مقالۀ حاضر به بررسی و معرفی دست‌نوشته‌های (نسخ خطی) محفوظ در سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران اختصاص دارد. در این نوشته، پس از بیان مقدمات (شامل مروری بر تذکره و تذکره‌نویسی و جایگاه آن در زبان فارسی، بیان ضرورت و اهمیت پرداختن به نسخ خطی، مرور اجمالی اهمّ پژوهش‌های پیشین و تازه‌ترین یافته‌ها و معرفی وظایف و فعالیت‌های سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران در بخش نسخ خطی...

تاریخ ظهور ترجمه قرآن به عهد نزول آن باز می گردد و گویا اول ترجمه به زبان فارسی بوده است نسخه های کهن به جای مانده گواه راستی است بر این سخن، باری در آسان فهم کردن مفاهیم بلند این کتاب آسمانی و همه گیر شدن پیام آن، جز ترجمه آیه به آیه و واژه به واژه به واژه، اهالی زبان فارسی دست در چندین گونه تألیف و تصنیف زدند و از آن جمله است پرداختن لغت نامه های قرآنی. از میان اینان یکی حبیش تفلیسی است، مولف...

هدف: شناسایی میزان همگونی عناصر اطلاعاتی در رکوردهای فیپای الکترونیکی در بانک کتابشناختی کتابخانه ملی و فرم چاپ شده توسط ناشران، شمار عناوین فیپاهای جعلی، و اشتباهات چاپی ناشران در صفحه حقوق کتاب هاست. روش/رویکرد پژوهش: عناصر اطلاعاتی (سرشناسه، عنوان، وضعیت نشر، مشخصات ظاهری، موضوع، رده بندی، شناسه­های افزوده) رکوردهای کتابشناختی تمام کتاب های فارسی در نرم افزار رسا در کتابخانه ملی از ابتدای ت...

تذکره‌نویسی یکی از شاخه­های رایج در تاریخ ادب فارسی و تذکره، عنوان عمومی کتاب‌هایی است که شرح‌ احوال شاعران، عارفان یا جماعتی دیگر به همراه نمونه‌ای از آثار و سخنان هر کدام، به طور سنتی و بدون رعایت اصول تاریخ‌نویسی و نقد جدید در آنها درج می‌شود. یکی از دوره­های درخشان و پررونق تذکره‌نگاری، عصر قاجاریّه است. در این دوره، تدوین شرح حال شاعران، معیاری برای سنجش مایه­­های ذوق و سخن­شناسی به شمار م...

هدف: پژوهش حاضر، عناصر فهرست نسخه‏های خطی فارسی دوره‌ی صفوی را مورد بررسی قرار داده است تا بر آن اساس به شناخت سبک و شیوه‌ی رایج، شاخصه‌های کتاب‏آرایی و ویژگی‏های کتابت آن دوره دست یابد. روش‏پژوهش: این پژوهش با روش تحلیل کتاب‏شناختی به شیوه‌ی استنادی (کتابخانه‏ای) و تأکید بر نوع خط نسخه‏های خطی این دوره انجام گرفته است. سیاهه‌ی وارسی 5 ناحیه‌ی توصیف قواعد فهرست‏نویسی انگلوامریکن (عنوان و شرح پ...

یکی از نخستین کسانی که به جنبه‌های کلامی، فقهی و اصولی کلام خدا توجه کرده و با بیان آرا و اندیشه‌های تازه و بکر در حل مسائل گوناگون مطرح در این زمینه کوشیده، امام اعظم ابوحنیفه است. یکی از موضوعات مطرح دربارۀ کلام خدا این است که کلام الهی در مرتبۀ وجود عینی، یعنی در ذات خداوند نه عربی است و نه عبرانی؛ بلکه صفتی است بسیط و ازلی. در مرتبۀ وجود کتبی قرآن با صفات دیگر متصف می‌شود؛ بدین معنا که در ا...

معرّفی تفسیرهای تک نگاری موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی است. نویسنده پس از ذکر مذهبهای تفسیری با اشاره به شیوه تفسیر تک نگاری، تفسیرهای تک نگاری خطی و چاپی را در سه قسمت تفسیرهای آیات، تفسیرهای سوره ها و تفسیرهای جزءها - با تأکید بر سبک نگارش، موضوع بحث، محتوا و جهت گیری کلّی برخی تفسیرها و اطلاعات کتابشناسی هر اثر به ترتیب حروف الفبا معرّفی کرده است. در بخش اوّل، یازده تفسیر چاپی آیات، در ...