند. با سقوط فاطمیان و روی کار آمدن ایوبیان و سپ...

آغاز پیدایش بحث اعجاز به طور دقیق مشخص نیست؛ اما دیدگاه­های دانشمندان قرن دوم و سوم هجری پیرامون مسائل ادبی قرآن کریم، منجر به افزایش گستره­ی این بحث و تألیف کتاب­های مستقلی درباره­ی اعجاز در قرن­های بعد گردید. از جمله­ی این دانشمندان می­توان به ابوعبیده معمر بن مثنّی، یحیی بن زیاد فراء، جاحظ و ابن قتیبه اشاره کرد. ابوعبیده با تألیف کتاب «مجاز القرآن» و فراء با تألیف کتاب «معانی القرآن» در قرن د...

خط نستعلیق از حدود قرن دهم هجری قمری تا به امروز مرسوم ترین خط خوش در میان ایرانیان است. روایات سنتی، واضع نستعلیق را میرعلی تبریزی از خوشنویسان زمان امیر تیمور دانسته اند. اما مطالعات بیشتر نشان می دهد که این خط چندین دهه قبل از زمان حیات میرعلی تبریزی شکل گرفته است. خط نستعلیق از بدو تکوین، یعنی نیمة دوم قرن هشتم هجری، مکاتب متعدّد و مختلفی را در ایران و سایر ملل اسلامی چون هند، پاکستان، افغان...

سده های ششم و هفتم هجری، یکی از درخشانترین دورههای تاریخ فلزکاری ایرانی است. در این دوره تغییراتی اساسی، در فن ساخت و تزیین آثار فلزی روی داده است که استفاده گسترده از شیوه ورقکاری در کنار روش ریختهگری برای تولید آثار، و کاربرد فن ترصیع برای تزیین آنها از جمله این تحولات بهشمار میرود. با آنکه مدارک موجود و تحقیقات صورتگرفته تأثیر فلزکاری خراسان بزرگ در قرن ششم و جزیره در قرن هفتم هجری را در برو...

موضوع رساله ریشه های نهضت علمی عصر صادقین (ع) است که در ضمن یک مقدمه و شش فصل و یک خاتمه به بررسی آن پرداخته شده است . در مقدمه هدف و ضرورت تحقیق بررسی شده است و پس از توضیح در باره نهضت علمی فراگیری که در قرن دوم آغاز شد به لزوم شناخت عوامل آن اشاره شده است . در فصل اول برای اینکه زمینه این حرکت علمی شناسایی شود و گفته نشود که این دانش از عرب قبل از اسلام بارث رسیده است به دانش عرب قبل از اسلا...

خزران, قومی ترک نژاد و ترک زبان بودند که در سده های هفتم تا دهم میلادی / اول تا چهارم هجری در شمال شرقی دریای سیاه و شمال غربی دریای مازندران حکومتی مستقل و مقتدر داشته اند. در منابع کهن اسلامی از شهرهای اتل, بلنجر و سمندر به عنوان تختگاه خزران یاد شده است. طبقه حاکم خزران در نیمه دوم قرن هشتم میلادی با انگیزه های سیاسی به آیین یهود گرویدند. در سده اول هجری تاریخ روابط خزران و مسلمانان در دو سو...

زبان فارسی در آموزش دینی مسلمانان چین که به‌نام «آموزش مسجدی» شناخته می­شود، از جایگاه ویژه­ای برخودار است. قوم «هوی­هوی» یکی از اقوام مسلمان چین و در­حال­حاضر از مهم­ترین اقلیت­های قومی آن کشور محسوب می­شوند. از قرن دهم هجری به­بعد به دلیل شرایط خاص حاکم بر منطقه، اقلیت مسلمان «هوی‌هوی» در چین ارتباط تاریخی و فرهنگی خود را با سرزمین­های اسلامی از‌ دست دادند و از­این­رو ناگزیر شدند به­عنوان یک ...

یادکرد از مردمان و سرزمینهای مختلف در شعر فارسی، بازتاب آگاهیهای شاعران از موضوعات یاد شده است. مردم و سرزمین اروپا از روزگاران گذشته معمولاً در میان شاعران پارسی‏گوی نامی آشنا داشته‏اند. از حدود قرن ششم هجری شاعران ایرانی از اروپا و اروپاییان با نامهای مصطلح جدید، بویژه فرنگ و فرنگی در اشعار خود یاد کرده‏اند. در این نوشته سعی شده است مجموعه‏ای از تصورات مثبت و منفی شاعران ایرانی نسبت به اروپائی...