در این مقاله میزان تطابق نظریة تک‌اسطوره ـ اسطورة یگانة سفر قهرمان، در سه مرحلة کلی و پانزده مرحلة جزئی ـ از جوزف کمپبل با حکایت شیخ صنعان (از حکایات منطق‌الطیر) بررسی می‌شود. در باور کمپبل، سفر همة قهرمانان داستانی در سه محور اساسی با عنوان‌های جدایی (عزیمت) و تشرف و بازگشت، درخور تبیین است؛ البته هریک مراحل خردتری را نیز می‌تواند در بر گیرد. در این پژوهش هر بخش از داستان با یکی از محورهای الگ...

پسامدرنیسم ، اصطلاحی کلی و متکثر است که ناظر بر رخدادها و تحولات هنری ، فلسفی ، سیاسی و ... است. تحولاتی که در سال های بعد از جنگ دوم بین الملل و دوران جنگ سرد شکوفا شد. اندیشمندان بزرگ این نحله ی هنری- فلسفی همچون فرانسوا لیوتار، برایان مک هیل ، ایهاب حسن هر یک از دیدگاه های متفاوت ، نظریه هایی متنوع در باب ماهیت پست مدرنیسم و رابطه آن جامعه انسانی بیان کرده اند. این پدیده نوظهور در ادبیات جها...

پست مدرنیسم، هم­چون روشن­گری، پدیده­ی پیچیده­ای است، بسته به این­که کدام وجه این پدیده مورد توجه قرار بگیرد، به راحتی مورد تمجید و تحسین و یا تمسخر و استهزاء قرار می­گیرد. ولی جوهر پست مدرنیسم نفی فهم ذهن یا عقل مدرن از مقولات شناخت و حقیقت است. ذهن مدرن برآن است که پست مدرنیسم حقیقت ساده و بی­پیرایه، یعنی حقیقت به معنای مطلق آن را به خطا و اشتباه می­داند؛ در عوض از دیدگاه ذهن مدرن، انسان­ها به...

بررسی و تحلیل آثار ادبی از منظر زبان و جنسیت در زبان فارسی، موضوعی نسبتاً تازه است که به تحقیق و پژوهش نیاز بسیار دارد. اولین نظریه­ها را در این مبحث «رابین لیکاف» در مقاله­ی­ مشهور خود با عنوان «زبان و موقعیّت زن» مطرح کرد که تحول شگرفی در مطالعات زبان­شناسی اجتماعی ایجاد کرد، او برای اولین بار اعلام کرد زبان زنان با زبان مردان متفاوت است. مجموع نظریاتش بیشتر حاکی از تسلط زبان مردانه بر زبان بود...

در عموم مطالعاتِ تطبیقی، آن‌چنان بر تقلید و اقتباس ادبیات داستانی معاصر ایران از ادبیات غرب تأکید شده که سهم عمدة تحولات تاریخی و اجتماعیِ این سرزمین در پیدایش نوجویی‌‌ها و نوآوری‌‌های صورت‌‌پذیرفته در ساحت ادبیات داستانی نادیده گرفته شده است، اما با توجه به آن‌که ادبیات هر جامعه در هر دورة تاریخی تا حدودی تحت تأثیر جریانات موجود در همان عصر و محیط است، می‌‌توان زمینه‌‌های بروز مؤلفه‌‌های مدرنیته...

ساختگرایان ادبیات را دارای ساختاری یکسان با زبان می پندارند و در پی گردآوری قواعد نحوی ویژه ای برای آن هستند. ساختگرایی در داستان، بیشتر به بررسی عنصر روایت می پردازد. روایت شناس ساختگرا در پی گردآوری ساختار روایی منسجم و واحدی از حوزه های گوناگونِ داستان است. در این مقاله، یکی از برجسته ترین رمان های فارسی، شازده احتجاب، (1348) نوشتة هوشنگ گلشیری با توجه به برخی دیدگاه های منتقدان ساختگرا همچون...

پست مدرنیسم طغیانیست علیه باورهای تک بعدی و تک صدا. این فکر هیچ ذهن و مرز خاصی را شامل نمی شود و هر لحظه و در هر مکانی سر بر می آورد و در قاب یک اثر هنری متجسم می شود. گرچه اصطلاح پست مدرن در این مقاله از ادبیات و نظریه های غربی وام گرفته شده و حاکی از تفکر و زبان فرهنگ دیگری است ولی هدف این مکتب و کارکردهایش جهان شمول است. در این مقاله کوشیده ایم تا مطابقت های فلسفی مکتب پست مدرن را در غزلیات ...

تحولات فرهنگی ـ اجتماعی و اقتصادی قرن 19 و 20 متأثر از مدرنیسم، گسترش سریع شهرها و پیدایش کلان شهرها، شهر ـ منطقه‌ها را موجب شده و تغییرات بنیادی را در ساختار و سازمان فضایی ـ کالبدی آن‌ها به‌وجود آورده است. در این میان شهر تهران با پیشینه‌ای اندک نسبت به سایر شهرهای بزرگ کشور به‌گونه‌ای شتاب‌آلود توسعه‌یافته و در ساختار و بافت داخلی آن تحولات اساسی صورت پذیرفته و به عنوان ابرشهر یا شهر مسلط کش...

با تحولات اجتماعیِ صورت‌گرفته در جوامع بشری، اساس تفکر مردسالارانه مورد تردید و پرسش قرار گرفته و وضعیت زنان دستخوش تحولات اساسی شده است. از تحولات صورت‌گرفته در وضعیت زنان حضور آن‌ها در صحنه‌های گوناگون اجتماعی و به‌عهده گرفتن نقش‌هایی فراتر از نقش‌های فیزیکی است که جامعۀ کهن در قرون و اعصار گذشته به آن‌ها تحمیل کرده و در صدد تداوم آن است. اما به رغم تغییرات آشکاری که با تلاش زنان در این زمینه ...