ترسل یا شیوه نامه‌نگاری از گونه‌های مهم ادبیات منثور است که در دوره صفوی شکوه و رونقی تازه می یابد و آثار متعددی هم در این باره تألیف شده است. از این میان، نامه نامی اثر خواندمیر متوفی قرن دهم، دارای اهمیت والایی است و با این حال در بین متون سبک منشیانه کمتر به آن پرداخته شده است. این اثر مجموعه ای است از مراسلات و منشآت که آن ها را خواندمیر به عنوان دستور کتابت و انشا برای منشیان و مترسلان، از...

اولین اقدامات اروپاییان برای مطالعه درباره سرزمین‏های شرقی به خصوص شرق اسلامی به قرن‏های سیزدهم و چهاردهم میلادی همزمان با نهضت ترجمه متون اسلامی به زبان‏های اروپایی بازمی‏گردد که با تأسیس دانشگاه‏های اختصاصی از قرن هجدهم میلادی این مطالعات به صورت آکادمیک درآمدند. مطالعات شرق‏شناسی در کشورهای مختلف اروپایی، با توجه به انگیزه‏ها و اهداف مختلف سیاسی، مذهبی و علمی، خصلت و خصوصیات گوناگونی داشته ا...

هرچند «تموچین» به‌عنوان نام اصلی و اوّلیه چنگیزخان، بسیار مشهور است اما در منابع ایرانی قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی، این نام به‌صورت‌های دیگری مانند تمرچی هم نوشته‌شده است. همچنین بعضی از منابع، این نام را برای قبیله‌ای که چنگیزخان از آن برخاسته، دانسته‌اند. در قدم اوّل ممکن است چنین به‌نظر آید که تفاوت ضبط نسخ از این نام به‌دلیل تصحیف یا کم‌اطّلاعی بوده امّا به‌نظر نگارنده، ضبط اسامی و نیز جمع آن...

کتاب تجربه الاحرار و تسلیه الابرار اثر عبدالرزاق بیگ دُنبُلی از جمله کتاب هایی است که در زمینه ی تذکره نوشته شده است. این کتاب از مجموعه های نفیس و از مهمترین کتب ادبی و تاریخی است که در نیمه ی اول قرن سیزدهم هجری قمری تألیف گردیده است.پایان نامه ی حاضر که به روش کتابخانه ای و به شیوه ی متن پژوهی انجام شده است، در چهارفصل به شرح و تحلیل دشواری های این کتاب می پردازد. فصل اول کلیات، شامل ِمقدمه و م...

کتاب جوامع احکام النّجوم اثر ابوالحسن علی ابن زید بیهقی، از کتاب های ارزشمند قرن ششم هجری است که از جهات مختلفی اهمیت دارد : از نظر محتوایی نشان دهنده اعتقادات نجومی در این دوره درباره تاثیر افلاک و کواکب در سرنوشت انسان هاست و این اعتقادات در شعر فارسی ، بویژه شعر قرن پنجم و ششم بازتاب گسترده ای دارد. از نظر واژگانی و سبک شناسی هم با توجه به اینکه این کتاب متعلّق به دوره قبل از حمله مغول است جای...

جمله قالبی است که انسان برای برقراری ارتباط زبانی استفاده می کند. بررسی جمله و ساختار آن موضوع علم نحو است. هر دوره ی زبانی ویژگی های خاصی دارد که آن را از دیگر دوره ها ممتاز می سازد. قرن هفتم، چه از نظر نحولات اجتماعی و چه از نظر تنوع آثار ادبی جایگاهی ویژه در تاریخ ادبیات ما دارد. در این رساله سعی شده است با تکیه بر پنج اثر مهم منثور این عصر یعنی، تاریخ جهانگشا، گلستان سعدی، مرصادالعباد، المع...

چنانکه می دانیم گسترش زبان فارسی درشبه قاره ی هند از قرن پنجم شروع شد و در عصر صفوی به اوج خود رسید و شعرای فارسی زبان زیادی را در خود پروراند. از آنجا که زبان فارسی زبان مادری هندوها نبود لاجرم به تألیف کتب دستور زبان فارسی همت گماشتند. یکی از این کتابها، کتابیست بنام جوهرالترکیب نوشتة «منشی سیوارام» که در قرن سیزدهم هجری (1235 ﻫ. ق)  در قالب قصیده‌ای هشتصد و سی بیتی سروده شده  و دستور زبان فا...

یکی از گنجینه‌های متون فارسی، کتب تاریخی است. این آثار، میراث گران بهای نیاکان ماست. متون تاریخی علاوه بر آگاهی‌هایی که در زمینة تاریخ و وقایع گذشته به ما می‌دهند، شیوه‌های نثر نویسی و ویژگی‌های زبانی متون را در ادوار پیشین به ما می‌نمایند. تاریخی مسعود نیک پی کتابی است از قرن 8 هجری قمری که دربارة تاریخ حیات بشر از ابتدای خلقت آدم تا پایان دورة چنگیزخان تدوین شده است. نسخة خطی این کتاب در دست ...

استشهاد و اقتباس آیات قرآنی، در دوره‌های مختلف، همواره از بارزترین ویژگی‌های متون نثر فارسی بوده‌است. طبیعی است که این صنعت خطابی، مانند هر پدیدۀ زبانی، بنابر مقتضیات فکری و ادبی غالب هر دوره، دستخوش تحول و شکل‌‌گردانی شده‌است. بررسی نمونه‌های استشهاد در نثر فارسی از قرن پنجم تا هشتم هجری نشان می‌دهد که این صنعت به مرور زمان از عنصری استدلالی به عنصری بلاغی تغییر شکل یافته و براثر این تحول کارک...